Zenuwstelsel

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

M1W1

5

zenuwstelsel

zenuwstelsel

 zenuwstelsel

LEERDOELEN...

• Je omschrijft de zenuwcel
• Je geeft het verschil aan tussen het centrale en perifere deel
• Je noemt de grote onderdelen van het brein en de algemene functie ervan

het zenuwstelsel bestaat uit miljarden zenuwcellen...

• het centrale deel omvat alle cellichamen in brein en ruggenmerg
• het perifere deel omvat alle zenuwuitlopers (axons)

 bouw en indeling van het zenuwstelsel

een zenuwcel bestaat uit een cellichaam en uitlopers...

• korte uitlopers (dendrieten) brengen het impuls naar de cel toe
• de lange uitloper (axon) brengt het impuls van de cel af

bouw van een zenuw

een signaal wordt overgebracht...

• in de cel: elektrisch (impuls)

bouw van een zenuw

een signaal wordt overgebracht...

• in de cel: elektrisch (impuls)
• tussen cellen: stoffelijk met neurotransmitters

bouw van een zenuw

de lange uitlopers gaan gebundeld naar het perifere deel...

• samen met bloedvaten worden de bundels goed verzorgd
• een zenuw is een verzameling van bundels uitlopers

bouw van een zenuw

een zenuw

het zenuwstelsel wordt op een aantal manieren ingedeeld...

• centraal vs. perifeer deel

indeling van het zenuwstelsel

het zenuwstelsel wordt op een aantal manieren ingedeeld...

• willekeurig vs. onwillekeurig deel (animaal vs. autonoom)

indeling van het zenuwstelsel

centraal zenuwstelsel

het centrale zenuwstelsel bestaat uit deze onderdelen...

• grote hersenen
• tussenhersenen
• hersenstam
• ruggenmerg
• kleine hersenen

hersenen (cerebrum)

de grote hersenen bestaan uit twee helften (hemisferen)...

• diep in de hersenen zijn de helften met elkaar verbonden (de hersenbalk)
• het bestaat uit grijze en witte stof

grote hersenen (cerebrum)

• de grijze stof (hersenschors) bevat cellichamen, die informatie verwerken en het lichaam aanzetten tot bewegen of gedragingen

grote hersenen (cerebrum)

grijze stof

• de witte stof (hersenmerg) bevat uitlopers, die informatie van meerdere cellen met elkaar verbinden

grote hersenen (cerebrum)

witte stof

de grote hersenen hebben de taak...

1. prikkels te ontvangen en te verwerken (zintuiglijk)
2. het lichaam te laten reageren (spierbeweging, gedrag, emoties, leren en geheugen)

grote hersenen (cerebrum)

informatie ontvangen en betekenis geven

1

het lichaam laten reageren op basis van de betekenis van de informatie

2

de tussenhersenen verbinden de grote hersenen met de hersenstam en bestaat uit...

• thalamus (filtert signalen naar de schors)
• hypothalamus (reageert op hormonale informatie)

tussenhersenen 

T

Ht

Hf

E

de tussenhersenen verbinden de grote hersenen met de hersenstam en bestaat uit...

• hypofyse (stuurt  hormoonklieren aan)
• epifyse (maakt melatonine, dagnachtritme)

tussenhersenen 

T

Ht

Hf

E

de hersenstam verbindt de hersenen met het ruggenmerg en de kleine hersenen en bestaat uit de volgende delen...

hersenstam (truncus cerebri)

de hersenstam verbindt de hersenen met het ruggenmerg en de kleine hersenen en bestaat uit de volgende delen...

hersenstam (truncus cerebri)

1 middenhersenen (mesencefalon)

• bevatten kernen met cellichamen
• zetten spontane bewegingen in gang

hersenstam (truncus cerebri)

2 brug van Varol (pons)

• vormt verbinding tussen grote en kleine hersenen
• evenwicht wordt hier doorgegeven aan de kleine hersenen

hersenstam (truncus cerebri)

3 het verlengde merg (medulla oblongata)

• het midden bevat veel cellichamen (grijze stof), daarbuiten veel uitlopers (witte stof)
• veel zenuwen kruisen hier van links naar rechts

hersenstam (truncus cerebri)

3 het verlengde merg (medulla oblongata)

• hier liggen regelcentra van hartslag, ademhaling, bloeddruk en reflexen

hersenstam (truncus cerebri)

het ruggenmerg ligt buiten de schedel en vormt een dikke kabel tot aan het staartbeen...

