Karel ende Elegast

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Debatclub

Woensdag 2 oktober, 15.40 - 16.50 uur; de eerste bijeenkomst met praktische informatie

Daarna; om de week op woensdag

Debattraining & meedoen aan toernooien

KAREL ENDE ELEGAST

Leerdoelen

1.  Je leert over het wereld- en mensbeeld in de Middeleeuwen
2. Je kunt dit beeld herkennen in een tekst
3. Je kunt verbanden leggen tussen literaire tekst en het (historische) wereldbeeld

Vandaag

1. Kennismaken met de Middeleeuwen

2. Lezen fragmenten uit Karel en de Elegast

3. Opdrachten over de thema's trouw, eer, helden en riddercodes

Waar ben jij trouw aan en wat is je eer te na (wordt gezegd wanneer iemand voor bepaalde werkzaamheden de neus ophaalt, of wanneer men haar/hem dingen zegt, die indruisen tegen haar/zijn eergevoel)?

Nu naar de Middeleeuwen. Wanneer waren die en waar liggen de Middeleeuwen tussenin?

Sleep het rode vierkantje naar de juiste plek op de tijdbalk

Welk geloof hadden de inwoners van (het latere) Nederland in de middeleeuwen?

1. Protestantisme
2. Rooms-katholicisme
3. Islamitisch
4. Hindoeïsme

De uitspraak 'monnikenwerk' stamt uit de Middeleeuwen

1. Juist
2. Onjuist

Boeken werden in de middeleeuwen met de hand geschreven.

1. waar
2. niet waar

In de middeleeuwen :

• Er was maar één geloof: Het rooms-katholicisme.
• God stond in het dagelijks leven centraal (theocentrisme).
• Het leven hier op aarde was slechts een voorportaal van het eeuwige leven na de dood. 

• 'Gedenk te sterven' oftwel 
• 'Alles is de wil van God, dus als je je schikt in je lot, kom je na je dood in de hemel.' 

Wie is Karel?

Karel en de Elegast

• verscheen 400 jaar na de dood van Karel de Grote
  
• managementboek voor ridders, heldenverhaal 
• Karel hoorde tot De negen Besten (net als Alexander de Grote en de joodse Koning David)
  
• Karel gold als de vorst van recht en vrede, verdediger van de kerk en beschermer van wetenschap en cultuur
  
• Mondelinge verhaalcultuur, verteld door minstrelen (middeleeuwse dinaar/artiest)
• Verwant aan de Franse Chansons de geste (liederen over heldendaden)
  

Karel en de Elegast

• Genre: ridderroman
• Subgenre: Karelroman
• Karelroman: Karel de Grote is een van de personages
• Belangrijk thema: trouw
• Veel gevechtscenes (het duel)
• Een ridder was dapper, sterk en dienstbaar
• Vrouwen spelen een ondergeschikte rol

Maatschappij: feodaal stelsel 

Aan het werk:

We lezen een fragment uit Karel en de Elegast (zie de volgende slide)

Waar is Karel trouw aan en wat is zijn eer te na?

vogala.org

Lees het fragment over dit duel

Stel in een paar zinnen de riddercode op ten tijde van Karel

Leesvraag

Op de volgende slide maken we kennis met de schurk in het verhaal, Eggeric is niet ridderlijk. Waar blijkt dit uit? 

Wat zegt deze passage over de rol van de vrouw in de riddercultuur in de tijd van Karel?

www.literatuurgeschiedenis.org

De riddercode veranderde met de latere Arthurromans

Voor de heren: in hoeverre komt deze riddercode overeen met jouw erecode?

Voor de dames: zouden jullie Walewijn een feminist noemen?

De riddercode veranderde met de latere Arthurromans

De ideale ridder behoort, zoals al eerder opgemerkt, hoofs te zijn. Hij moet dus galant zijn en beschikken over goede manieren. 

De rol van de vrouw is in de Arthurromans heel wat voornamer dan in de Karelromans. De keerzijde van deze verering van de vrouw was een minachting voor mensen die niet behoorden tot de ridderstand. Boeren en burgers kenden immers de 'minne' niet. Dat is de hoge liefde die een hoofse ridder heeft voor een doorgaans onbereikbare, platonisch beminde vrouw.

Kenmerken middeleeuwen 

500-1500

Theocentrisch: God staat centraal (theos = Grieks = God) 

Koning / keizer 

Riddercultuur 

Agrarisch 

Verstedelijking vanaf de 10de eeuw 

Riddercultuur 

- Eer, moed en trouw aan de koning zijn belangrijke deugden 

- Vechten belangrijk om gebied te beschermen 

Hoofsheid: 

Omgangsvormen aan het hof 

Hoofse liefde: 
De man ten dienste van de vrouw 

Opdracht

Meer hoofse liefde in de Trojeroman.

Welke kenmerken van de hoofse liefde kun je onderscheiden?

www.literatuurgeschiedenis.org