Lezen - les 6: Terugkoppeling oefentoets en tekstopbouw 3F

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

W e l k o m !

• Terugkoppeling oefentoets
• Tekstopbouw

Tekstopbouw

Als je de opbouw (structuur) van een tekst herkent, kun je:

• snel je weg vinden in een tekst
• een tekst beter begrijpen

Uit welke delen bestaat uit een tekst?

Op welke manieren kan een schrijver zijn tekst inleiden?

Op welke manieren kan een schrijver zijn tekst inleiden?

Functie van de inleiding:
kennismaken met het onderwerp

• een voorbeeld
• een (grappig) verhaaltje / anekdote
• de aanleiding noemen voor het schrijven
• het probleem aankondigen of een centrale vraag stellen
• opbouw van de tekst aankondigen

De inleiding maakt je nieuwsgierig naar de rest van de tekst en bestaat meestal uit één alinea.

Functie van het slot:

de tekst afronden

• Samenvatting of conclusie
• Antwoord op vraag uit de inleiding
• Oproep
• Advies

Waarom hangt de functie van het slot vaak samen met het schrijfdoel van de schrijver? 

 

Tekststructuren

Bij langere teksten wordt het onderwerp behandeld via een vaste structuur. 

Als je die kent, scheelt dit weer bij het examen! Wat staat er in de inleiding, het middenstuk en slot?

Het tekstdoel van de schrijver kun je vinden in een structuur

Vaak al te herkennen in de inleiding.

Vaste tekststructuren

Tekststructuren

Vraag-antwoordstructuur

• Inleiding: vraag
• Middenstuk: antwoord 
• Slot: samenvatting of conclusie 

Voorbeeld:
"Welke maatregelen kan ik treffen tegen de opwarming van de aarde?" 

Aspectenstructuur

• Inleiding: onderwerp
• Middenstuk: diverse aspecten van het onderwerp
• Slot: samenvatting 

Voorbeeld: "Welke invloed heeft energydrank op jongeren?" 

Verleden-heden-toekomststructuur

• Inleiding: introductie onderwerp
• Middenstuk: situatie vroeger, situatie nu, situatie toekomst
• Slot: conclusie (toekomstverwachting)

Voorbeeld: Hoe is de gloeilamp ontstaan en gebruiken we die nu nog? 

Verklaringsstructuur 

• Inleiding: noemen van een bepaald verschijnsel 
• Middenstuk: kenmerken, voorbeelden, verklaringen, oorzaken, redenen
• Slot: samenvatting

Voorbeeld: "Kaalheid bij mannen" 

Probleem-oplossingstructuur 

• Inleiding: probleem
• Middenstuk: gevolgen, oorzaken, oplossingen
• Slot: afweging (beste oplossing) conclusie 

Voorbeeld: "Hoe lossen we het eierentekort op?"

Voor- en nadelenstructuur

• Inleiding: vraag of stelling
  
• Middenstuk: voordelen/nadelen
  
• Slot: afweging/conclusie

Voorbeeld: "Wat zijn de voor- en nadelen van het starten van een lesdag om tien uur?"

Argumentatiestructuur

• Inleiding: standpunt
• Middenstuk: argumenten voor het standpunt / tegenargument / weerlegging
• Slot: herhaling stelling / beantwoorden van de vraag 

Voorbeeld:"Het opvoeden van kinderen is onzin" 

Lees de tekst hiernaast (rechts) en bekijk de tekststructuren hierboven.

Vraag:
Wat is de tekststructuur?

Antwoord:

aspectenstructuur

Verklaringsstructuur of aspectenstructuur?

• Aspectenstructuur: 
    Gaat breed in op verschillende kanten van een onderwerp.
• Verklaringsstructuur:
    Richt zich specifiek op oorzaken of verklaringen van een verschijnsel.

Lees de tekst hiernaast (rechts) en bekijk de tekststructuren hierboven.

Vraag:

Wat is de tekststructuur?

Antwoord:

probleem-oplossingsstructuur of  vraag-antwoordstructuur

Nog eentje...

Uit je hoofd...
Welke argumentatiestructuur past bij deze tekst?

1. verklaringsstructuur
2. probleem-oplossingsstructuur
3. argumentatiestructuur
4. vraag-antwoordstructuur

Terugkoppeling oefentoets

(les voor de herfstvakantie)

Welke vaste tekststructuur past het best bij de tekst?

1. argumentatiestructuur, want in de tekst staan argumenten voor en tegen het standpunt dat een beroepsswitch geen zeldzaamheid meer is
2. probleem-oplossingsstructuur, want de tekst geeft een oplossing voor het probleem dat we nog steeds denken in termen van hoog- en laagopgeleid
3. verklaringsstructuur, want de tekst geeft een verklaring voor het verschijnsel dat er in Nederland massaal van beroep gewisseld wordt
4. verleden-heden-toekomststructuur, want de tekst gaat over de verschuiving van handarbeid naar hoofdarbeid in de afgelopen zeventig jaar

Wat zijn de twee functies van de inleiding in deze tekst?

1.  Geeft een voorbeeld

2. Introduceert het onderwerp

Hoe wordt de tekst afgesloten?

1. Alinea 10 begint met een laatste voorbeeld bij het onderwerp. Daarna volgt een waarschuwing.
2. In de eerste twee zinnen van alinea 10 staat een korte samenvatting. Daarna volgt een toelichting.
3. In alinea 10 wordt het standpunt van Scholten nog eens herhaald. Daarna volgt een conclusie.
4. De eerste zin van alinea 10 is een conclusie en wijst terug naar de inleiding. Daarna volgt een advies.

Zelf oefenen

in het online lesmateriaal van NU Nederlands

• Ga naar Lezen, luisteren, kijken 
• Ga naar 1.4 Opbouw en indeling
• Maak opdracht 3 en 4 zorgvuldig.

Tot slot...

Denken jullie aan de woordenschatopdracht?