les 2 - groep 1/2: Projectie, schaduwspel

• Mediawijsheid, begrijpend kijken, Filmeducatie
• Basisschool
• Groep 1,2

Introductie

Lessenreeks Cultuurcoach 1-2 Les 2: Projectie, schaduwspel In deze les ga je met de leerlingen dieper in op projectie. Vandaag onderzoeken jullie schaduw, de rol van het licht, de vorm van de schaduw en beweging.

Instructies

Lesdoelen

• Leerlingen ontdekken en ervaren dat je schaduw kunt laten bewegen.
• Leerlingen zien dat je een schaduw groter en kleiner kunt maken en van vorm kan laten veranderen door de lamp waarmee je de schaduw maakt te bewegen.
• Leerlingen ervaren dat je zelf verhalen kunt maken met een schaduw op de muur.

Opzet- 70 - 80 minuten

• Klassikaal - introductie I 5 - 10 minuten
• Klassikaal - film kijken en bespreken I 10 minuten
• Schaduwspel in apart lokaal I 2x 25 minuten
• Klassikaal - afronden I 5 - 10 minuten

Let op: bij de kleuters is de opzet zo dat er een klassikale start is waarna om en om de helft van de klas gaat experimenteren in een aparte ruimte. Dit kun je iom de school op twee manieren organiseren: 

1. Bij voorkeur bekijk en bespreek je de film met de hele groep terwijl de eigen leerkracht in de groep blijft. Dan ga je samen met de 2e filmdocent naar een apart lokaal met de helft van de klas om de activiteit uit te voeren. Als de ene groep klaar is, brengt een van de twee de leerlingen terug en haalt de volgende op, terwijl de ander alles even goed klaar zet. Tenslotte sluiten jullie samen klassikaal af.
2. Als er geen leerkracht op de groep staat, blijft de filmdocent bij de kinderen in de klas en kijken zij samen een korte film, eventueel in combinatie met een eenvoudige activiteit als tekenen. Dan gaat de filmdocent twee keer met de helft van de groep de activiteit doen (of wissel dit af met de andere filmdocent).

Apart lokaal & voorbereiden (30 minuten opbouw- en afbouwtijd) 

In een apart lokaal gaan leerlingen spelenderwijs op onderzoek. Zet in het lokaal het volgende klaar:

• Maak de activiteitenruimte donker. Waar zit de lichtknop, hoe kan je de ruimte half donker maken? 
• Maak een projectiescherm: Hang een stuk kalkpapier op, met wasknijpers of tape aan een lijn of gebruik een muur voor je projectie. 
• Werk als er weinig mogelijkheid tot verduistering is, bij voorkeur met de 'bioscoop doos'. >> Je kunt dan drie of vier dozen (max 3 kinderen per doos) opbouwen tot 'bioscoopje', door er kalkpapier voor een in een uitgesneden gat te plakken, zodat je een 'scherm' in het donker krijgt. Zie slides  9 en 10 voor een voorbeeld. 
• Creëer een fijne werkplek met 4 lightpads en alle knutsel materialen eromheen (scharen, sateprikkers, washitape, stukjes tekenpapier, potloden, fietslampjes). 
• Maak voorafgaand aan de les een voorbeeld van een silhouet. Bijvoorbeeld een auto. Teken een auto (ongeveer 8 bij 8 cm) en knip die uit. De uitgeknipte auto plak je op een prikker. 
• Maak ook een tekening van een weg, een boom of een huis en knip dit uit. Dit teken of plak je op het kalkpapier/muur/bioscoopdoos (je projectiescherm)

Extra filmdocent

Nodig, om bij de klas te blijven of om te helpen met de activiteiten (afhankelijk wat je met de school bespreekt) 

Materialen

Zelf meenemen uit het materialenpakket: 

• 12 fietslampjes 
  
• Stevig tekenpapier in kleine stukjes (10 bij 10 cm ongeveer) 
• Satéprikkers 
  
• Washi tape 
• 4 lightpads + verlengsnoer
• Kalkpapier 
• Ipad + kabel naar scherm (uit techniekset) 

Via School

• Potloden of stiften 
• 12 scharen 
• Optioneel: papier en potloden (om te tekenen met een filmdocent die in het lokaal blijft) 
• Optioneel: Als er veel licht is in het lokaal: 4 kartonnen dozen als bioscoopdoos (zelf regelen of via school)

Klassikale introductie - in het klaslokaal

Introductie

Het is fijn om de les te beginnen met contact leggen door een paar vragen te stellen.

• Weten jullie nog wie ik ben? Stel je 2e filmdocent voor, als die nieuw is.
• Wie weet nog wat jullie de vorige keer hebben gedaan? 

Dan vertel je in het kort wat jullie vandaag gaan doen: film kijken en spelen met licht en schaduw. 

Waar is het donker?

Klassikaal - in het klaslokaal

Laat de leerlingen nadenken over donker. Laat ze eerst hun ogen dicht doen, eventueel met hun handen ervoor, en vraag dan:

• Waar is het donker? Denk eerst even na voor je antwoord geeft >> Antwoorden kunnen zijn: in de nacht, in het bos, met mijn ogen dicht, in de bioscoop, op de WC, alles is mogelijk!
  

• Hoe kan je iets zien in het donker? >> Antwoorden kunnen zijn: door de maan, met een lamp, dat kan niet.... Verzamel de antwoorden en ga er dieper op in als de kinderen samen goed kunnen luisteren en praten, maar hou het anders kort.
  

In de volgende slide bekijken jullie samen  film die speelt met licht en donker.