• het vervoert signalen tussen lichaam en brein (sensorisch), brein en lichaam (motorisch)

ruggenmerg (medulla spinalis)

een dwarsdoorsnede laat zien...

• grijze stof (cellichamen)
• witte stof (uitlopers)
• gebieden die sensorische prikkels vervoeren (blauw) en gebieden die motorische prikkels (rood) vervoeren

ruggenmerg (medulla spinalis)

de kleine hersenen zien er kwa bouw ongeveer hetzelfde uit als de grote hersenen: veel grijze stof aan de buitenkant, witte stof aan de binnenkant

kleine hersenen (cerebellum)

de kleine hersenen hebben de taken...

• spierbewegingen te maken
• goede lichaamshouding
• bewaren van het evenwicht

kleine hersenen (cerebellum)

Het CZS wordt beschermd door...

• bot (schedel, wervelkolom)
• botvlies
• hersenvliezen (harde hersenvlies, spinnenwebvlies en zachte hersenvlies)

bescherming CZS

Het CZS wordt beschermd door...

• hersenvocht wat in kamers wordt gemaakt

bescherming CZS

hersenen hebben een constante aanvoer van voedingsstoffen nodig...

• daarom een dubbele aanvoer
• een rotonde als reservesysteem (ring van Willis)

bloedsomloop van de hersenen

grote hersenen

tussenhersenen

hersenstam

brug

middenhersenen

thalamus

hypothalamus

hemisfeer

verlengde merg

hypofyse

hersenbalk

stuurt hormoonklieren aan

verbindt hersenhelften

evenwicht doorgeven aan kleine hersenen

regelcentrum voor hartslag, ademhaling

spontane beweging opstarten

regelt een lichaamshelft

filtert signalen naar de schors

reageert op hormonale informatie

brug

middenhersenen

thalamus

hypothalamus

hemisfeer

verlengde merg

hypofyse

hersenbalk

perifeer zenuwstelsel

Het perifeer zenuwstelsel is het deel van het zenuwstelsel dat niet door bot wordt beschermd...

• bestaat uit uitlopers, gebundeld in zenuwen
• er zijn twee soorten zenuwen...

perifeer zenuwstelsel

1 hersenzenuwen (craniale zenuwen)...

• ontspringen uit de hersenstam
• sturen hoofd en hals aan
• de zwervende zenuw (10) stuurt organen aan

hersenzenuwen

2 ruggenmergzenuwen (spinale zenuwen)...

• ontspringen uit het ruggenmerg
• verlaten het CZS door de openingen tussen de wervels

ruggenmergzenuwen

fysiologische indeling

alle bewuste reacties worden uitgevoerd door het willekeurig zenuwstelsel...

• een sensorische zenuw stuurt een prikkel door naar het brein
• het brein geeft betekenis
• een motorische zenuw stuurt een spier aan

willekeurig zenuwstelsel

hersenen

gevoelszenuw

bewegingszenuw

zintuig

spier

alle onbewuste reacties worden uitgevoerd door het onwillekeurig zenuwstelsel...

• het brein regelt zelf of het lichaam actief (stress) moet worden of juist passief (rust)

onwillekeurig zenuwstelsel

hersenen

gevoelszenuw

zintuig

stress

rust

bewegingszenuw

alle onbewuste reacties worden uitgevoerd door het onwillekeurig zenuwstelsel...

• het sympathisch deel zorgt voor stress (actief worden)
• het parasympatisch deel zorgt voor rust (passief worden)

onwillekeurig zenuwstelsel