M$M Thema Grondstoffen blok 4

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Thema grondstoffen 

Blok 4: Bevolking, landbouw en natuur 

Les 1

• Oorzaken noemen voor de snelle groei van de wereldbevolking.
  
• Vertellen hoe boeren vroeger de bodem vruchtbaar maakten voor de akkerbouw.

Waar gaat dit blok over?

Rond 1800 woonden er in Nederland 2 miljoen mensen. Stel je eens voor hoe leeg Nederland toen was. Hoewel het landschap eruitzag als een natuurgebied, werd het gebruikt voor de landbouw. Nu wonen er meer dan 17 miljoen mensen in Nederland en is ons land een van de dichtstbevolkte landen ter wereld. Hoe kon de bevolking zo snel groeien? Welke veranderingen in de landbouw zorgen voor voldoende voedsel? Hoe heeft de landbouw het landschap veranderd? En is er ook in de toekomst voldoende te eten voor iedereen?

Groei bevolking 

Heel lang woonden er weinig mensen op de wereld. Veel kinderen werden niet oud, maar ook volwassenen stierven vaak door ziekte, honger of geweld. Pas toen er meer kinderen en volwassenen in leven bleven, groeide de wereldbevolking snel.

Rond 1800 Engeland --> Bevolking groeide -> Wel genoeg eten? -> Landbouw ontwikkelde dus genoeg voedsel voor iedereen. Doordat de landbouw beter werd, groeide de bevolking nog meer. 

Groei welvaart 

Welvaart groeide ook snel -> er waren ook meer grondstoffen nodig om spullen van te maken. 

In 1972 voorspelde een groep onderzoekers dat grondstoffen uiteindelijk opraken als iedereen steeds meer spullen koopt.

Rem 

De wereldbevolking groeit inmiddels minder snel dan in 1972. Mensen leven nu in grotere welvaart, waardoor zij minder kinderen krijgen, want er sterven minder kinderen en zij zijn niet meer nodig om voor hun ouders te zorgen op hun oude dag.

Geef een oorzaak voor de snelle groei van de wereldbevolking vroeger

Landbouw vroeger - Kleigebieden

Planten hebben voedingsstoffen nodig om te groeien. Die voedingsstoffen zitten in de bodem en in dierlijke mest.

Vroeger was er niet overal genoeg mest. Langs de kust en rivieren was dat niet zo’n probleem. De kleigebieden daar waren vruchtbaar. 

De boeren deden er aan akkerbouw: ze verbouwden graan en aardappelen.

Landbouw vroeger - veengebieden

In de veengebieden was de grond te nat voor akkerbouw, maar het gras was wel geschikt voor veeteelt. Van de melk van de dieren werden kaas en boter gemaakt.

Landbouw vroeger - zandgebieden

In de Zandgebieden was de grond minder vruchtbaar. 

Ze hielden daarom schapen die overdag op de heide graasden en ’s avonds naar de stal gingen. De mest uit de stal gebruikten ze voor het land. Te veel grazen is slecht voor het land. 

De boeren hadden het zwaar. De oogst viel vaak tegen en er was vaak honger. Ze aten hun eigen oogst op. Alleen als er iets overbleef, verkochten ze dat op de markt.

Hoe zorgden boeren vroeger toch voor vruchtbare grond?

Les 2

• uitleggen hoe Nederland door stoomkracht meer concurrentie uit het buitenland kreeg.
  
• uitleggen hoe moderne boeren grotere oogsten krijgen.
  

Veranderingen in de landbouw 

1900 -> Kunstmest Met name handig voor de zandgebieden -> Hoefden  niet meer vee te laten op de heiden. 

Door tekort aan bomen werden er ook meer bomen geplant. 

eerst werden er houtwallen gebruikt tussen het land, later werd dit prikkeldraad -> was goedkoper een eenvoudiger. 

Houtwal

Landbouw in de VS

Veel mensen woonde aan de westkust van de VS. 

Overheid wilde meer boeren landinwaarts hebben. Als beloning kregen spoorwegbedrijven stukken land rondom hun spoor. 

Hier gingen boeren wonen die makkelijk hun spullen naar de haven konden laten brengen. Die werden dan per stoomschip naar Europa gebracht. 

Landbouw in de VS

Omdat de Amerikaanse boeren machines gebruikten en grote stukken land bewerkten, was hun graan goedkoop. Daardoor daalden ook de prijzen van de producten van de Europese boeren. Er ontstond in Europa een landbouwcrisis.

Oplossing voor de crisis 

om goedkoper te produceren moesten de boeren in Europa ook machines gebruiken. Daardoor waren er minder landarbeiders nodig. Het vervangen van mensen en dieren door machines heet mechanisering. De werkloze landarbeiders verhuisden naar de steden en gingen in de fabrieken werken.

Wat is mechanisering?

1. spierkracht wordt vervangen door machines
2. De machines worden vervangen door computers.

Leg uit hoe de boeren grotere oogsten hebben tegenwoordig.

Les 3

Genoeg te eten

Na WOII wilde we er voor zorgen dat er geen honger meer zou zijn. Boeren kochten machines en gingen zich specialiseren -> Ze werden beter in het maken van 1 product. 

Hierdoor kwamen er minder boerderijen, maar wel grotere. Boeren gingen ook bestrijdingsmiddelen gebruiken tegen insecten. 

Welke 3 ontwikkelingen kwamen er na WOII zodat boeren meer voedsel konden maken?

Genoeg te eten

Boeren op de zandgronden konden toch moeilijk concurreren met andere boeren. Op de zandgronden kwamen vooral veehouderijen. Er was toen veel mest beschikbaar. 

Omdat er meer en goedkoper voedsel beschikbaar was, hadden mensen meer geld over voor luxere producten, zoals woningen, auto’s en vakanties.

Soja

in Brazilië wordt veel Soja gewonnen van de Sojaplant. Dit is een plant die veel voedingsstoffen uit de bodem haalt. Dit is goed voer voor dieren, want die krijgen dan goede voedingsstoffen binnen, Maar de bodem put uit. 

Fosfaat 

Fosfaat is een belangrijke voedingsstof voor planten, maar in de natuur komt deze stof niet veel voor. In landbouwgebieden gebruiken boeren fosfaat uit kunstmest. Maar het teveel aan fosfaat komt in het water terecht. Daardoor groeien er veel algen die zuurstof uit het water halen. Er is dan te weinig zuurstof voor vissen en kikkers. Via rivieren komt het fosfaat uiteindelijk in zee en is het niet meer beschikbaar voor de landbouw: we kunnen het fosfaat niet uit zee halen. Er zijn maar een paar mijnen in de wereld die fosfaat leveren. Uiteindelijk zijn die ook uitgeput.

Stikstof 

Wat is GEEN overeenkomst tussen fosfaat en stikstof?

1. Het zijn allebei voedingsstoffen.
2. Het beschadigd allebei het milieu.
3. Het kan allebei opraken.

Omdat er in Nederland te veel vervuiling met stikstof is, moet een deel van het vee weg. Sommige boeren moeten stoppen met hun bedrijf.

Eens

Oneens