poëzie voor Megan

poëzie voor Megan

Periode 2

- V5-NE-T12: recensie gedichten 50 minuten,  weging 20, 5

- V5-NE-T13: poëzie-analyse 50 minuten,  weging 10, 10

(T13 en T14 is een combinatietoets!) (tw), dus in totaal een toets van 100 minuten

poëzie is als je hart opent met een zilveren sleuteltje dat ook op een fietsslot past

Nico Scheepmaker

analyse

1. Parafrase: weergeven van de inhoud

2. versleer: bestuderen van bijzondere taalkenmerken

3. interpretatie: de betekenis (valt soms samen met de parafrase)

Vier kenmerken van poëzie

1. een gedicht heeft een eigen uiterlijke vorm 

2. in een gedicht spelen (rijm)klanken, maat en/of ritme een rol 

3. een gedicht heeft een of meer versregels met een speciale (soms ongrammaticale) zinsbouw 

4. in een gedicht wordt gespeeld met betekenissen van woorden

Kenmerken poëzie

Een gedicht vertoont minstens één van de vier kenmerken (in een gedicht hoeven dus niet alle vier de kenmerken gelijktijdig aanwezig te zijn; een gedicht waarin bijv. geen rijm of metrum voorkomt kan best nog altijd een goed gedicht zijn!): 

 Poëzie: vorm én inhoud

Bij poëzie gaat het zowel om de inhoud als om de vorm.

 
Vaak is er een relatie tussen vorm en inhoud
en brengt de vorm je dichter bij de inhoud. 

Vorm

rijm en metrum

typografie

zinsbouw en stijlfiguren

strofenbouw en versvormen.

- traditionele of klassieke poëzie: vormkenmerken zoals strofebouw en rijm

- vrije of modernistische poëzie: weinig formele regels

Bladspiegel

Proza: de regellengte wordt bepaald door de bladzijde

Poëzie: de regellengte wordt bepaald door de auteur

versregels

- Alle woorden op één regel heet een versregel.
- Versregels zijn vaak gegroepeerd in strofen. 
- Distichon: strofe van twee regels
- Terzine of terzet: strofe van drie regels
- Kwatrijn of kwartet: strofe van vier regels (kwatrijn is ook de naam voor een vier-regeling gedichtje).
- Sextet: strofe van zes regels, kan bestaan uit twee terzinen of drie disticha, maar ook uit een kwartet en een disticha.
- Octet of octaaf: strofe van acht regels, kan bestaan uit vier disticha of twee kwatrijnen.

Rijm 

Algemeen: de laatste woorden van enkele versregels hebben gelijke eindklanken.

In de versleer: de herhaling van een of meer beklemtoonde  klanken (klinkers of medeklinkers) die niet te ver van elkaar afstaan

volrijm

niet alleen de de beklemtoonde, maar ook de onbeklemtoonde klanken zijn gelijk:

- wakker - makker (vrouwelijk eindrijm)

- huis - muis (mannelijk eindrijm)

- kinderen - hinderen (glijdend rijm)

vrouwelijk rijm

de laatste twee lettergrepen rijmen, de een-na-laatste lettergreep is beklemtoond, de laatste onbeklemtoond:

- waken - smaken

- ruiken - duiken

mannelijk rijm

de laatste lettergreep is beklemtoond en rijmt:

- kok - wok

- gewend - bekend

- hoop - loop

glijdend rijm

de laatste drie lettergrepen rijmen, de laatste twee lettergrepen zijn onbeklemtoond:

- kinderen - minderen

- bladeren - raderen

- sneuvelen- keuvelen

klinkerrijm of assonantie

de beklemtoonde klinkers zijn aan elkaar gelijk:

- gaan - staat

- kwelling- hekken

- gok - hol

- gedoofd - beloop

beginrijm of alliteratie

de beginmedeklinkers van twee beklemtoonde lettergrepen zijn aan elkaar gelijk:

- man en muis

- geloof -geluid

Komt veel voor in vaste uitdrukkingen en in reclametaal.