Begrijpend lezen - basiscursus

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

Begrijpend lezen 

wat weet je er nog van? 

Herhaling, lees dit goed door, straks volgen vragen.

Het onderwerp van een tekst: In 1 of een paar woorden zeggen waar de tekst over gaat.

Een deelonderwerp: Het onderwerp van 1  of een paar alinea's.

Een alinea: Een groepje zinnen in een tekst met hetzelfde deelonderwerp. Een alinea begint altijd op een nieuwe regel.

Een tussenkopje: een titel boven een alinea in de tekst.

Tekst

Het onderwerp van een tekst

Een alinea

Een deelon-

derwerp

Een tussenkopje

In 1 of 2 woorden waar de tekst over gaat. 

Een groepje zinnen dat bij elkaar hoort

In 1 of 2 woorden waar de alinea over gaat

Een titel boven een alinea

Lees de tekst via de link, daarna volgen er vragen. 

jeugdjournaal.nl

Het onderwerp van deze tekst is

1. cruciale beroepen
2. reserveren
3. reserveren openbaar vervoer
4. speciale uren

Uit hoeveel alinea's bestaat deze tekst?

Heeft de tekst tussenkopjes?

1. Ja, de tekst heeft 1 tussenkopje.
2. Ja, de tekst heeft 2 tussenkopjes.
3. Ja, de tekst heeft 3 tussenkopjes.
4. Nee, de tekst heeft geen tussenkopjes.

Herhaling: lees goed door, daarna volgen weer vragen. 

Er zijn vier tekstdoelen: informeren, amuseren, overtuigen, activeren. 

Een tekst is vaak ingedeeld in een : inleiding, middenstuk (kern) en slot. Dit noem je de tekstopbouw.

Herhaling: lees goed door, daarna volgen weer vragen. 

De hoofdgedachte van een tekst geeft antwoord op de vraag: Wat is het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd? 

De hoofdgedachte staat vaak in de inleiding of het slot. (De hoofdgedachte is een samenvatting van de tekst van 1  zin.) 

Inleiding

Middenstuk

Slot

Deelonderwerp

je maakt kennis met het onderwerp van de tekst

hierin staat de meeste informatie van de tekst.

Het belangrijkste uit de tekst wordt herhaald. 

Het onderwerp van een alinea. 

informeren

overtuigen

activeren

amuseren

nieuwsartikel

strip

betoog

reclamefolder

leesboek

theorie uit je schoolboek

meningtekst over een boek

poster voor een voorstelling

De inleiding van de tekst bestaat uit de volgende zinnen:

1. Wij dachten.....blijkt nu.
2. Wij dachten....ons lijf.
3. Mensen en muggen...ons lijf.
4. Het lachen....lacht het best.

De hoofdgedachte van deze tekst is

1. Muggen
2. Muggen blijven uit de buurt omdat ze anti-muggenspul vinden stinken.
3. Er worden beter muggenwerende stoffen ontwikkeld.
4. Malaria

Wat is het doel van deze tekst?

1. informeren
2. overtuigen
3. amuseren
4. activeren

Herhaling, lees goed door, daarna volgen vragen.

Tekstverbanden: Geeft de samenhang tussen woorden en zinnen weer. Zorgt ervoor dat een tekst goed te lezen is. 

(opsomming, voorbeeld, tegenstelling, chronologisch)

Signaalwoorden: woorden die jou een signaal geven welk tekstverband aan de orde is. 

Tekstverbanden en signaalwoorden

Voorbeeld: zoals, bijvoorbeeld, dat wil zeggen, onder andere.....

Tegenstelling: maar, daarentegen, enerzijds...anderzijds....echter....

Opsomming :en, ook, in de eerste plaats, ten tweede...

Chronologisch: voordat, tijdens, vroeger, aanvankelijk, nadat, later...

Voorbeeld: Benoem het signaalwoord en benoem welk tekstverband erbij hoort. 

Ik houd van buitenlands eten, zoals Italiaans eten. 

