9.4 Ziek

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom

- Huiswerk in de agenda zetten.

- Les over §9.4 'ziek worden'

- Vooruitblik 

Leerdoelen

Je kunt:

- opnoemen door welke ziekteverwekkers je ziek wordt en je kunt beschrijven hoe ze in je lichaam komen,. 

- beschrijven hoe een infectieziekte verloopt.

- beschrijven hoe witte bloedcellen ziekteverwekkers herkennen en hoe ze je genezen.

- uitleggen wat de functie van koorts is bij de genezing.

- uitleggen hoe je lichaam op eigen kracht immuun wordt voor een ziekte en hoe vaccinatie (inenting) daarbij helpt.

- uitleggen wat er gebeurt als je een nieuw orgaan of weefsel nodig hebt. 

Huiswerk

Maak de opdrachten van §9.4

Welkom!

9.4 deel 1 vandaag

Lesdoelen: 

Aan het einde van de les kan je: 

- Uitleggen wat ziekteverwekkers zijn

- opnoemen door welke ziekteverwekkers je ziek wordt en je kunt beschrijven hoe ze in je lichaam komen.

- beschrijven hoe een infectieziekte verloopt.

- beschrijven hoe witte bloedcellen ziekteverwekkers herkennen en hoe ze je genezen.

Door welke 3 soorten micro organismen kun je ziek worden?

Hoe word je ziek?

MICRO-ORGANISMEN:

Bacteriën - kunnen giftige stoffen afgeven en ontstekingen veroorzaken (bv longontsteking, ontstoken wondje)

Schimmels - kunnen ook giftige stoffen afgeven

Virussen - dringen cellen binnen. 

Daar vermeerderen ze zichzelf -> 

Cel vol met virus gaat stuk -> griep, Corona

Doel: je kunt uitleggen waardoor je ziek wordt. 

Besmetting

Hoe kan je 'besmet' worden?

Wat betekent 'incubatietijd'?

Hoe herkent je lichaam ziekteverwekkers?

Alle cellen hebben eiwitten op het celmembraan = antigenen

Je lichaam herkent welke van jou zijn (lichaamseigen) en welke dus niet (lichaamsvreemd). 

Hoe bestrijden witte bloedcellen ziekteverwekkers? Type 1

Twee soorten witte bloedcellen:

Type 1 - neemt bacterien op en verteert ze (ook wel vreetcellen genoemd) -> afb. hiernaast 

Doel: je kunt uitleggen hoe je lichaam ziekteverwekkers kan bestrijden.

Hoe bestrijden witte bloedcellen ziekteverwekkers? Type 2

1. Er komen ziekteverwekkers in je lichaam.
   
2. Witte bloedcel type 2 maakt een antistof (blauw) die precies past bij de antigenen (rood) van de ziekteverwekker.
   
3. Deze witte bloedcellen type 2 gaan zich snel delen en samen heel veel antistof maken.
   
4. De antistof koppelt aan de antigenen van de ziekteverwekker en schakelt hem uit.
   
5. Witte bloedcel type 1 vreet de uitgeschakelde ziekteverwekker op.
   

Zoveel soorten antigenen en antistoffen

Ieder soort bacterie of ziekteverwekker heeft een uniek type antigeen (herkenningseiwit).

Dat betekent dat voor ieder type antigeen een apart soort antistof gemaakt moet worden.

(sleutel-slot principe)

Hepatitis B is een leverontsteking die ontstaat door een infectie met een virus. De ziekte wordt vooral overgedragen via bloed en door seksueel contact. Door bloedonderzoek kan vastgesteld worden of iemand besmet is met het hepatitis B virus. Bij dit onderzoek kunnen zowel antigenen van het virus als antistoffen ertegen in het bloed aangetoond worden. Uit zo’n bloedonderzoek blijkt dat iemand is besmet met het hepatitis B virus. Enkele weken later wordt zijn bloed weer onderzocht. Uit dit tweede onderzoek blijkt dat het virus niet meer in het bloed aanwezig is.

Welke stoffen zijn bij het tweede onderzoek in het bloed aangetroffen?

 Na de besmetting wordt elke dag het aantal ziekteverwekkers in het bloed van de vissen bepaald. De resultaten worden weergegeven in een diagram.

Tijdens het onderzoek wordt ook de hoeveelheid antistof tegen de ziekteverwekker in het bloed van de vissen bepaald.

