Fictie: les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Ga rustig zitten, pak je leesboek en start met lezen!

Lesdoelen

Aan het eind van deze les...

• ... je leert personages beschrijven.
• ... je leert verschillende soorten perspectieven herkennen.

Personages

Alle personen die een rol spelen in het verhaal zijn personages . 

Het belangrijkste personage, degene over wie het hele verhaal gaat, is de hoofdpersoon. 

Een verhaal kan ook meerdere hoofdpersonen hebben. De overige personages zijn bijfiguren.

Perspectief

Van een hoofdpersoon weet je wat hij denkt en voelt. 

Je zegt dan dat het perspectief bij de hoofdpersoon ligt.

 Je zit als lezer als het ware in zijn hoofd. 

Drie perspectieven

1. ik-perspectief: het verhaal is in de ik-vorm geschreven;

2. hij/zij-perspectief: het verhaal is in de hij- of zij-vorm geschreven;

3. wisselend perspectief: het verhaal is vanuit meerdere perspectieven geschreven. In het ene hoofdstuk ligt het perspectief bijvoorbeeld bij het ene personage en in het andere hoofdstuk bij een ander.

Fictie 

                          Hoofdpersoon  →  perspectief: 1. ik-perspectief

Personages                                                               2. hij/zij-perspectief 

                          Bijfiguren                                         3. wisselend perspectief

 

Welk perspectief?

Een ijskoude rilling was langs mijn ruggengraat omhoog gekropen. Op de gastenlijst komen voor het Feest is moeilijker dan geblinddoekt je rijexamen halen. Het verhaal gaat dat ze je van tevoren screenen, al heeft niemand een idee wie die ‘ze’ zijn en hoe dat screenen in zijn werk gaat. Hadden ze me de afgelopen weken in de gaten gehouden? Was ik al die tijd zonder dat ik het doorhad bekeken en afgeluisterd?
                                                (Uit: Zes seconden – Daniëlle Bakhuis)

Zelf aan de slag

Maken Cursus 3,  par. 1, opdr. 1 t/m 3.

Af? Dan ga je verder met par. 2, opdr. 1 en 2.

Dit is huiswerk voor a.s. dinsdag!

Ben je klaar?

1. Huiswerk ander vak afmaken.

2. Lezen in je leesboek.

3. Toets lezen

Fictie / non-fictie

Fictie: Verhalen die zijn geschreven om je te amuseren (vermaken) zijn fictie. Ze hebben een hoofdpersoon van wie je weet wat hij of zij denkt en voelt. 

De verhalen zijn bedacht, maar kunnen wel een relatie met de werkelijkheid hebben.

Non-fictie: Alle teksten die zijn geschreven met een ander doel dan je te amuseren (bijvoorbeeld informeren of overtuigen) zijn non-fictie.

Personages

Hoofdpersoon: De persoon over wie het hele boek gaat. Je kunt lezen wat hij/zij denkt en voelt.

Karaktereigenschap: Hoe iemand is. Bijvoorbeeld: vrolijk, slordig, grappig, lui of rustig.

Uiterlijke kenmerken: Hoe iemand eruitziet. Bijvoorbeeld: lang, slank, bruine ogen, blond haar.

Bijpersonen: Personen die een belangrijke rol hebben in te boek, maar niet zo belangrijk als de hoofdpersoon.

Ontwikkeling hoofdpersoon

In de meeste boeken maakt de hoofdpersoon een ontwikkeling door.

Vooral in probleemboeken zie je dat goed:

De hoofdpersoon heeft een probleem en probeert dat op te lossen.

Door dit proces verandert de hoofdpersoon.

Vertelperspectief

Vanuit welk personage wordt het verhaal verteld en op wat voor manier?

Ik-vorm

Als een verhaal een ik-persoon heeft, is het geschreven in de ik-vorm. Je weet wat de ik-persoon denkt en voelt.

Hij/zij-vorm 

Als er geen ik-persoon in het verhaal voorkomt, is het verhaal geschreven in de hij- of zij-vorm.

Wisselend perspectief

Als je van meerdere personen in een verhaal weet wat ze denken en voelen, is er sprake van een wisselend perspectief. De ene keer zit je in het hoofd van de ene persoon en de andere keer in het hoofd van een andere persoon.

Ook hier:

Welke vertelvorm wordt er gebruikt: ik of hij/zij?

Tijd en plaats

Tijd 

De tijd waarin het verhaal zich afspeelt. Historische boeken kunnen zich bijvoorbeeld afspelen in de tijd van de Grieken en Romeinen, ridders en monniken, ontdekkers en hervormers, pruiken en revoluties of burgers en stoommachines.’.

Plaats

Op welke plaats(en)/plek(ken) speelt het verhaal zich af?

Bijvoorbeeld in een ander land of in een eiland, of in een kelder.

Verhaalontwikkeling/opbouw

Wisseling van tijd, plaats, perspectief

De schrijver kan een verhaal spannend maken door regelmatig van tijd (flashbacks/flashforwards), plaats en perspectief te wisselen.

Hij kan je hiermee meer informatie geven, maar je ook een beetje misleiden.

Cliffhanger 

Wanneer een schrijver een hoofdstuk laat eindigen op een spannend moment, wil je als lezer graag weten hoe het verhaal verdergaat. Dit noem je een ‘cliffhanger’.

Genre

Soort verhaal, bijvoorbeeld griezelverhaal of verhaal over geschiedenis.

Sciencefiction

Een verhaal waarin een grote rol is weggelegd voor een (nog) niet-bestaande of gebruikte technologie.

Dystopie

Verhaal dat zich afspeelt in een angstaanjagende, toekomstige wereld. De hoofdpersoon in een dystopie worstelt vaak met één of meer morele dilemma’s: hij wil het goede doen, maar kiezen voor het goede heeft grote nadelen. 

In De Hongerspelen neemt Katniss bijvoorbeeld de plaats in van haar zusje, maar daardoor neemt ze zelf een groot risico.

Letterlijk en figuurlijk taalgebruik 

'Het regent' is een voorbeeld van letterlijk taalgebruik: je zegt precies wat je bedoelt.

‘De hemel huilt’ is figuurlijk taalgebruik: je bedoelt iets anders dan je letterlijk zegt.

Beleving

Realistisch

De personen in een verhaal maken dingen mee die in het echt ook kunnen gebeuren.

Inleven

Je voorstellen hoe het is om iemand anders te zijn of hoe iemand anders zich voelt.

Zelf aan de slag

Maak Cursus 5, par. 12, opdr. 1 t/m 6.

Ben je klaar?

1. Huiswerk ander vak afmaken.

2. Lezen in je leesboek.

3. Leren toets ander vak.

Lesdoelen: behaald?

- Kun je het bijwoord herkennen en benoemen?

- Met welk woordsoort/welke woordsoorten wil je nog oefenen?

Realistische of niet realistische fictie?