Foutieve samentrekking ++

1 / 19
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

In deze les zitten 19 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 30 min

Onderdelen in deze les

Slide 1 - Tekstslide

De foutieve samentrekking
Samentrekking houdt in dat je woorden of delen van woorden weglaat (je 'trekt' de rest van de zin 'samen').

Samentrekking komt voor:
- bij woorddelen: kleren-[...] en boekenkasten;
- bij woorden: grote [...] of kleine kasten;
- bij zinsdelen: Hij heeft kasten gekocht en zij [...] kleding [...].
  

Slide 2 - Tekstslide

Samentrekken met zinsdelen
In zinnen die met 'en' of 'maar' aan elkaar geplakt zijn, kun je soms delen weglaten. Je schrijft ze dan niet dubbel. Je moet dan wel op een paar dingen letten, anders gaat het fout. 
De weggelaten delen:
-  moeten hetzelfde betekenen; 
-  moeten dezelfde vorm (bijv. ev/mv) hebben;
-  moeten dezelfde grammaticale functie (lv, hww, etc.) hebben.

Slide 3 - Tekstslide

Delen met dezelfde betekenis
a. De crimineel sloeg zijn vader en [...] zijn moeder. V
b. De crimineel sloeg zijn vader en [...] het aanbod af. X

zin a.: 'sloeg' heeft twee keer dezelfde betekenis. Die samentrekking is correct.
zin b.:  'sloeg' betekent eerst 'meppen', in het tweede deel van de zin is het een deel van 'afslaan', oftewel: 'weigeren. Dit is fout.

Slide 4 - Tekstslide

Delen met dezelfde vorm
a. Mijn moeder bouwt een brug en mijn neef [...] een flat. V
b. Mijn moeder bouwt een brug en mijn neven [...] een flat. X

In zin a. is er in beide delen sprake van een pv in enkelvoud. 
Die zin is correct. In zin b. moet je in het 2e deel een pv meervoud invullen, want het onderwerp is daar ook meervoud. Deze zin is dus incorrect samengetrokken.

Slide 5 - Tekstslide

Delen met dezelfde grammaticale functie
a. Die jongen geef ik mijn brood, maar [...] niet mijn snacks. V
b. Die jongen geef ik mijn brood, maar [...] is niet mijn vriend. X

zin a.: de weggelaten woorden hebben in het 2e deel dezelfde functie  als in het 1e deel, nl. MV, WG en OW. 
zin b.:  'die jongen' is weggelaten, maar 'Die jongen' is in het 1e deel MV en in het 2e deel OW. Dat is incorrect samengetrokken.

Slide 6 - Tekstslide

Herken je al een incorrecte samentrekking?

Slide 7 - Tekstslide

Mijn ouders eten 's avonds altijd twee borden soep, maar ik maar eentje.
A
correct
B
incorrect

Slide 8 - Quizvraag

Mijn ouders eten 's avonds altijd twee borden soep, maar ik maar eentje.
A
verschil in betekenis
B
verschil in vorm
C
verschil in grammaticale functie

Slide 9 - Quizvraag

Ik nam een koekje en de boodschap van haar aan.
A
correct
B
incorrect

Slide 10 - Quizvraag

Ik nam een koekje en de boodschap van haar aan.
A
verschil in betekenis
B
verschil in vorm
C
verschil in grammaticale functie

Slide 11 - Quizvraag

De hond heeft buikloop en koorts.
A
correct
B
incorrect

Slide 12 - Quizvraag

De schoenmaker poetste de schoenen en het kastje.
A
correct
B
incorrect

Slide 13 - Quizvraag

De schoenmaker poetste de schoenen en de glazenwassers de ramen.
A
correct
B
incorrect

Slide 14 - Quizvraag

De schoenmaker poetste de schoenen en de glazenwassers de ramen.
A
verschil in betekenis
B
verschil in vorm
C
verschil in grammaticale functie

Slide 15 - Quizvraag

Mijn tante is jarig en geef ik een groot cadeau.
A
correct
B
incorrect

Slide 16 - Quizvraag

Mijn tante is jarig en geef ik een groot cadeau.
A
verschil in betekenis
B
verschil in vorm
C
verschil in grammaticale functie

Slide 17 - Quizvraag

Slide 18 - Tekstslide

Ik snap nu de (foutieve) samentrekking!
A
ja
B
een beetje
C
nee

Slide 19 - Quizvraag