Les 19 H4 en H5 Welvaart en Ongelijkheid

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Economie

Wat gaan we vandaag doen

• Herhaling en bespreken opdrachten hoofdstuk 3
• Bespreken theorie hoofdstuk 4 en 5
• Zelf aan de slag 

Herhaling Hoofdstuk 3

• Wanneer is sprake van economische groei?
• Wat houdt de infant-industry-argument in?

Opgaven bespreken

Vind jij dat geld gelukkig maakt?

Welvaart

Beperkingen van BBP:

• geen rekening gehouden met consumentensurplus
• geen rekening gehouden met externe effecten
• geen rekening gehouden met onbetaalde arbeid

Welvaartsbegrippen:

Eng welvaartsbegrip:

Het surplus op iedere markt opgeteld.

Ruim welvaartsbegrip:

Welvaartsbegrip dat rekening houdt met externe effecten.

Alternatieven BBP:

1. Het groene bbp
2. HDI (Human Development Index
3. VN-geluksindex 

Groene BBP

Milieuvervuiling is een negatief extern effect. bbp corrigeert dit.

groene bbp = bbp - kosten van weer ongedaan maken van de milieuvervuiling die ontstaan is dor het bbp.

nadeel: vet ingewikkeld en volledig objectief

HDI:

Human Development Index. kijkt naar 3 onderdelen:

• Aantal jaren op school
• levensverwachting in jaren
• BBP
  
  Als we landen met elkaar willen vergelijken zegt dit veel meer over welvaart dan alleen het BBP toch? 

Nee, de hoogte van het BBP is dusdanig van invloed op de andere factoren (gezondheid en onderwijs) dat de landen op volgorde van BBP nauwelijks een ander beeld geeft dan wanneer we de landen op volgorde van HDI zetten.

Bij welke landen zal de hoogte van het BBP afwijken van de hoogte van de HDI?

De VN-geluksindex

'Gewoon' een enquête houden onder bevolkingen om te vragen hoe gelukkig ze zijn.

Niet objectief.

Verdeling van welvaart

• Welvaart is in geen enkel land gelijk
  verdeeld (gelijk niet verwarren met eerlijk)
  - Gelijk is objectief
  - Eerlijk is subjectief

Hoe gelijk verdeeld?

Gebruik maken van de
Lorenzcurve

Hoe doet Nederland het eigenlijk op het gebied van ongelijkheid?

Inkomensongelijkheid

Worldbank 2024

Vermogen relatief ongelijk verdeeld in Nederland

Box 3

Vermogen wordt belast in box 3, maar is dit terecht?

Vrijwel alleen in Nederland op deze manier

gebruikt.

Thomas Piketty: rendement op vermogen is

structureel groter dan is dan economische

groei (bbp)

Dit leidt volgens hem tot een steeds grotere

ongelijkheid.

Herverdelen welvaart

Inkomen naar belastingen is gelijker verdeelt. Doordat:

• mensen met een hoger inkomen zowel relatief als absoluut meer (inkomens)belasting betalen (box 1)
• uitkeringen
• toeslagen
  Hierna: secundair inkomen

hoe werkt deze inkomensbelasting?

Eerst het belastbare loon bepalen door belastingvrije voet en aftrekposten er vanaf te halen.

Vervolgens door verschillende belastingschijven halen.

Hoe werkt dit?

Belastingvrije voet bijvoorbeeld: €5.000

Hypotheekrenteaftrek bijvoorbeeld: € 2.000

Inkomen voorbeeld:

€50.000

Hoe hoog is het netto-inkomen?

Gemiddeld en marginaal

Gemiddeld belastingtarief is de belasting gedeeld door totaal inkomen *100%

Marginaal belastingtarief: het percentage dat iemand betaald over zijn laatstverdiende euro.

Nivelleren en denivelleren

Nivelleren: mensen met een hoog inkomen betalen relatief meer belasting, waardoor secundaire inkomens dichter bij elkaar liggen dan primaire inkomens.

Denivelleren: tegenovergesteld

Zelf aan de slag