zenuwstelsel BBL 1-2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

Het zenuwstelsel

De zenuwen en hersenen maken deel uit van het zenuwstelsel.

Het zenuwstelsel bevat miljoenen zenuwcellen. 

Centrale en perifere zenuwstelsel

Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersen en het ruggenmerg. Hier worden prikkels vanuit de zintuigen verwerkt, wordt betekenis gegeven, worden besluiten genomen en worden spieren en klieren aangestuurd. 

De zenuwen die informatie naar het centrale zenuwstelsel brengen of opdrachten versturen naar spieren of klieren vormen het perifere zenuwstelsel. 

Functie Zenuwstelsel

Reageren op de buitenwereld

organen en lichaamsdelen besturen

psychische taken uitvoeren als denken

Verdeling op plaats

Centraal zenuwstelsel

Bestaat uit hersenen en ruggenmerg

Perifeer zenuwstelsel

Bestaat uit centraal zenuwstelsel en zenuwen

Perifeer zenuwstelsel is onder te verdelen in motorisch en sensorisch

Verdeling op werking

Willekeurig/animaal/centraal = bewust

Onwillekeurig/autonoom/vegetatief = onbewust

Onwillekeurig te verdelen in (ortho)sympatisch en parasympatisch

Zenuwcellen (neuronen)

Gevoelszenuwcellen: geleiden impulsen van zintuigen naar centrale zenuwstelsel

Bewegingszenuwcellen: geleiden impulsen van centrale zenuwstelsel naar de spieren

Zenuwcel (neuron)

Structuur van een zenuwcel

Om sommige uitlopers zit een myelineschede. 

Deze bestaat uit cellen van Schwann. Tussen deze cellen zit een insnoering. Door deze schede kunnen de impulsen sneller door de zenuwcel lopen.

Myeline is een witte, vetachtige stof die zich rondom de zenuwcellen bevindt. Het bedekt de uitlopers van de zenuwcellen: de axonen of zenuwbanen. Deze uitlopers zijn verantwoordelijk voor het doorgeven van signalen van de ene zenuwcel naar de andere zenuwcel, het zijn een soort bruggetjes. 

Neurotransmitters 

Chemische stofjes:

Zorgen voor de overdracht van signalen van zenuwcel naar zenuwcel.

Het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel

Werking zenuwstelsel

1. Zintuigen vangen de prikkels op
2. Zintuigcellen zetten deze om in impulsen
3. Deze impulsen gaan via de sensorische zenuwen naar het ruggenmerg.
4. Vanuit het ruggenmerg gaan de impulsen naar de hersenen
5. De hersenen verwerken de impulsen en bepalen hoe erop te reageren.
6. Indien een reactie gewenst is, sturen de hersenen impulsen via de motorische zenuwen naar de spieren en klieren
   
7. De spieren en klieren zorgen voor bepaalde reactie 

Voorbeeld

Maar hoe zit het bij een reflex?

Ziekte aan het zenuwstelsel

Functies

Voorhoofdkwab/frontaalkwab: rol bij plannen, beheersen impulsen, produceren van taal

Wandbeenkwab: verwerken van informatie uit zintuigen, lezen en schrijven

Slaapkwab: van belang voor gehoor, begrijpen van taal

Achterhoofdkwab: belangrijk voor het zien

hersenvliezen

De zenuwcellen (neuronen)

Het zenuwstelsel bestaat uit zenuwen en deze zijn opgebouwd uit zenuwcellen. Zenuwcellen of neuronen zijn de informatie- en signaalverwerkers van het lichaam. Een zenuwcel bestaat uit drie gedeeltes:

Opvangend gedeelte: hier komen de impulsen aan. Dit zijn ook de korte uitlopers die dendrieten worden genoemd.

Geleidend gedeelte: dit zijn de lange uitlopers die axonen worden genoemd.

Overdragend gedeelte: dit zijn de contactplaatsen (synaps) die impulsen van de ene zenuwcel naar de andere zenuwcel sturen.

In de volgende dia is er een afbeelding die bovenstaande duidelijk maakt.

Impulsgeleiding

De impulsen worden van de ene neuron overgebracht via de uitlopers op de andere neuron.

De plaats waar de uitlopers van de twee neuronen met elkaar in contact komen, noem je synaps.

De prikkelgeleiding is te vergelijken met elektrische stroom.

De impuls verplaats zich razendsnel van de ene zenuwcel naar de andere.

Dit gebeurt zowel elektrisch als chemisch

Bij chemische prikkel overdracht zijn er overdrachtsstoffen nodig. (neurotransmitterstoffen)

Neurotransmitters 

Neurotransmitters zijn de chemische boodschappers van het lichaam. Hun taak is signalen uit zenuwcellen (neuronen) door te sturen naar doelcellen. Deze doelcellen zitten in spieren, klieren of andere zenuwen. 

Ziekte van Parkinson

In Nederland zo'n 30.000 mensen met Parkinson (wereldwijd ruim zeven miljoen)

Parkinson is , na de ziekte van Alzheimer, de meest voorkomende neurodegeneratieve aandoening ( = ziekte die geleidelijk zenuwweefsel aantast). 

Het aantal patiënten in Nederland is in tien jaar tijd met 30% toegenomen. 

Ziekte van Parkinson

Afname van de dopamine-productie in de zwarte kern (substantia nigra) in de hersenen.

Oorzaak hiervan is nog voor groot deel 

onbekend. Invloed van schadelijke

omgevingsstoffen (zware metalen, 

pesticiden) steeds meer in de 

belangstelling

Symptomen

- Tremor (ritmische trilling van m.n. de handen)

- Akinesie (bewegingsarmoede), waardoor o.a. maskergelaat

- Rigiditeit (stijfheid)

- Huidproblemen (vette huid door overactieve talgklieren of juist veel of weinig zweten)

- Obstipatie

- Speekselvloed door moelijker kunnen slikken of droge mond door medicatie

- Oogproblemen (droge ogen)

- Mictieproblemen

- Slaapstoornissen

- Cognitieve stoornissen (35-55% van de Parkinsonpatiënten krijgt dementie)

- Verlies van reuk

Symptomen

Niet iedere zorgvrager heeft dezelfde symptomen; iedere zorgvrager heeft zijn/ haar eigen parkinson. 

                                        

                                        https://www.npostart.nl/pauw/13-11-2019/BV_101394498

                                        v.a. 20.26 / 21.41 / 27.15 / 32.40

Behandeling

• Medicatie: dopamine-achtige middelen. 
• Paramedisch: fysiotherapie, logopedie
• Chirurgisch: deep-brain stimulatie

Het zenuwstelsel

Snelle en korte communicatie

Indeling op bouw:

• Centrale zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg
• Perifere zenuwstelsel: zenuwen

Indeling op functie:

• Animale zenuwstelsel: bewuste acties
• Autonoom zenuwstelsel: onbewust

Grijze en witte stof

 Grijze stof

- Vooral aan de buitenkant van de hersenen en in de tussenhersenen en hersenstam

- Bestaat uit cellichamen van zenuwcellen 

Witte stof

- Verbindingsbanen tussen de grijze stof.

- Bevat de lange uitlopers (de axonen) van de zenuwcellen. Rondom de axonen zit witte myeline