Signaalwoord is : zoals

Tekstverband: voorbeeld

Als ik op vakantie ga, pak ik mijn zwembroek, zonnebril en handdoek in.
Signaalwoord:
Tekstverband:

Ik ga graag op vakantie naar Italië, maar ik houd niet van pizza's.

1. Tekstverband: opsomming
2. Tekstverband: tegenstelling
3. Tekstverband: chronologisch
4. Tekstverband: voorbeeld

Snorkelen is mijn favoriete hobby, daarnaast houd ik van lezen.

1. Tekstverband: opsomming
2. Tekstverband : tegenstelling
3. Tekstverband: voorbeeld
4. Tekstverband: chronologisch

Nadat ik gefietst had, pakte ik een lekker glas drinken.

1. Tekstverband: opsomming
2. Tekstverband: tegenstelling
3. Tekstverband: chronologisch
4. Tekstverband: voorbeeld

Tekstverbanden en signaalwoorden

Conclusie: dus, daarom, concluderend, dat houdt in...

Redengevend: omdat, namelijk, daarom, aangezien, want

Oorzaak-gevolg, want, doordat, waardoor, als gevolg van

Tekstverbanden en signaalwoorden

Doel-middel: om te, daarmee, door middel van, opdat

Vergelijking: net zoals, evenals, lijkt op, evenzeer

Samenvattend: samengevat, kortom, al met al, oftewel

Net als mijn oma, ben ik dol op frambozen!

1. oorzakelijk verband
2. redengevend verband
3. samenvattend verband
4. vergelijkend verband

Ze heeft mijn brief nooit ontvangen, doordat ik de postzegel ben vergeten.

1. oorzakelijk verband
2. redengevend verband
3. samenvattend verband
4. doel-middel verband

Om koning te kunnen worden, moest Stach 7 opdrachten volbrengen.

1. concluderend verband
2. redengevend verband
3. samenvattend verband
4. doel-middel verband

Marijke is gek op dieren. Daarom wil ze later dierenarts worden.

1. concluderend verband
2. redengevend verband
3. samenvattend verband
4. oorzakelijk verband

Terugblikkend op het afgelopen jaar, heb ik best veel geleerd!

1. concluderend verband
2. doel-middel verband
3. samenvattend verband
4. oorzakelijk verband

Het was dus niet zo erg!

1. concluderend verband
2. doel-middel verband
3. samenvattend verband
4. vergelijkend verband

hoofd- en bijzaken en kernzin

hoofdzaken: het belangrijkste uit een tekst of alinea

Als je een samenvatting maakt, noteer je daarin de hoofzaken.

bijzaken: alles wat minder belangrijk is (de voorbeelden, de uitleg, de rest van de tekst)

kernzin: belangrijkste zin van de alinea. Vaak de 1e of de laatste.

https:

Wat is de kernzin van alinea 1?

1. De Autoriteit Persoonsgegevens start een onderzoek naar de socialemedia-app TikTok.
2. De toezichthouder wil weten of de privacy van gebruikers wel goed gewaarborgd is.

Welke zin uit alinea 2 is de hoofdzaak?

1. TikTok is de eerste socialemedia-app uit China die is doorgebroken in het Westen.
2. De app is met name onder kinderen en jongeren erg populair.
3. Omdat zij in de ... Persoonsgegevens.

Welke zin uit alinea 4 is géén bijzaak?

1. Het is de grootste boete die ooit in de VS is betaald in een kinderprivacyzaak.
2. Begin vorig jaar ... van ouders
3. In de Verenigde Staten klinkt al langer kritiek op de manier waarop TikTok omgaat met de privacy van gebruikers.

In deze tekst staan meer ...

1. hoofdzaken
2. bijzaken

Chocoladetaarten vind ik het lekkerst van allemaal!

1. feit
2. mening
3. argument

Dat komt omdat ik erg dol ben op chocolade!

1. feit
2. mening
3. argument

In deze chocoladetaart zit maar weinig suiker.

1. feit
2. mening
3. argument