4V 4.2 vorming geslachtscellen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

deze les

1. je doet mee met deze les en sluit bij deze presentatie aan

2. je volgt deze les zelfstandig door hem apart in lessonup te openen (incl uitlegvideo's)

H4 voortplanting

waar ging 4.1 over?

4.2 leerdoelen

Ik kan

• uitleggen hoe geslachtscellen ontstaan.

succescriteria

• je kunt de definitie van de  begrippen uitleggen: haploïd, diploïd, homologe chromosomen, meiose (reductiedeling), meiose I, meiose II, interfase, DNA, chromatiden, S-fase, kernmembraan, erfelijke eigenschappen, crossing over, recombinante chromatiden, spoelfiguur, despiraliseren, gameten, oögonia, primaire oöcyten, secundaire oöcyten, follikel, poolichaampje, spermatogonia, primaire spermatocyt, secundaire spermatocyt, spermatiden, prostaatvocht, interstitiële cellen/ cellen van Leydig, testosteron

• je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
• je hebt de opdrachten van 4.2 gemaakt en nagekeken, met ruim voldoende resultaat

voorbereiding voor de les

Bekijk de volgende 4 korte video's over meiose en de vorming van geslachtscellen (eicellen en zaadcellen),

voordat je naar de les komt.

n = aantal verschillende soorten chromosomen in een cel (geslachtscellen zijn n)

2n = de chromosomen komen in paren voor (alles behalve spermacellen en eicellen)

Hoeveel is n bij de mens?

Vorming geslachtscellen

Chromosomen in een gewone

lichaamscel van een man:

Van een vrouw zou er hetzelfde uit kunnen zien maar dan met 

2 keer een X chromosoom

Vorming geslachtscellen

Als in een zaadcel en een eicel

net zoveel chromosomen

zouden zitten dan zou je na de 

bevruchting een bevruchte 

eicel met 92 chromosomen

hebben. Dit kan niet.

Vorming geslachtscellen

Dus: bij de vorming van de 

geslachtscellen moet het aantal

chromosomen worden 

gehalveerd zodat van elk 

chromosomenpaar er maar één

in zit.

Vorming geslachtscellen

Geslachtscellen zijn dus

haploïd (n).

Bij de mens bevatten ze 

23 chromosomen.

Vorming geslachtscellen

Geslachtscellen ontstaan uit stamcellen.

Ze onstaan uit een deling die anders gaat

dan de gewone celdeling (mitose).

Deze deling heet reductiedeling/ meïose.

Deze deling start óók na de G2 fase. 

Het DNA (de chromosomen) is dus al

verdubbeld.

Vóór de meiöse (S fase)

Doel van de meïose

BINAS 76B2

Meïose I

Meïose II

Profase I:

Kernmembraan verdwijnt.

Chromosomen spiraliseren.

Spoelfiguur vormt.

Chromosomen liggen als paren bij elkaar.

Crossing-over kan optreden.

Metafase I:

Chromosomen liggen twee aan twee in het equatoriale vlak.

Spoelfiguren hebben trekdraden gevormd naar de centromeren, elk naar één chromosoom van een chromosomenpaar.

Anafase I:

Spoelfiguren trekken chromosomen naar de polen.

Telofase I:

Door insnoering ontstaan twee haploïde cellen.

Chromosomen zijn wel nog verdubbeld!

Daarom: meïose II

Meïose II

Wat maakt ieder mens uniek?

Tijdens de meïose kunnen 2²³ verschillende combinaties van chromosomen worden gemaakt.

Ook nog crossing-over.

biologiepagina.nl

BINAS 86D

Oögenese

Begint al vóór de geboorte inde eierstokken.

Ontwikkeling stopt tijdens Profase I.

Bij de rijping van een eicel wordt de meïose afgemaakt tot metafase II (die wordt pas na de bevruchting voltooid).

Eicellen zijn omgeven door follikelcellen uit het ovarium (de eierstok), het geheel heet een follikel.

Meerdere rijpingen, één (heel soms twee) eisprongen.

Spermatogenese

Begint vanaf de puberteit.

Zaadcellen worden gevormd in de 

zaadbuisjes van de testes (zaadballen). 

Vorming van 1 zaadcel duurt ongeveer 2 maanden.

Ze worden opgeslagen in de bijballen.

Bij zaadlozing ongeveer 3 mL vrij-> 350 miljoen zaadcellen

= 10 % van het sperma.

Zaadballen

Zaadcellen worden gevormd in

de testes, in de zaadbuisjes.

Deze zijn sterk gekronkeld.

Tussen de zaadbuisjes zitten

de cellen van Leydig (interstitiële

cellen), die produceren 

testosteron.

Zaadballen

Van buiten naar binnen vormen

de zaadcellen zich. 

Helemaal aan de binnenkant

zitten de voltooide zaadcellen,

die gaan richting de bijballen

mbv trilharen.

aan de slag

1. Maak een begrippenlijst van 4.2

2. Maken en nakijken opdrachten 4.2

3. Lees 4.3 voor de volgende les

4. Maak de opdrachten op de volgende dia's

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 2

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl