Zinsdelen / pv / wg / o

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Periode 1 grammatica

zinsdelen

persoonsvorm

werkwoordelijk gezegde 

onderwerp

Stillezen

Is je boek verdwaald? Melden bij de docent

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• kan ik een zin verdelen in zinsdelen
• weet ik wat een persoonsvorm is
• weet ik wat een werkwoordelijk gezegde is
• weet ik wat een onderwerp is

• Ik kan de woorden in een zin  herkennen en benoemen.

Zinsdelen

• Een zin kun je verdelen in stukjes: zinsdelen.
• Een zinsdeel bestaat uit één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen.
• Een zinsdeel heeft een functie in de zin, bijvoorbeeld die van onderwerp of gezegde.
• Zinsdelen een naam geven (benoemen) heet redekundig ontleden.

Persoonsvorm

De pv (persoonsvorm) is een vorm van een werkwoord en bestaat meestal uit één woord.

De pv kan in het enkelvoud of in het meervoud staan:

De kat doet een dutje.

De katten doen een dutje.

Persoonsvorm

De eenvoudigste manier om de pv te vinden is door de zin van tijd te veranderen.

Het woord dat dan verandert is de persoonsvorm.

Mijn moeder gaat elke week naar de tennisbaan.

Mijn moeder ging elke week naar de tennisbaan.

In een mededelende zin staat de persoonsvorm op de tweede plek.

Persoonsvorm

Voorbeeld van een mededelende zin:

Mees / maakt / altijd / zijn huiswerk.

andere zinsvormen zijn:

vragende zin

uitroepende zin

bevelende zin

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel.
  
• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.
• Let op: het woordje te voor een heel werkwoord hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde!
  

Ik heb veel te doen.

werkwoordelijk gezegde: heb te doen

het onderwerp van een zin

om dat te vinden stel je de simpele vraag:

wie of wat + de persoonsvorm (werkwoordelijk gezegde)

deze vraag brengt je bij het onderwerp

bijvoorbeeld

Onze hond eet graag kaas.

Pv = eet

wie of wat eet?

onze hond

simpel toch?

Zinsdelen

Wat een zinsdeel is, ontdek je met de zinsdeelproef:

• Onderstreep de pv.
• Zet een streepje voor en achter de pv.
• Probeer steeds een woord of groepje woorden voor de pv te zetten.
• Als dat kan, dan is dat deel een zinsdeel.

Zinsdelen

Ik vind de pizza's met kaas en champignons niet lekker.

De pizza's met kaas en champignons vind ik niet lekker.

Niet lekker vind ik de pizza's met kaas en champignons.

Met zinsdeelstreepjes:

Ik / vind / de pizza's met kaas en champignons / niet lekker.

Wat is een persoonsvorm altijd?

1. Lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. werkwoord

Is het onderstreepte woord het onderwerp?

De appel is uit mijn tas gevallen.

1. Ja
2. Nee

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?

Mijn oma spreekt heel goed Nederlands.

1. Mijn oma
2. spreekt
3. Nederlands

Is de persoonsvorm in de onderstaande zin onderstreept?

Hij weet niets van wilde dieren.

1. Ja
2. Nee

Wat is de werkwoordelijk gezegde in de onderstaande zin?

Wilde dieren eten graag andere dieren op.

1. wilde dieren
2. eten
3. eten op
4. graag

Wat is de eerste stap die je zet om de zin in zinsdelen te verdelen?

1. het onderwerp zoeken
2. de persoonsvorm zoeken
3. stukjes voor de persoonsvorm plaatsen
4. alle werkwoorden apart zetten

Wat is het onderwerp?
Peter Pan kan gemakkelijk vliegen.

1. Peter Pan
2. gemakkelijk
3. kan
4. vliegen

Wat is de persoonsvorm en het onderwerp? 

Sleep naar de goede plek.

persoonsvorm (pv)

onderwerp (ow)

Kun

je

wijnvlekken

met zout

verwijderen?

aanwijzen in een zin.

Na deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen

meer voorbeelden krijgen

meer oefeningen maken

zelf aan de slag met de opdrachten

Opdrachten 

Versterk jezelf - ontleden zinsdelen

* de zinsdeelproef

* persoonsvorm

* het werkwoordelijk gezegde

* splitsbaar werkwoord

* onderwerp