grammatica: meewerkend voorwerp les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica zinsdelen

Meewerkend voorwerp

Brugklas gymnasium

Nederlands

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• heb ik het stappenplan zinsdelen herhaald
  
  
• weet ik wat een meewerkend voorwerp is.

• kan ik het meewerkend voorwerp herkennen en benoemen in een zin.

Stappenplan zinsdelen 1/2

1. Onderstreep de persoonsvorm (pv). Zet zinsdeelstrepen 'om' de pv.

2. Staan er nog meer werkwoorden in de zin? 'Omstreep' deze. Denk aan 'scheidbare werkwoorden' en de woordjes 'te' & 'aan het'.

3. Wie of wat voert de zin uit? Dat is het onderwerp (o).

4. Benoem het werkwoordelijk gezegde. Let op: de pv hoort bij het wwg.

Stappenplan zinsdelen 2/2

Niet alle zinnen hebben een lv, mv of bwb's.

5. Wie of wat 'ondergaat' wat er in de zin gebeurt? Dat is het lijdend voorwerp (lv).

6. Zinnen waarin iets wordt doorgegeven, verstuurd, iets cadeau gegeven wordt of verteld zijn zinnen met een meewerkend voorwerp (mv). Aan wie wordt iets gegeven?
 

7. Zinsdelen die een tijd of een plaats aangeven, noem je bijwoordelijke bepaling (bwb). Dit kunnen er meerdere per zin zijn.

Stappenplan in het kort

1. persoonsvorm (pv) 

2. andere werkwoorden + 'te' en 'aan het' 

3. onderwerp (o)

4. werkwoordelijk gezegde (wg)

5. lijdend voorwerp (lv)

6. meewerkend voorwerp (mv)

7. bijwoordelijke bepalingen (bwb)

Roodkapje liep door het bos.

Ze kwam de wolf tegen.

De wolf gaf Roodkapje een knipoog.

Roodkapje vertrouwde het niet.

Ze besloot een blokje om te lopen.

In de verte zag ze het huisje van grootmoeder.

De wolf was haar te slim af geweest.

Hij had grootmoeder al opgegeten.

Roodkapje liet zich niet kennen.

Ze pakte een stuk hout.

De wolf kreeg van Roodkapje een harde klap op z'n hoofd.

De wolf viel in katzwijm.

Roodkapje haalde grootmoeder levend en wel uit de buik van de wolf.

En ze leefden nog lang en gelukkig.

Roodkapje liep door het bos.
(pv?)

1. Roodkapje
2. door het bos.
3. liep

Ze kwam de wolf tegen.
(o?)

1. Ze
2. de wolf
3. kwam
4. tegen.

De wolf gaf Roodkapje een knipoog.
(lv?)

1. De wolf
2. gaf
3. Roodkapje
4. een knipoog.

Ze besloot een blokje om te lopen.

In de verte zag ze het huisje van grootmoeder.

De wolf was haar te slim af geweest.

Hij had grootmoeder al opgegeten.
(noteer het wg)

Roodkapje liet zich niet kennen.

Ze pakte een stuk hout.

De wolf kreeg van Roodkapje een harde klap op z'n hoofd.

De wolf viel in katzwijm.

Roodkapje haalde grootmoeder levend en wel uit de buik van de wolf.
(lv?)

1. Roodkapje
2. haalde
3. grootmoeder
4. levend en wel uit de buik van de wolf

En ze leefden nog lang en gelukkig.
(o?)

1. En
2. ze
3. leefden
4. nog lang en gelukkig.

Herhaal: meewerkend voorwerp

Zinnen waarin iets wordt doorgegeven, verstuurd, iets cadeau gegeven wordt of verteld zijn zinnen met een meewerkend voorwerp (mv). Aan wie wordt iets gegeven?

Check daarna of je aan (voor) kunt weglaten of toevoegen.

Soms moet je hiervoor de woordvolgorde aanpassen

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'Jan'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Jan gaf de toets aan de leraar.

Wat is 'de toets'?

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

Heeft deze zin een meewerkend voorwerp?

Hij laat al zijn geld na [aan goede doelen].

1. Wel een meewerkend voorwerp
2. Geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?

Sophie doet jou de groeten

1. Geen meewerkend voorwerp
2. jou
3. Sophie
4. de groeten

Wie heeft mijn scooter gerepareerd?

mijn scooter =

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. werkwoordelijk gezegde

Wat is het meewerkend voorwerp (MV) in de zin:

Mag ik u een kopje koffie aanbieden?

Wat is het meewerkend voorwerp (MV) in de zin:

Het verlegen jongetje gaf ik een schouderklopje.

Het meewerkend voorwerp is:
De ober heeft eindelijk een glas cola voor Meindert ingeschonken.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Hij geeft zijn zus een knuffel.

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin:
De politieagent gaf de foutparkeerder een flinke boete.

Leswijs

Maak 3.3 ABC af.