Is die hoeveelheid antistof in het bloed van de tiendoorns op dag 8 groter dan., kleiner dan of gelijk aan de hoeveelheid op dag 3?

Er wordt een onderzoek gedaan naar de afweer tegen ziekteverwekkers bij de tiendoornstekelbaars. Een aantal tiendoorns wordt besmet met een bepaalde ziekteverwekker. 

Orgaantransplantatie

Doel: je kunt uitleggen wat er bij een transplantatie gebeurd. 

Wanneer schakel je de afweer uit? 

Chronische ziekte: Ziekte die nooit meer over gaat

bv astma, suikerziekte, nierziekten

Orgaan steeds slechter werken? -> orgaantransplantatie

= orgaan van iemand anders. 

Donor = de 'weggever' 

Orgaanafstoting 

Afweer: 
op cellen donororgaan zitten lichaamsvreemde antigenen -> ontvanger (witte bl.c) maakt antistoffen tegen antigenen -> cellen donororgaan vernietigd = orgaanafstoting

Afweerremmers: voorkomen dat witte bloedcellen minder/geen antistoffen maken tegen donororgaan.

Kans op afstoting kleiner als antigenen (eiwitten op cellen) van donor en ontvanger op elkaar lijken.

Donorregister: 

formulier waarop je aangeeft of je na je dood een orgaan wilt afstaan. 

Er dringt een kinkhoest bacterie je lichaam binnen. Jouw cellen hebben dezelfde antigenen (herkenningseiwitten) als de lichaamscellen in bron 5.

Welke vorm van antigenen zullen de bacteriën NIET hebben?

1. 
2. 
3. 

Wie kunnen de regeling van de celkern overnemen, vermeerderen en vervolgens de cel kapotmaken?

1. Bacteriën
2. Schimmels
3. Virussen
4. Alledrie

Sleep de juiste antwoorden naar de zinnen links. Er is steeds maar eentje goed.

Je krijgt longontsteking door een..

Deze ziekteverwekker maakt..

Hij vermeert zich in je lichaam door.....

bacterie

virus

celdeling

vermeerderen in lichaamscellen

giftige stoffen

cellen kapot

Je raakt besmet met pneumokokken, een bacterie waar je longontsteking van krijgt. Welke antistof is dan het meest geschikt?

1. 
2. 
3. 
4. 

Voor het functioneren van het afweersysteem is het belangrijk dat witte bloedcellen ziekteverwekkers kunnen herkennen.
Waaraan herkennen witte bloedcellen ziekteverwekkers?

1. aan antigenen
2. aan antistoffen
3. aan antigenen en antistoffen

Twee mensen raken besmet met het waterpokken virus. De één heeft als kind al waterpokken gehad, de ander nog nooit.
Welke lijn hoort bij de persoon die nog nooit waterpokken heeft gehad?

1. lijn A
2. lijn B

Je wordt ingespoten met een verzwakt virus. Dit is een .......

1. actieve kunstmatige immunisatie
2. actieve natuurlijke immunisatie
3. passieve kunstmatige immunisatie
4. passieve natuurlijke immunisatie

Wat is het voordeel van actieve immunisatie ten opzichte van passieve immunisatie?

1. Bij actieve immunisatie ontstaan geheugencellen
2. Bij passieve immunisatie ontstaan geheugencellen
3. Bij actieve immunisatie heb je minder bijwerkingen.
4. Bij actieve immunisatie hoeft het lichaam niet zelf antistoffen te maken.

Wat is een donor?

1. Iemand die een orgaan wil kopen.
2. Iemand die een orgaan moet hebben.
3. Iemand die geld doneert aan het donorregister.
4. Iemand die een orgaan wil afstaan.

Hoe heet de huidlaag waarin zich zweet-en talgkliertjes, spiertjes, bloedvaten en zintuigen bevinden?

1. Opperhuid
2. Lederhuid
3. Onderhuidsbindweefsel
4. Kiemlaag

Welk bloedbestanddeel speelt een belangrijke rol bij bloedstolling?

1. Rode bloedcellen
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes

Hoe heet de stof in een sigaret die ervoor zorgt dat je conditie achteruit gaat?

1. Koolstofmonoxide
2. Teer
3. Nicotine
4. Glycerine

Maak de opdracht op biologiepagina.

https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Immuniteit/immuniteit.htm

Vooruitblik

Huiswerk