H.4: Voegwoorden - Marriët

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Lesdoel

Je kunt onderschikkende en nevenschikkende voegwoorden van elkaar onderscheiden en benoemen.

Wat is de functie van een voegwoord ook alweer?

Opdracht 

Benoem in de volgende zinnen het voegwoord.

De boer heeft het land omgeploegd, zodat hij volgende week aardappels kan planten.

De fruitboom heeft mooi gebloeid, maar door de droogte blijven de vruchten weg.

De marktkoopman heeft zijn prijzen verhoogd, want de huur voor de kraam is gestegen.

Het alarm van die auto ging af toen de poes op het dak van de auto sprong.

Voegwoord

• Verbindt twee woorden: Nick en Simon
• Verbindt twee woordgroepen: geen kopje koffie, maar een
    kopje thee
• Verbindt twee hoofdzinnen: Job trekt een pak aan, want hij gaat naar een bruiloft.
• Verbindt een hoofdzin met een bijzin:
    Ik kom thuis, zodra jij de afwas hebt gedaan

Nevenschikkend voegwoord

• Vier belangrijkste: en - of - maar - want
• Twee hoofdzinnen
    Job trekt een pak aan, want hij gaat naar een bruiloft.
• Kunnen beide los voorkomen:
    Job trekt een pak aan.
    Hij gaat naar een bruiloft.
• PV en OW staan naast elkaar
    Job trekt een pak aan, want hij gaat naar een bruiloft.

Onderschikkend voegwoord

• aangezien, als, dat, doordat, hoewel, mits, nadat, of, ofschoon, omdat, opdat, terwijl, toen, voordat, zodat, zodra 
• Hoofdzin - bijzin of bijzin - hoofdzin
    Ik ga vanavond niet met je mee, omdat je al de hele dag onaardig doet.
• Hoofdzin kan los voorkomen, bijzin niet:
    Ik ga vanavond niet met je mee. = HZ
    ... je al de hele dag onaardig doet.  = BZ
• Bijzin kan nooit zonder hoofdzin!
• PV en OW staan in bijzin niet naast elkaar (er staat/kan een ander zinsdeel tussen):
   Ik ga vanavond niet met je mee, omdat je al de hele dag onaardig doet.
    

Nog even oefenen

Benoem in de volgende zinnen het voegwoord.

Wist je dat mijn buurman vorig jaar een groot geldbedrag in de loterij heeft gewonnen?

De geplande stranddag voor de tweedeklassers zeg ik af als het aldoor blijft regenen.

Nevenschikkend of onderschikkend?

De boer heeft het land omgeploegd, zodat hij volgende week aardappels kan planten.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Wist je dat mijn buurman vorig jaar een groot geldbedrag in de loterij heeft gewonnen?

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

De fruitboom heeft mooi gebloeid, maar door de droogte blijven de vruchten weg.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

De geplande stranddag voor de tweedeklassers zeg ik af als het aldoor blijft regenen.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

De marktkoopman heeft zijn prijzen verhoogd, want de huur voor de kraam is gestegen.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Het alarm van die auto ging af toen de poes op het dak van de auto sprong.

1. nevenschikkend
2. onderschikkend

Wat zijn de vier nevenschikkende voegwoorden?

Let op!

Of kan zowel nevenschikkend als onderschikkend zijn. Kijk goed naar de zin:
Zijn beide delen gelijk aan elkaar? Staan PV en OW naast elkaar? --> dan NS!

- Wil je thee of wil je koffie?
- Wil je hem vragen of hij met ons mee wil?

Ben je van plan om te gaan slapen of heb je nog zin om mee uit te gaan?
of = ...?

1. NS VW
2. OS VW

Heeft hij al aangegeven of hij vanavond mee de stad in gaat?
of = ...?

1. NS VW
2. OS VW

In hoeverre ken je nu het verschil tussen nevenschikkende en onderschikkende voegwoorden?

😒🙁😐🙂😃

Heb je nog vragen over de lesstof? Zo ja, noteer die dan hier.