K3 herhaling Fictie blok 1 t/m 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Fictie 

Blok 1 t/m 6 

--> maak je eigen aantekeningen 

Wat betekent fictie?

1. verzonnen teksten
2. zakelijke teksten

Waar of niet waar?
Fictie betekent dat je leest over verzonnen verhalen

1. waar
2. niet waar

Wat is het hoofddoel van fictie?

1. Amuseren
2. Informeren
3. Overtuigen
4. Instructie geven

Realismelijn

Realismelijn

• Als je iets heel realistisch vindt, dan plaats je het aan het begin van  de realismelijn.
• Als je iets helemaal niet realistisch vindt, plaats je het aan het eind van de realismelijn.

Heel erg realistisch                                                                     Helemaal niet realistisch

     |---------------------------------|-------------------------------------------|

                                              een beetje realistisch

Wat zijn voorbeelden van meestal realistische verhaalsoorten?

Kies uit (3): detective - fantasy - dystopie - thriller - sciencefiction - ontwikkelingsverhaal

Realistisch

1. Ik sta nu een 5 en wil daar graag een 10 van maken.
2. Ik sta nu een 5 en wil daar graag een 6 van maken.

Realistische of niet-realistische fictie?
Een boek van Harry Potter

1. realistisch
2. niet-realistisch

Bijzonder taalgebruik

Herhaling – woorden of zinnen worden herhaald of hetzelfde wordt meerdere keren gezegd, maar telkens net iets anders.

Opsomming – er wordt een aantal dingen op een rij gezet of na elkaar opgenoemd.

Tegenstelling – dingen worden tegenover elkaar gezet, waardoor de verschillen opvallen.

Overdrijving – iets wordt erger of groter gemaakt dan het in werkelijkheid is.

Ironie – iets wordt beschreven op een beetje spottende manier, die niet kwetsend bedoeld is. Vaak wordt het tegengestelde gezegd van wat er bedoeld wordt.

0

Dit is een voorbeeld van een..

1. Overdrijving
2. Herhaling
3. Tegenstelling
4. Opsomming

We sluiten een compromis. Jij doet alles wat ik zeg en ik zeg alles wat jij moet doen.

1. ironie
2. overdrijving

Welk taalmiddel is hier gebruikt?
'Goed gedaan, hoor! Je bent voor de derde keer deze week te laat.'

1. Ironie
2. Overdrijving

Het was een doodsaaie film

1. ironie
2. overdrijving

Hoofdpersoon 

Kun je sympathiek ( bijna altijd)  of onsympathiek vinden.

- Een hoofdpersoon wordt uitgebreid beschreven. Je leest wat deze persoon doet en hoe hij of zij eruitziet, maar ook wat hij of zij denkt en voelt. Je leert deze persoon dus heel goed kennen.

- Het grootste deel van het verhaal ‘beleef’ je vanuit een hoofdpersoon. Je ziet de gebeurtenissen door zijn of haar ogen.

- Een hoofdpersoon heeft in het verhaal een belangrijk probleem of een opdracht. Hij of zij heeft een duidelijk doel: het probleem oplossen of de opdracht volbrengen.

Personages

Hoofdpersonen en bijpersonen

• Wat hij denkt en voelt
• wat zijn karaktereigenschappen zijn: verlegen, zelfverzekerd, nieuwsgierig, etc
• Hoe zijn uiterlijk is
• wat zijn leefomstandigheden zijn

Karaktereigenschappen

Voorbeelden karaktereigenschappen

sociaal – op zichzelf

voorzichtig – avontuurlijk

gevoelig – bot

serieus – zorgeloos

somber – vrolijk

volgzaam – opstandig

dromerig – nuchter

moedig – neemt geen risico

creatief - ordelijk

druk – rustig

nieuwsgierig – ongeïnteresseerd

stelt hoge eisen – snel tevreden

geduldig – opvliegend, driftig

betrouwbaar – onbetrouwbaar

zelfstandig – kinderlijk

zelfverzekerd – onzeker, verlegen

eigen ideeën – volgt anderen

houdt vol – geeft op

eerst nadenken – meteen doen

praat veel – praat niet veel

behulpzaam – denkt vooral aan zichzelf

actief – lui

gelooft iets niet zomaar – gelooft iets al snel

paniekerig – kalm

brutaal – beleefd

luidruchtig – stil

arrogant – bescheiden

agressief – zoekt vrede

twijfelend – neemt makkelijk besluiten

eerlijk – oneerlijk

Spanning

Als je een verhaal leest, wil je graag dat het spannend is. Spanning ontstaat niet alleen door dingen die eng of griezelig zijn. Alles wat je benieuwd maakt naar de afloop, zodat je verder wilt lezen, is spanning. Een schrijver kan vele manieren gebruiken om een verhaal spannender te maken.

- De hoofdpersoon bevindt zich in een gevaarlijke situatie of gevaarlijke omgeving.

- Er zitten open plekken in het verhaal. Dat zijn vragen die het verhaal bij je oproept, maar waar je nog niet meteen antwoord op krijgt. Je leest verder om te ontdekken hoe de open plekken worden ingevuld.

- Het verhaal krijgt een onverwachte wending: er gebeurt plotseling iets wat je niet had verwacht.

- Je krijgt door aanwijzingen in het verhaal een vermoeden over hoe het afloopt, maar je weet nog niet precies hoe het zit.

- Je bent bijna bij de ontknoping, maar eerst is er nog uitstel. De schrijver laat je wachten voordat je ontdekt hoe het zit.