Film: De wasbeer en het lichtje, Hanna Kim, US 2018, 4 minuten

Info over de film, bespreek dit niet met de kinderen, laat ze zelf kijken. 

Wat gebeurt er als een wasbeer een zaklamp in het bos vindt? In De wasbeer en het lichtje, een animatiefilm, verkent een nieuwsgierig wasbeertje met zijn zaklamp een donker bos.  

Klassikaal Film kijken en nabespreken- in het klaslokaal

Introduceer de film bijvoorbeeld door te zeggen: ogen open, ik doe het licht uit en de film aan, kijk goed naar wat je ziet.

Nabespreken

Nadat jullie de film samen hebben bekeken kan je de kinderen vragen:

• Wat zag je?
• Was het moeilijk om het te zien?
  
• Wat kon je niet zien?
  
• Heb je zelf weleens met een zaklamp gespeeld?
  
• Hoe was dat? 
  

Alle antwoorden zijn goed, maar vraag verder door op opmerkingen over licht en donker.  

Vertel nu dat we in een ander lokaal zelf schaduwen gaan maken, een beetje zoals in de film net. Vertel eerst dat de halve klas meegaat en dat we daarna wisselen. 

Tips voor de filmdocenten

• let op: afhankelijk van welke opzet je kiest blijft de klassedocent bij de klas of de andere filmdocent, als de andere filmdocent blijft doe je een simpele opdracht die speelt met hun verbeelding. Laat ze tekenen wat er onder hun bed gebeurt als het ’s avonds donker is, alles mag, het hoeft niet echt te zijn! 

 

Spelen met schaduw

Activiteit - 2 x halve groep in apart lokaal

Spelen met schaduw

De leerlingen onderzoeken in deze activiteit opnieuw licht en projectie. Deze keer spelen ze met beweging en schaduw.

Vertel: 

In de film zagen jullie dat het wasbeertje van alles ontdekt over schaduw en licht. Kijk eens hoe je dat kan doen? Je kunt met schaduw spelen door iets voor een lamp te bewegen of door er zelf voor te gaan staan en met je handen te bewegen. Je kunt schaduw ook laten bewegen door de lamp te bewegen. Dat gaan jullie vandaag doen! 

Doe voor:

• Doe het zelf eerst voor. Prik je autootje vast en maak met je fietslichtje een schaduw op de muur/kalkpapier/bioscoopdoos (je projectiescherm). 
• Laat de auto bewegen door het lichtje te bewegen. Gebruik eventueel ook je extra knutsels als een boom, weg of huis die je  tekent of plakt op de muur/kalkpapier/bioscoopdoos. 
• Laat ook de kinderen met het lampje en de schaduw spelen. En nodig ze dan uit om zelf schaduw auto's, monsters, poppetjes, of andere figuren te maken. 

Zie volgende slide voor uitlegtekeningen

Schaduwfiguren Maken

• Je kunt de leerlingen het beste in groepjes van twee of drie laten werken, dat de een iets maakt voor op muur/kalkpapier/bioscoopdoos  (uitknippen of direct op het proctiescherm tekenen) en de ander iets voor op de prikker. Dingen die bij elkaar horen zoals een vlinder en een bloem, een wolk en de zon, een hond en een bot etc.

• Je kunt de lightpads gebruiken als lichttafel, zodat kinderen hun uitgeknipte vorm erop kunnen leggen en alvast kunnen zien of het een mooi en duidelijk silhouet heeft. 
• Ze ontdekken zo dat je de tekening die je op de prikker gaat plakken niet in hoeft te tekenen of kleuren omdat je alleen de randen in ziet en niet de tekeningen daarin of kleuren. Als dit nog niet duidelijk is, vertel het hen dan nog eens of beter nog, laat het nog een keer zien.  

Spelen met schaduw

• Als de kinderen klaar zijn met de silhouetten tekenen, knippen en plakken (help ze als dat nodig is) kunnen ze ermee gaan spelen. 
• Laat ze eerst vrij oefenen en ontdekken. Je kunt de kinderen daarna om de beurt een kleine schaduwvoorstelling laten geven aan de groep. Ze mogen dan zelf de geluiden erbij maken en/of een verhaal erbij vertellen.

Extra: Filmen met de iPad

Als de ruimte er is, kun je (of een van de kinderen) met de iPad wat filmpjes maken van het schaduwspel die je aan het einde van de les (of na afloop van de hele  reeks) met elkaar terugkijkt.

Afronden

Afronden - klassikaal of apart

Nu kan je afronden. Doe dit klassikaal, of als het beter uitkomt met de helft van de groep in het aparte lokaal.

Nabespreken

Sluit de les samen af door aan de kinderen te vragen wat ze vandaag hebben ontdekt. Kunnen de kinderen nog iets vertellen over het schaduwspel van de wasbeer en hun eigen spel? 

Terugkijken films 

Kijk samen de filmpjes of foto's terug, op de iPad als er geen groot scherm beschikbaar is, maar bij voorkeur in de klas op het grote digibord. 

• ! Bewaar de films sowieso voor de laatste les waarin we terugkijken op de reeks.
  

Regeling Driejarige subsidies Cultuurcoach

Deze les is gemaakt ihkv de 3 jarige regeling Cultuurcoaches van het AFK

Eye filmmuseum, Filmhub Noord-Holland, Cinekid, NurLimonade media en Taartrovers 

bioscoopdoos van binnen

Illustratie 1 bioscoopdoos

bioscoopdoos van buitenaf

Illustratie 2 bioscoopdoos