27/9: Formuleren les 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom!

Pak alvast: leesboek, Op Niveau en je laptop

Laptops blijven nog dicht

Deze les

Lezen

Even opfrissen

Uitleg/ zelfstandig werken aan formuleerfouten

Toelichting boekopdracht boek 1

Lesdoelen

• Je kunt de volgende formuleerfouten herkennen en verbeteren: lijdende vorm, tangconstructie, dat-als constructie, onjuist beknopte bijzin en losstaand zinsgedeelte.
• Je weet wat boekopdracht 1 inhoudt.

Even opfrissen

• Waarom is het belangrijk om helder, concreet en correct te formuleren?
• Wat is ook alweer het verschil tussen een (foutief) pleonasme en een (foutieve) tautologie? 
• 'Je moet voorkomen dat je niet een onvoldoende haalt.' 

1. Lijdende vorm

Lijdende vorm

1. passief
2. 'door' 
3.  worden + voltooid deelwoord

'De auto wordt door de man gekocht.'

Bedrijvende vorm

1. actief
2. het onderwerp verricht duidelijk een handeling
3. korter

'De man koopt de auto.'

Valkuil 1: lange, saaie, moeilijke zinnen

1. De boeiende inhoud van de inleiding die gehouden werd door uw collega Van den Kardenburg, zal door ons aan onze directie voorgelegd worden ter overdenking.
   
2. Uw collega Van den Kardenburg heeft een boeiende inleiding gehouden. De inhoud daarvan zullen wij ter overdenking aan onze directie voorleggen.

Valkuil 2: incongruentie

1. Alle docenten worden deze Minkema-pen geschonken.

• Een meewerkend voorwerp wordt aangezien als onderwerp.
• Wat moet je doen om deze fout te kunnen ontdekken?

Actieve zinnen lezen prettiger

• Er is door hem een onderzoek gedaan.
  
• Hij heeft onderzoek gedaan.

2. Tangconstructie

Wat zou hiermee bedoeld worden?

Tangconstructie

• Woorden of zinsdelen die bij elkaar horen, staan ver uit elkaar.
• De ‘grijpers’ van een tang worden uit elkaar geduwd door andere woorden: de tang staat wijd open.
• Hierdoor raakt de lezer de draad kwijt!

Hoe ontstaat een tangconstructie?

1. Te veel ruimte tussen lidwoord en zelfstandig naamwoord
   'De nog net aan de klauw van de kat ontsnapte muis...'
2. Te veel ruimte tussen persoonsvorm en de rest van het ww. gezegde
   'Hij heeft na lang aarzelen en zijn spaargeld herhaaldelijk tellen, besloten het nieuwe computerspel te kopen.'
3. Onderbroken bijzin
   'Het was direct duidelijk dat, hoewel hij blijft ontkennen, hij...'

Hoe op te lossen?

• Zinnen opknippen en bij elkaar horende delen bij elkaar plaatsen!
• Bijv.: 'Hij heeft besloten het nieuwe computerspel te kopen, nadat hij lang had geaarzeld en zijn spaargeld had geteld.'

Dat-als constructie

• 'Speciale' variant van tangconstructie
• 'We spraken af dat als ik mijn loon zou krijgen, we direct een kaartje zouden kopen.'
• 'We spraken af dat we direct een kaartje zouden kopen, als ik mijn loon zou krijgen.'

3. Foutief beknopte bijzin

• Wat is het verschil tussen een hoofdzin en een bijzin?
• Een hoofdzin kan op zichzelf staan, een bijzin is afhankelijk van de hoofdzin
• In een hoofdzin staan ow en pv in principe naast elkaar
• 'Ik heb makkelijke schoenen aangedaan, omdat we vandaag veel gaan wandelen.'
• Wat is een beknopte bijzin?

Foutieve beknopte bijzin

• Gewone bijzinnen bevatten een ow en een pv
• Beknopte bijzinnen niet:
  Bijv.: 'Om bij het WK te pieken, namen de veldrijders in de weken ervoor wat gas terug.' 

Wanneer fout?

• Denkbeeldige ow van de beknopte bijzin = ow van de hoofdzin, anders: fout!
• Dus: bedenk wat het ow van de beknopte bijzin is. Komt het niet overeen? Dan aanpassen!
• Optie 1: ow en pv toevoegen aan de beknopte bijzin, óf
• Optie 2: ow hoofdzin overeen laten komen met denkbeeldige ow van de bijzin

Voorbeeld

• 'Bij het theater aangekomen, bleken onze kaarten voor de voorstelling al opgehaald.'
• Ow en pv in bijzin: 
• 'Toen we bij het theater aankwamen, bleken onze kaarten voor de voorstelling al opgehaald.' 
• Ow hoofdzin overeen laten komen met denkbeeldige ow van de bijzin:  
• 'Bij het theater aangekomen, hoorden we dat onze kaarten voor de voorstelling al opgehaald waren.' 

Aan de slag

• Maak in ieder geval 2 opdrachten van opdracht 11, 12 en 13
• Blz. 263 - 265
• Lees alvast de theorie voor de volgende les (zie plan van aanpak) 
• Klaar? Kijk na met de antwoorden uit Classroom
• Ook daarmee klaar? Dan iets voor jezelf doen tot de uitleg over boekopdracht 1

docs.google.com

Vooruitblik

Vrijdag: les 4 Formuleren

Huiswerk: maak de opdrachten van vandaag af en lees de theorie voor de volgende les

Toetsstof toetsweek (zie studiewijzer Magister):

- Spelling: 117-134

- Interpunctie: 136

- Formuleren: 140, 144-147, 149-151, 153-159