- Een hoofdstuk eindigt met een cliffhanger: een onderbreking van het verhaal op een heel spannend moment.

Thema

- kort het probleem samenvatten

- woord, woordgroep of korte zin

- diepere bedoeling

- wat is de boodschap van het verhaal?

Voorbeelden:

- vriendschap

- geniet van het leven

- eerlijk zijn

Moraal

- wijze les

- wat goed of fout is  en hoe de mens zou moeten leven

Voorbeelden:

- geniet van het leven, want je weet nooit hoelang het duurt

- eerlijkheid wordt beloond

Toepassen op short movie

- Bekijk het filmpje op de volgende dia's en bedenk wat het moraal van dit fragment zou zijn.

- Vul je antwoord in bij de dia die daarop volgt.

Wat is het moraal van dit fragment?

Tijd in verhalen

Vertelde tijd:

de tijd die voorbij gaat in een verhaal.

• Chronologisch - van begin tot eind 
• Vooruitblikken - flashforward
• Terugblikken - flashback

Tijd in verhalen

Verhaalbegin en verhaaleinde

Er zijn verschillende manieren om een verhaal te beginnen. Als een schrijver eerst een beeld geeft van de personen en de situatie waarin ze zitten, dan is er een inleidend begin. Het verhaal kan ook midden in de gebeurtenissen beginnen. De schrijver valt met de deur in huis, er is geen inleiding en pas na een tijdje krijg je aanwijzingen over wie de personen zijn en hoe hun situatie is.

De meeste verhalen eindigen met een gesloten einde. Je hebt antwoorden gekregen op alle vragen in het verhaal en weet hoe het met de personen afloopt. Bij een open einde wordt de afloop niet verteld. Aan het einde van het verhaal weet je dan niet op alle vragen het antwoord.

Vertelperspectief

1. Ik-vertelperspectief - personage in de ik-vorm
2. hij-/zij-vertelperspectief - personage in de hij- of zij-vorm
3. Alwetende verteller 

''Jeroen liep door de donkere ruimte, hij was bang wat hem zou kunnen overkomen."

1. ik-vertelperspectief
2. hij/ zij-vertelperspectief
3. alwetende verteller

Wat voor soort verhaal is "Het Achterhuis" van Anne Frank?

1. ik-verhaal
2. hij/zij-verhaal
3. alwetende verteller

Hij pakte de doos aan en opende het. Wat zou erin zitten? Ja lieve lezer, dat zou je wel willen weten!

1. ik-verhaal
2. hij/zij-verhaal
3. alwetende verteller

Gedichten                      
strofen          
    rijm

 

Waar denk je aan bij het woord poëzie?

Kenmerken van poëzie

• De regels zijn niet volgeschreven; op de bladzijde is dus veel wit.

• Soms rijmen gedichten, soms ook niet.
• Een gedicht kan heel kort zijn, maar ook langer.
• Soms vertelt een gedicht een verhaal, meestal gaat het over gevoelens en gedachten.
• In een gedicht wordt de taal soms anders gebruikt, waardoor je moet nadenken over de betekenis van het gedicht.
  

Strofen

Teksten zijn verdeeld in alinea's, dat zijn stukken tekst die bij elkaar horen. Gedichten zijn vaak ook verdeeld in stukken. Deze stukken tekst noem je strofen. Tussen elke strofe zit een witregel.

Rijm

• In sommige gedichten zit rijm. Je spreekt van rijm als de klanken in de delen van woorden (lettergrepen) hetzelfde zijn.  

• Bijvoorbeeld: school en rodekool of gedichten en zwaailichten.
  

Eindrijm

Rijm kan op allerlei manieren voorkomen. Als de woorden aan het einde van een regel rijmen, noem je dat eindrijm. 

Sint zat eens te denken

Wat hij jou nou weer eens moest schenken

Binnenrijm

Diep van kleur is de geur van

wilde tijm met binnenrijm.

Het klinkt en blinkt als zon en

maan die aan de hemel staan.

Bijna geen rijm

Er zijn ook gedichten waar bijna geen rijm in zit.

Zie het voorbeeld van Judith Herzberg hiernaast.

De zee

De zee kun je horen

Met je handen voor je oren

In een kokkel,

In een mosterdpotje

Of aan zee.

Rijmloos

Gedichten die helemaal geen rijmende woorden hebben, noemen we rijmloos.

Zie het voorbeeld van Hans Andreus hiernaast.

     Zo mooi anders

Je bent zo

mooi 

anders

dan ik,

natuurlijk

niet meer of

minder

maar

zo mooi

anders,

ik zou je

nooit

anders dan

anders willen.

Opdracht 1
Lees het gedicht

VOOR DE KLAS

 

Ik wou dat ik een slak was

dan kroop ik in mijn huisje weg

een wandelende tak was

onzichtbaar in een kale heg

ik wou dat ik behang was

bij het plafond daar bovenaan

maar liever nog niet-bang-was

om dadelijk voor de klas te staan

Bas Rompa

Uit hoeveel strofen bestaat dit gedicht?

1. Eén
2. Twee
3. Drie
4. Vier

Opdracht 2

Lees het gedicht.

Welke kenmerken heb je in het gedicht herkend? Er zijn twee antwoorden juist.

1. Het gedicht vertelt een verhaal.
2. Het gedicht gaat over gevoelens en gedachten.
3. In het gedicht zit rijm.
4. In het gedicht zit geen rijm.