Literatuurgeschiedenis Renaissance

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Rondeel

Een rondeel is een rijmend gedicht van 8 regels waarin versregels 1, 4 en 7 hetzelfde zijn, net als versregels 2 en 8.

Daarnaast kent een rondeel een vast rijmschema.

r2 B

A

r1 A

A

B

r1 A

r2 B

Voorbeeld 

Die gheen pluymen kan en can strijcken

Die en dooch ter werelt niet

Is hy aerm, hy en sal niet rijcken

Die gheen plymen kan en can strijcken

Alomme soe heeft hy 't achterkijcken

Hy wordt verschouen waer men hem siet

Die gheen pluymen en can strijcken

Die en dooch ter wereldt niet.

Anthonis de Roovere

Ofwel..

Hij die niet kan vleien of iemands eer kan strijken

Voor deze wereld deugt hij niet

Is hij arm, hij zal zich niet kunnen verrijken

Hij die niet kan vleien of iemands eer kan strijken

Eeuwig en altijd heeft hij het nakijken

Men schuift hem opzij als men hem ziet

Hij die niet kan vleien of iemands eer kan strijken

Voor deze wereld deugt hij niet.

Voorbeeld van een epigram/ puntdicht 

Embleem uit Emblemata amatoria, Afbeeldinghen van Minne van P.C. Hooft, Amsterdam, 1611

Liefdesemblematiek

Met lecker 'hoop de Min staet om te locken breedt; Maer 't Aes bedeckt den Hoeck: vast ismen eermen 't weet. Vrij vertaald: Amor staat breeduit in de hoop iets lekkers te vangen met zijn hengel, maar het aas bedekt de vishaak en voor men het weet zit men vast. Dit onderschrift hoort bij de afbeelding hierboven. Samen met het motto Daer Schuylt vormt het een van de emblemen uit het boek Emblemata Amatoria van P.C. Hooft.

Met het afgebeelde embleem haalt Hooft een oud thema aan: de bedrieglijkheid van de liefde. Aan de kant kijkt een liefdespaartje toe hoe Amor staat te vissen. Het motto en het bijschrift leggen uit wat de prent uitbeeldt. Onder het aas zit immers de haak van de hengel: de liefde lokt je met wat lekkers, maar als je niet uitkijkt zit je eraan vast!

In de 16de en 17de eeuw ontstonden veel soorten embleemboeken. Holland was vooral bekend om de liefdesemblematiek, waar het beschreven embleem een voorbeeld van is. Eveneens kenmerkend was het realisme in de Hollandse emblemen. Vaak worden scènes uitgebeeld uit het dagelijks leven, gestoffeerd met mensen die contemporaine kleding dragen.

https: