4.1 Opbloei en macht van de stad (2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we zoveel mogelijk na de les of in de pauze
• De telefoon blijft in de tas, broekzak (o.i.d) tenzij anders wordt aangegeven.
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

Vlaanderen en Engeland hadden een wederzijdse afhankelijkheid tijdens de middeleeuwen: Op welk gebied?

1. Het waren bondgenoten in een oorlog tegen Frankrijk
2. Ze waren handelspartners op het gebied van textiel
3. Ze waren beide katholiek tijdens de middeleeuwen
4. Vlaanderen was afhankelijk van voedsel van Engeland

In Engeland stichtte Willem de Veroveraar vele nieuwe steden.

Welke motieven zou hij hiervoor hebben:

1. Politiek: zo kon hij het veroverde gebied makkelijker besturen
2. Cultuur: hij wilde van Engeland een nieuwe Frankrijk maken.
3. Economisch: zo kon hij de handel bevorderen in de uithoeken.
4. Militair: zo kon hij de grenzen beter beschermen.

Plaats de woorden op de goede plaats:

Minder mensen in de landbouw nodig

Ontginningen

Ontstaan steden

Specialisatie in beroepen

Horigheid neemt af

Bevolkingsgroei

Nijverheidshandel

Regionale handel

Interregionale handel

Kort samengevat

1. Door ontginning vergrote Vlaanderen rond het jaar 1000 de voedselproductie wat specialisatie mogelijk maakte. Door voedseloverschotten en ambachtsproducten ontstond in de middeleeuwen interregionale handel. Nederzettingen groeiden uit tot volwaardige steden (verstedelijking), waardoor in de middeleeuwen in Vlaanderen sprake is van een landbouwstedelijke samenleving.
2. Willem de Veroveraar wilde het zelfde proces toepassen op Engeland en liet op grote schaal grond ontginnen en liet steden op strategische locaties bouwen.
3. De interregionale handel centreerde zich vooral rond periodieke jaarmarkten.
4. Door vernieuwingen in de scheepvaart en oorlogsgeweld nam het belang van de jaarmarkten af en verplaatste het zich naar kuststeden zoals: Brugge.
   

Van regionaal naar interregionaal

• Met de toename in ambacht kwam er ook weer handel op gang (overschot aan producten werd verhandeld; nijverheidshandel)

• Eerst tussen dorpen/steden (regionaal) en later over grotere afstanden (interregionaal).

• Om de kwaliteit en de prijs te waarborgen gingen beroepen samenwerken in gilden.

• Eén van de bekendste gilden was het Hanze netwerk. Dit handelsgilde was op internationaal gebied actief

• Door de opkomst van de Hanze verplaatste de handel zich naar het water in plaats van over land.

Wat is een gilde?

1. Samenwerkingsverband van mensen met het zelfde beroep
2. Handelsverbond tussen verschillende steden in de middeleeuwen
3. Een vereniging beroepssoldaten in de middeleeuwen
4. Een belangenorganisatie die opkomt voor de rechten van ambachtslieden

Wat is de Hanze?

1. Samenwerkingsverband van mensen met het zelfde beroep
2. Een belangenorganisatie die opkomt voor de rechten van ambachtslieden
3. Samenwerkingsverband van verschillende steden , bedoeld om elkaar te ondersteunen in de handel
4. Een vereniging beroepssoldaten in de middeleeuwen

Opkomst steden

• Regionale heersers verleenden privileges en stadsrechten om de inkomsten te vergoten.

• Dit soort 'vrijheden' en 'voorrechten' lokten veel mensen naar de steden, voornamelijk horigen.

"Stadslucht maakt vrij"

• Als een horige binnen de poorten van een stad was, werd hij beschermd door de stad. Als hij vervolgens een jaar en dag in de stad verbleef, was hij officieel vrij.
  

Ondanks dat belang van binnenlandse steden afnam op het gebied van handel, stimuleerde koningen/hertogen/graven de groei van steden.

Welk belang hadden de vorsten bij de groei van steden?

1. Dit vormde een belangrijke strategisch middelpunt in de verdediging van het land
2. Aan welvarende steden viel meer te verdienen in de vorm van belasting
3. De steden vormden een belangrijk statussymbool, zonder grote steden deed je er niet toe
4. De steden zorgden voor nieuwe innovaties en uitvindingen die essentieel waren

De opkomst van de steden had zowel een voordeel (als een nadeel voor de regionale heersers. Welke waren dit (noem van beide 1)?

Spanning in de stad

• In ruil voor belastingbetalingen eisen de rijke grootgrondbezit burgers (patriciërs) steeds meer rechten op.

• Patriciërs krijgen invloed in het stadbestuur en mogen schepenen benoemen (rechters) > vaak voor het leven.
  

• Vooral nieuwkomers die rijk zijn geworden door handel of ambacht zijn hier ontevreden over.
  

• Ambachtslieden gaan zich verenigen in handwerkersgilden om meer rechten te kunnen afdwingen

• In toenemende mate verloren de regionale heersers de politieke macht over de steden > economische band bleef
  

Welke economische band bleef bestaan tussen de regionale heersers en de steden?

In Atrecht werden de wollen lakens gekeurd op kwaliteit, kleur en afmeting. Voldeden de laken aan alle eisen dan gaven de keurmeesters die afkomstig waren uit rijke families, ze vrij voor de verkoop.

Leg uit dat deze gegevens aansluiten bij de beweringen hier rechts.

Een Franse bestuurder:

De arme burgers en de middenklasse hebben geen deel aan het stadsbestuur dat volledig in handen van de rijken is, omdat het gewone volk de rijken vreest omwille van hun fortuin of familierelaties.

Homework

Lezen:

Maken: 5 (zie bladzijde 374-375)

Huiswerk: opdracht 6 en

Invullen leerdoelen blad (huiswerk)

In de middeleeuwen had elke stad eigen wetten en rechten. Wat is géén motief voor een heer om deze rechten te verlenen?

(vraag 6.a)

1. De hertogen wilden handel en nijverheid bevorderen
2. Mogelijkheid om meer belasting te heffen
3. Trouw van de burgers stimuleren
4. Meer invloed op het stadsbestuur krijgen

Alle partijen hadden voordeel van dit systeem. Bedenk waarom het desondanks in de loop van tijd is afgeschaft.

Vraag 6.c

In onze wet geldt de wet voor alle burgers. Beredeneer waarom ons systeem in de middeleeuwen niet effectief zou zijn geweest

"Hoe en waardoor werden mensen in de tijd van steden en staten vrijer?"

Beredeneer of de bron bruikbaar is voor de beantwoording van de onderzoeksvraag

"Hoe en waardoor werden mensen in de tijd van steden en staten vrijer?"

Beredeneer of de bron betrouwbaar is voor de beantwoording van de onderzoeksvraag

"Hoe en waardoor werden mensen in de tijd van steden en staten vrijer?"

Beredeneer of de bron representatief is voor de ontwikkeling naar meer vrijheid voor horigen in de Middeleeuwen