3.6 Evolutie (22-11-'23)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Naleven regels...

- Plaatsnemen volgens plattegrond

- telefoons in telefoontas op nummer (gebruik=lesverwijdering!)

- Stappenplan:

  1: naam op bord

  2: streepje erachter = strafwerk

  3: 2-de streepje = lesverwijdering + uur nakomen

- Grensoverschrijdens gedrag? --> direct lesverwijdering!

BS 3.6: Evolutie

Planning

Herhalen vorige les (10 min)

Huiswerk: 1 t/m 8 (4 niet!)

Mutaties (15 min)

Basisstof 6: Evolutie (20 min)

Opdrachten (10 min)

Oefenen voor de toets (20 min)

Afsluiting (5 min)

Opdrachten maken

• BS 3.5: opdrachten 1, 2, 3, 5 t/m 8

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat een mutatie is en hoe dit ontstaat
• Je kunt uitleggen hoe mutagene invloeden effect hebben op organismen

Ongeslachtelijke voortplanting

• Dit is een vorm van voortplanting waarbij het nageslacht uit een deel van de "moeder" bestaat of uit een onbevruchte eicel.
• vormen van ongeslachtelijke voortplanting zijn:

           - Stekken

           - Weefselkweek

           - Knollen/bollen

Bij stekken groeit er uit een stuk van een plant weer een nieuwe plant.

Stekken

Knollen

Weefselkweek

Mutatie

Een mutatie is een plotselinge verandering van het genotype

Een organisme met een mutatie die tot uiting komt in het fenotype noemen we een mutant

Stoffen die een mutatie veroorzaken noemen we mutagene invloeden

> Voorbeelden van mutagene stoffen die kanker veroorzaken: uv-straling, asbest, sigarettenrook en röntgenstraling

Meestal heeft een mutatie alleen effect bij ééncellige organismen of wanneer deze heeft plaats gevonden tijdens of vlak na de bevruchting

Mutatie

Een organisme met een mutatie noemen we een mutant

De stof die de mutatie veroorzaakt noemen we een mutagene invloeden

Mutatie

Een voorbeeld van een mutatie bij mensen is kanker. 

De mutagene invloeden zijn:

• UV straling
• Asbest
• Sigarettenrook

Leerdoelen basisstof 6

• Je kunt omschrijven wanneer organismen tot één soort behoren
  
• Je kunt beschrijven wat de evolutietheorie inhoudt
  
• Je kunt beschrijven hoe geslachtelijke voortplanting, mutatie en natuurlijke selectie bijdragen aan het ontstaan van nieuwe rassen en soorten

Soorten en rassen

• Soort: organismen behoren tot dezelfde soort als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen
• Ras: een groep organismen binnen één soort die door bepaalde erfelijke eigenschappen verschilt van de rest van de soort

Verschillende rassen

Populatie

Een groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied die zich onderling voortplanten

Hoeveel populaties zie je? En hoeveel soorten?

Wanneer evolutie?

Een soort evolueert als er door natuurlijke selectie een mutant blijft voortbestaan en de oorspronkelijke vorm uitsterft

• Bijvoorbeeld vachtkleur --> schutkleur
  

Evolutie

= de ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen

Gaat uit van:

• Veranderingen in genotypen
• Natuurlijke selectie
• Ontstaan van nieuwe soorten

 

Verandering in genotype

• Bij geslachtelijke voortplanting 
• Mutaties

Op welke manier kunnen in een populatie andere genotypen ontstaan?

1. Door aanpassing van de fenotypen
2. Door geslachtelijke voortplanting
3. Door verandering van het milieu
4. Door ongeslachtelijke voortplanting

Natuurlijke selectie

Individuen met bepaalde gunstige eigenschappen krijgen meer nakomelingen dan individuen zonder deze erfelijke eigenschappen

• Betere aanpassing --> grotere overlevingskans
  
• Gunstig genotype--> Meer nakomelingen die zich voortplanten

Nieuwe soort

•  Een groep van een soort raakt geïsoleerd van de rest
• Beide groepen ontwikkelen zich langdurig gescheiden
• Na verloop van miljoenen jaren > Te veel verschil en zijn er 2 nieuwe soorten ontstaan

Wat hebben we geleerd?

• Wat is evolutie?
• Wanneer ontstaan nieuwe genotypen?
• Wat is natuurlijke selectie? Noem voorbeeld.
• Wat is de invloed van isolatie op het ontstaan van nieuwe soorten?

Aan de slag...

Wat? > Maken opdracht 1 t/m 3 (blz 200)

Hoe? > In tweetallen

Hoe lang? > 10 minuten

Hulp? > Tekst van basisstof 6 geeft alle antwoorden!

Afsluiting

Vergeet niet te leren (en begin op tijd)

Begrippen, test jezelf, opdrachten, teksten, samenvatting en afbeeldingen

Oefenen, oefenen, oefenen en nog eens oefenen

www.quizizz.com