Literatuurgeschiedenis 16e eeuw renaissance

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Renaissance

Inleiding

500-1500

1500-1600

1700-1800

1800-1850

Middeleeuwen

Romantiek

Renaissance

Verlichting

Voorkennis

Wat zijn de kenmerken van de middeleeuwen?

Kenmerken

theocentrisch
standenmaatschappij

memento mori

statisch

eercultuur

kunstenaar anoniem

De renaissance

-    antropocentrisch

-    Visie: 'de mens staat centraal' 

-    Wedergeboorte van de Klassieke Oudheid

-    Motto: Carpe diem

-   Ontstond in Italië begin 14e eeuw.

-   Ontstond in Nederland 1550: 

-   Humanisten

De renaissance

- Mens is uniek individu, net als in de klassieke oudheid.
- Talenten ontplooien
- Ontwikkelen op alle gebieden
- Kunstenaar niet meer anoniem

- Ontstaan klassieke tragedie

Belangstelling voor de Klassieke Oudheid

- Kunst uit klassieke oudheid werd populair.

- Klassieke werken werden als voorbeeld genomen en kunstenaars
- Klassieke werken werden geïmiteerd (imitatio) en verbeterd (aemulatio)

- Voorbeelden van een renaissancistisch gebouw is het Paleis op de Dam in Amsterdam

Kenmerken renaissance

In de volgende dia vind je een link naar uitleg over kenmerken van de renaissance in de beeldende kunst en in de literatuur.

Literatuur in de 16e eeuw 

Toneel:

Tragedie: toneelstuk waarin de mens , strijdend tegen hoger machten ten onder gaat.
Komedie: toneelstuk waarin leven op geestige wijze onder de loep wordt genomen
Klucht: Hierin wordt dagelijks leven belachelijk gemaakt. Platvloers karakter

Doel: leren en amuseren

Hoewel er in de literatuur veel wijze lessen werden gegeven, (opvoedkundige lessen in toneelstukken, liederen en gedichten) kon literatuur ook zeker een bron van vermaak zijn.

Met name de kluchten en komedies waren populair. Later (in de 17e eeuw) kwamen daar de reisverhalen bij

Literatuur in de 16e eeuw

Ernstig toneel: tragedie

Kenmerken

- hooggeplaatste personages
- verheven taal
- stof is ontleend aan klassieke oudheid, geschiedenis of aan de bijbel
- de mens gaat ten onder in zijn strijd tegen hogere machten

- regels van Aristoteles

Literatuur in de 16e eeuw

Komedie/ blijspel

Kenmerken:

- mensen uit lagere klassen spelen een hoofdrol

- vooral spreektaal

- loopt goed af

- veel voorkomende thema's: liefde, echtelijke trouw, hebzucht en gierigheid

Literatuur in de 16e eeuw

Klucht

Kenmerken:

- korter en grover dan blijspel

- personen uit lagere milieus

- laten zich in hun gedrag leiden door primitieve driften

Bekijk  het filmpje in de volgende dia:

Het filmpje gaat o.a. over de  geloofsstrijd die aan het begin van de 16e eeuw ontstaat.

(zie blz. 114 'Geloofsstrijd') en over het humanisme m.b.t. de literatuur. 

1568 - 1648 tachtigjarige oorlog

De reformatie (hervorming) en was een belangrijke inzet van de Tachtigjarige oorlog tussen Nederland en Spanje.

Nederland wilde echter ook om een andere reden onafhankelijk van Spanje worden; ons land was namelijk uitgegroeid tot een zeer belangrijke handelsnatie

Gouden eeuw 

- Amsterdam was, dankzij de VOC, haast de hoofdstad van de wereld. 

- In dit bloeiende Amsterdam heerste ook een rijk cultureel leven. 

- Hier woonden en werkten dan ook onze bekendste schrijvers, zoals Huygens, Hooft, Vondel en Bredero

Gouden eeuw: zeventiende eeuw, bloeitijd van handel, kunst, wetenschap en literatuur. Schaduwzijde: slavernij

De stad groeide enorm: behoefte aan een stedelijke gedragscode

Op de volgende slide komt een filmpje.

Maak aantekeningen

Renaissance
Gouden Eeuw