Herhaling HV2 §9, 4, 6, 14

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Herhaling HV2 §9, 4, 6, 14

Er zijn zinnen met één persoonsvorm en zinnen met meer persoonsvormen. 

Een zin met één persoonsvorm heet een enkelvoudige zin:

– Evelien (ow) werkt (pv) bij de bakker.

----------------------------------------------------------------------------

Een zin met meer dan één persoonsvorm heet een samengestelde zin:

Evelien werkt bij de bakker, want ze wil wat bijverdienen.

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

twee of meer samengevoegde hoofdzinnen (zie voorbeeldzin 1: hoofdzin + hoofdzin);

1={hoofdzin Evelien (ow) werkt bij de bakker}, want {hoofdzin zij (ow) bakt graag koekjes}.
 

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

een hoofdzin met een of meer bijzinnen erin (zie voorbeeldzin 2: bijzin + hoofdzin);

2={(bijzin Omdat Evelien (ow) graag koekjes bakt), hoofdzin werkt zij (ow) bij de bakker}.

 

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

een of meer hoofdzinnen met een of meer bijzinnen erin (zie voorbeeldzin 3: hoofdzin + hoofdzin + bijzin).

3={hoofdzin Evelien (ow) werkt bij de bakker}, want {hoofdzin zij (ow) bakt graag koekjes,

(bijzin omdat ze die zo lekker vindt)}.

§4 Aanwijzende voornaamwoorden

- Aanwijzende voornaamwoorden wijzen meestal mensen, dieren en dingen aan.

- Aanwijzende voornaamwoorden kunnen vóór het zn staan,  

   maar ze kunnen ook alleen staan. Dan kun je het zn erachter 

   denken.

>> Suzan vindt deze oorbellen leuker dan die (oorbellen).

§4 Aanwijzende voornaamwoorden

Leer de aanwijzende voornaamwoorden uit je hoofd!

>> Deze, die, dit, dat, zo'n, zulk(e), dergelijk(e), zelf, 

      hetzelfde, dezelfde.

'Die' en 'dat' horen bij meerdere woordsoorten. Ze zijn alleen aanwijzende voornaamwoorden als je ze kunt vervangen door 'deze' of 'dit'.

§4 Vragend voornaamwoord

-  Vragende voornaamwoorden vragen naar  

   iets of iemand.

- Vragende voornaamwoorden staan aan het begin van een

   vraag of aan het begin van een zin die gemaakt is van een

   vraag.

§4 Vragend voornaamwoord

Er zijn vier vragende voornaamwoorden. Leer ze uit je hoofd!

>> Wie, wat, welk(e), wat voor (een)

'Wie' en 'wat' zijn géén vragend voornaamwoord als ze terugwijzen naar een eerder genoemd woord.

>> Sofie vertelde me alles wat ze had meegemaakt.

Vragend voornaamwoord (vr. vnw)

Let op!

Wie en wat zijn géén vragend voornaamwoord als ze terugwijzen naar een eerder genoemd woord.

>> Heb je alles wat je nodig hebt ingepakt? 

('Wat' verwijst naar 'alles'.)

>> De jongen naar wie je vroeg, loopt daar.

('Wie' verwijst naar 'jongen'.)

Vragend voornaamwoord (vr. vnw)

Dus leer uit je hoofd: 

>> Wie, wat, welk(e), wat voor (een)

Alle andere vraagwoorden zijn bijwoorden.

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden

Bekijk de volgende zinnen:

In het weekend vist Daley op de Linge.

Sommige opgaven in de toets zijn moeilijk.

In zin 1 is vist een zelfstandig werkwoord (zww). 

Een zelfstandig werkwoord zegt wat iets of iemand doet (vissen, wandelen) of overkomt (krijgen, schrikken). Het heeft een duidelijke betekenis en komt voor in een werkwoordelijk gezegde. 

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden

Sommige opgaven in de toets zijn moeilijk.

In zin 2 dóén of overkomen sommige opgaven niet iets, maar ze zíjn iets: moeilijk. In deze zin koppelt het koppelwerkwoord (kww) zijn een eigenschap (moeilijk) aan het onderwerp. Het koppelwerkwoord komt voor in zinnen met een naamwoordelijk gezegde.

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden

Zo herken je het zelfstandig werkwoord en het koppelwerkwoord

Als er maar één werkwoord (= de persoonsvorm) in een zin staat, kan dat ene werkwoord een zelfstandig werkwoord of een koppelwerkwoord zijn.

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden

Is het werkwoord een vorm van zijn, worden, blijven, blijken, lijken of schijnen en zegt het wat iemand of iets is, wordt, blijkt enzovoort? Dan is het een koppelwerkwoord:

– Henk is (kww) een aardige man. Olivia wordt (kww) boos. Die agenten bleven (kww) geduldig. Deze films bleken (kww) erg saai.

Let op:

– als zijn of blijven zeggen waar iemand of iets is, zijn ze zelfstandig werkwoord: 

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden

• De kinderen zijn (zww) in het zwembad. Kees blijft (zww) op zijn kamer.

– als schijnen ‘licht geven’ betekent, is het zelfstandig werkwoord:

• De zon schijnt (zww) op mijn balkon. Die lampen schijnen (zww) fel.

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden

Is het werkwoord een ander werkwoord dan zijn, worden, blijven enzovoort?

Dan is het een zelfstandig werkwoord:

– Veel mensen genieten (zww) van een vrije zaterdag. Ella bakte (zww) heerlijke taart.

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden

Bekijk de volgende zinnen:

1-In het weekend heeft Daley op de Linge gevist.

2-Sommige opgaven in de toets kunnen moeilijk zijn.

De persoonsvormen heeft in zin 1 en kunnen in zin 2 zijn beide een hulpwerkwoord (hww). 

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden

Hulpwerkwoorden komen voor in elke zin met meer dan één werkwoord. Ze ‘helpen’ het gezegde te maken. 

Ook zijn, worden, blijven, blijken, lijken en schijnen kunnen een hulpwerkwoord zijn. 

In zinnen met meer dan één werkwoord staat het zelfstandig werkwoord of het koppelwerkwoord meestal ergens achter in de zin:

Cursus 7-§ 13-Werkwoordsvormen en wwtijden

Je zou (hww) me best even kunnen (hww) helpen (zww).

Die vlogger leek (hww) zijn populariteit te verliezen (zww).

Ruud is (hww) vroeger een geweldige voetballer geweest(kww).

Betrekkelijk 

voornaamwoord

De e-mails die ik voor Nederlands moest schrijven.

• Waar verwijst 'die' naar?

Het schrift dat ik van de docent heb gekregen.

• Waar verwijst 'dat' naar?

Dominique had de hele dag buiten gespeeld, wat ze echt heerlijk vond.

• Waar verwijst 'wat'  naar?

Betrekkelijk 

voornaamwoord

• Het betrekkelijk voornaamwoord (betr. vnw) verwijst terug naar een woord of woordgroepje dat er vlak voor staat, het antecedent.
• De bekendste betrekkelijke voornaamwoorden zijn die, dat, wie en wat.

Betrekkelijk voornaamwoord

Zo'n woord of woordgroep waarnaar het betrekkelijk voornaamwoord verwijst, noemen we het antecedent. 

Het boek dat jij leest, zegt mij niets. 

Het boek = het antecedent, dat = het betrekkelijk voornaamwoord

De auto die daar staat, is van hem. 

De auto = het antecedent, die = het betrekkelijk voornaamwoord

Betrekkelijk voornaamwoord

1.  Die verwijst naar de-woorden.

2. Dat verwijst naar het-woorden.

3. Wat verwijst naar:

• een overtreffende trap na ‘het’:

       - Het noorderlicht is het mooiste wat ik ooit heb gezien.

• 'vage' woorden als alles, datgene, diegene, het enige, iets, niets, veel, weinig:
  

        - Alles wat op de site staat, is uit voorraad leverbaar.

• een hele zin of een deel van een zin:
  

       - Max is een ijverige leerling, wat niet gezegd kan worden van Wesley.

Betrekkelijk voornaamwoord

4.  Voorzetsel + wie verwijst naar een persoon (van wie, door wie, voor wie etc.)

       - Tessa, van wie ik dit huisje huur, maakt een rondreis door Chili. 

Let op: dus niet met waar + voorzetsel: waarover, waarvoor enz.