Metrum

POËZIE: METRUM
1 / 27
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 2

In deze les zitten 27 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.

time-iconLesduur is: 60 min

Onderdelen in deze les

POËZIE: METRUM

Slide 1 - Tekstslide

Lesdoelen:
  • Ik weet wat metrum is
  • Ik kan de vier belangrijkste soorten metrum herkennen
  • Ik kan de vier soorten metrum toepassen in een eigen gedicht

Slide 2 - Tekstslide

METRUM
'In taaluitingen zit ritme. Ritme komt tot stand door afwisseling van meer of minder beklemtoonde lettergrepen. Als dat ritme een bepaalde regelmaat heeft, spreekt men van metrum.'

Slide 3 - Tekstslide

Vier bekendste soorten metrum
Trochee:      PAM-pam | PAM-pam | PAM-pam

Jambe:         pam-PAM | pam-PAM | pam-PAM

Anapest:      pam-pam-PAM | pam-pam-PAM | pam-pam-PAM

Dactylus:     PAM-pam-pam | PAM-pam-pam | PAM-pam-pam

Slide 4 - Tekstslide

Slide 5 - Video

Slide 6 - Video

Vier bekendste soorten metrum
Trochee:      PAM-pam | PAM-pam | PAM-pam

Jambe:         pam-PAM | pam-PAM | pam-PAM

Anapest:      pam-pam-PAM | pam-pam-PAM | pam-pam-PAM

Dactylus:     PAM-pam-pam | PAM-pam-pam | PAM-pam-pam

Slide 7 - Tekstslide

Welk metrum? Schrijf in schrift
Ik zie de zee. Zij denkt gedwee. Zij lacht maar mee. Ik zie de zee.

Loop
ik hier, loop ik daar, loop ik weg, ren ik naar, Amsterdam

Geen geld. Geen vuur. Geen speed. Geen krant. Geen wonder. Geen weed. (Jules Deelder) 

Slide 8 - Tekstslide

Welk metrum? Schrijf in schrift
Als ik moet, en ik rij, over bergen, voorbij, zal ik zien, dat jij wacht.


Pakje sigaretten, mama ziet het niet, ik ben al weg, ze slapen straks.


Geen brood. Geen tijd. Geen weet. Geen klote. Geen donder. Geen reet.
(Jules Deelder, deel II van Blues on Tuesday)

Slide 9 - Tekstslide

Nabespreken
Ik neem je mee. Ik neem je mee op reis. (Gers Pardoel)


Negentig minuten lang. Voor onze club uit Amsterdam


Slide 10 - Tekstslide

Aan de slag
  • Groepjes van vier
  • Ieder groepje krijgt een metrum
  • Maak een gedicht van 6-8 regels
  • Extra: gebruik een thuiswoord van iemand die meertalig is
  • 15 minuten de tijd

Klaar? Probeer nog een gedicht te maken met een ander metrum.


Slide 11 - Tekstslide

Soorten rijm
Volrijm: gelijkheid van klank op het einde van de beklemtoonde lettergreep. Volrijm kan alleen voorkomen op het einde van het woord en bestaat uit klinkers en medeklinkers. 

Voorbeeld: Pas toen jij naar mij zat te staren, wist ik mijn liefde te verklaren.

Slide 12 - Tekstslide

Halfrijm, assonantie
Halfrijm: ook assonantie of klinkerrijm genoemd, rijmsoort, waarbij alleen de klinkers, niet de medeklinkers rijmen. Bijv. in het Lied van de twee coninghskinderen rijmt lief op ondiep,

Slide 13 - Tekstslide

Assonantie
 Pas op! Het gaat erom hoe de woorden worden uitgesproken niet, hoe ze worden geschreven.
Geen assonantie is dus: stad en praten, want de klanken zijn anders 

Slide 14 - Tekstslide

Halfrijm, alliteratie
Alliteratie is halfrijm waarbij enkel de beginmedeklinker(s) rijmen
Voorbeeld: wordt-wakker, die droge dag, 'heerlijk, helder, Heineken', bang in Bagdad, vriendelijke vriend

Slide 15 - Tekstslide

Klank: soort rijm
Mannelijk rijm: de laatste lettergreep is beklemtoond: 
kwast, gast, mast, tast
Vrouwelijk rijm: bij vrouwelijk rijm rijmen de twee laatste lettergrepen, met de klemtoon op de op-een-na-laatste lettergreep, zoals bij ‘kopen’ en ‘slopen’.
Glijdend rijm: de laatste twee lettergrepen zijn onbeklemtoond. Kinderen, hinderen, zinderen

Slide 16 - Tekstslide

Staand of slagrijm

Slide 17 - Tekstslide

Staand of slagrijm: aaaa

Slide 18 - Tekstslide

Rijmschema, gepaard rijm, aabb

Als er gepaard wordt gerijmd in een gedicht, dan rijmen de regels opvolgend. De eerste regel rijmt op de tweede regel, en de derde regel rijmt op de vierde regel. Dit rijmschema is van alle rijmschema’s (samen met of na slagrijm) misschien wel het meest eenvoudige. Beginnende dichters kiezen meestal voor dit schema, en ook veel sinterklaas- en kerstgedichtjes zijn hierop gebaseerd.

Slide 19 - Tekstslide

Gekruist rijm, abab

Bij ‘gekruist rijm’ rijmen de versregels om en om. Gekruist rijm is net als gepaard rijm een overzichtelijke manier van rijmen en leest ook makkelijk(er) voor een minder geoefende lezer van gedichten.

Slide 20 - Tekstslide

Voorbeeld gekruist rijm
Nog in die bolle buik
Deed jij gelijk je eigen zegje
Vond jij het keizerlijke luik
En nam dus niet het normale wegje
*****
Een langgekoesterde wens
Voor ons wel heel bijzonder
Naar jou, een heel klein mens
Anouk, je bent een wonder!
*****




Slide 21 - Tekstslide

Opdracht
Maak een gedicht met een sterke stemming erin. Gebruik natuurelementen (zon, wolken, regen, wind......et cetera) in combinatie met je gevoelens (blij, verdrietig, verliefd, eenzaam, depressief et cetera)
Gebruik het rijmschema: gekruist rijm en zorg dat er volrijm en halfrijm in zit

Slide 22 - Tekstslide

Denk nog even terug aan Eminem: pam-pam-PAM. Welk metrum?
A
trochee
B
anapest
C
dactylus
D
jambe

Slide 23 - Quizvraag

En denk nog even aan de professor. JANtje, ZAG eens, PRUImen... Welk metrum?
A
trochee
B
jambe
C
anapest
D
dactylus

Slide 24 - Quizvraag

Wat is metrum

Slide 25 - Woordweb

Welke soorten rijm
zijn er?

Slide 26 - Woordweb

Wat heb je geleerd vandaag?

Slide 27 - Open vraag