Aanwijzende, vragende en onbepaalde voornaamwoorden.

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Lezen

Herhaling: pers.vnw / bez.vnw

1. Ik leg de boeken even op mijn kamer.

2. Die auto is van ons.

3. Dat is haar telefoon die is gevonden op school.

4. Zij zitten samen op een bankje.

5. Waarom is jullie opdracht nog steeds niet af?

1. ik = pers / mijn = bez

2 ons = pers

3. haar = bez

4. zij = pers

5. jullie = bez

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat aanwijzende, vragende en onbepaalde voornaamwoorden

• kun je aanwijzende, vragende en onbepaalde voornaamwoorden herkennen in een zin.

• kun zelf zinnen maken waarin je aanwijzende, vragende en onbepaalde voornaamwoorden goed gebruikt. 

Vragende voornaamwoorden

• Er zijn vier vragende voornaamwoorden (vr.vnw):
  wie, wat, welk(e), wat voor (een).
  
  
• Een vr.vnw staat meestal aan het begin van een vraag. Welke spieren train je met hardlopen?

• Wanneer een vr.vnw midden in een zin staat, kun je er een vraag van maken waarin het vragend voornaamwoord vooraan komt te staan.
  
  Weet jij wie er morgen op je verjaardag komen?
  Wie komen er vanavond op je verjaardag, weet jij dat?
  Wie = vragend voornaamwoord

Aanwijzende voornaamwoorden

• Aanwijzende voornaamwoorden zijn o.a. die, dit, dat, deze, zulke, zo'n en dergelijke.

• Een aanwijzend voornaamwoord kan in plaats van een lidwoord voor een zelfstandig naamwoord (zn) staan. Het verwijst naar het zn en maakt het zn specifieker.

1. Mag ik een pen van jou? (een = olw)
   
2. Mag ik deze pen van jou? (deze = aanw. vnw)
   

In zin 1 wordt een willekeurige pen bedoeld en zin 2 een specifieke pen.

Benoem: aanw.vnw / vr.vnw

1. Van wie is die mooie sjaal?

2. Wat heb je met deze boeken gedaan?

1. wie = vr.vnw

die = aanw.vnw

2. wat = vr.vnw

deze = aanw.vnw

Onbepaald voornaamwoord

(onbep.vnw)

• Verwijst niet naar een bepaald persoon of zaak, maar naar iets vaags.

• men, iemand, niemand, elke, sommige, alles, iedereen, iets, niets, wat
  

1. Iedereen heeft geoefend, zodat men straks alles goed kan maken.
   
2. Gaat men jullie wat vertellen over alles wat hier aan iedereen die aanwezig was, is meegedeeld?
   

men, wat, alles, iedereen

Onbepaald voornaamwoord

• Beperk het gebruik van onbepaalde voornaamwoorden in je zinnen.
  

• Zoals je aan de voorbeelden op de vorige slide kon zien, maken onbepaalde voornaamwoorden je zinnen vaak onduidelijk omdat een ander niet precies weet wat je bedoelt te zeggen. 
  
  
• Het is VAAG

Schematisch

Soort	Afkorting	Voornaamwoorden
Aanwijzend voornaamwoord	aanw.vnw	deze, die, dit, dat, zulk(e), zo'n, dergelijk(e)
Vragend voornaamwoord	vr.vnw	wie, wat, welk(e), wat voor (een)
Onbepaald voornaamwoord	onbep.vnw	niets, (zo)iets, alles, het, wat, iemand, niemand, iedereen, men, ieder

Benoem: aanw.vnw / vr.vnw / onbep.vnw

1. Laat me eens zien welke sneakers je op die website hebt besteld.

2. Die verkreukelde Pokémonkaarten zijn niets meer waard.

3. In deze regio van Italië sneeuwt het regelmatig. 

4. Iedere leerling had wat leuks geschreven op de kaart voor de docent. 

1. vr.vnw / aanw.vnw

2. aanw.vnw / onbep.vnw

3. deze = aanw.vnw / het = onbep.vnw

4. iedere = onbep.vnw / wat = onbep.vnw

Aan de slag!

 §6 aanwijzend, vragend en onbepaald voornaamwoord

Maak opdracht 1, 2, 3 + 5 (blz. 216/217)

Klaar?

- Maak de 'brug meestromen'

Betrekkelijk voornaamwoord

• Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst naar een woord (of woorden)
• dat eerder in de zin genoemd is.

• Het eerder genoemde woord (of woorden) noem je een antecedent.

• Het antecedent staat meestal vlak voor het betrekkelijk voornaamwoord.

• De man die in het ziekenuis lag, is weer beter.
• betrekkelijk voornaamwoord: die want die verwijst naar een woord dat eerder in de zin genoemd is
• antecedent: de man want de man is het eerder genoemde woord en staat vlak voor het betr. vnw

Betrekkelijke voornaamwoorden

• Die
• Dat
• Wie 
• Wat

(welke of hetgeen)

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent?:
'De boom die omgevallen is, rot weg.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent?:
De burgermeester gaf een prijs aan de winnaar van het voetbalelftal dat kampioen was geworden.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord en het antecedent?:
De juffrouw aan wie ik iets vroeg, zie ik niet meer.

Ingesloten antecedent

• Bij een ingesloten antecedent wordt het antecedent niet genoemd.

• Het antecedent zit al in het betrekkelijk voornaamwoord.

• Je kunt het ingesloten antecedent vervangen door: diegene die/datgene wat.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord?
Wie dit leest, is gek.

Wat is het betrekkelijk voornaamwoord?
Wat je daar eet, is ongezond.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen