Letterlijk/figuurlijk Op niveau

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 1

Over taal

Lesdoelen

• Je begrijpt de betekenis van verschillende schooltaalwoorden
• je begrijpt de betekenis van verschillende moeilijke woorden
• je weet wat een synoniem is
• je kent het verschil tussen figuurlijk en letterlijk taalgebruik

Hoe vind jij de betekenis van een woord?

Waar denk je aan bij het woord woordraadstrategie?

Trucjes om toch de betekenis van een onbekend woord te begrijpen!

Luister naar het filmpje en zoek de 5 trucjes om een woordbetekenis te vinden.

0

1 aanduiden = duidelijk maken

2 aantonen = bewijzen

3 beoordelen = een oordeel geven over

4 bepalen = vaststellen

5 beredeneren = een logische reden geven

Wat is de definitie van 'beredeneren'?

1. Vaststellen
2. Duidelijk maken
3. Bewijzen
4. Een logische reden geven

Wat houdt '4 bepalen' precies in?

1. Vaststellen
2. Duidelijk maken
3. Een oordeel geven over
4. Een logische reden geven

Hoe kun je '3 beoordelen' het beste omschrijven?

1. Vaststellen
2. Een oordeel geven over
3. Bewijzen
4. Duidelijk maken

Wat is de betekenis van '2 aantonen'?

1. Bewijzen
2. Duidelijk maken
3. Een oordeel geven over
4. Een logische reden geven

Wat betekent '1 aanduiden'?

1. Een oordeel geven over
2. Duidelijk maken
3. Bewijzen
4. Vaststellen

6 bevatten = in zich hebben

7 gelden = van toepassing zijn

8 illustreren = laten zien

9 inhouden = betekenen

10 interpreteren = opvatten

Wat houdt het woord 'bevatten' in?

1. In zich hebben
2. Laten zien
3. Betekenen
4. Van toepassing zijn

Wat betekent het woord 'illustreren'?

1. Laten zien
2. Betekenen
3. In zich hebben
4. Opvatten

Wat is de betekenis van het woord 'interpreteren'?

1. Betekenen
2. Laten zien
3. Opvatten
4. Van toepassing zijn

Welk woord betekent 'van toepassing zijn'?

1. Opvatten
2. Gelden
3. In zich hebben
4. Betekenen

Wat betekent het woord 'inhouden'?

1. Betekenen
2. Opvatten
3. Laten zien
4. Van toepassing zijn

11 middelen = het gemiddelde vaststellen

12 observeren = goed bekijken

13 raadplegen = advies of informatie opzoeken

14 toelichten = uitleg geven

15 vergelijken = verschillen en overeenkomsten zoeken

Wat wordt bedoeld met 'middelen' in 'het gemiddelde vaststellen'?

1. De laagste waarde
2. De hoogste waarde
3. De som
4. Het gemiddelde

Wat wordt bedoeld met 'observeren'?

1. Goed bekijken
2. Aanpassen
3. Aanleren
4. Controleren

Wat is de betekenis van 'vergelijken'?

1. Experimenteren
2. Analyseren
3. Verschillen en overeenkomsten zoeken
4. Beoordelen

Hoe kun je 'raadplegen' het beste omschrijven?

1. Bekritiseren
2. Advies of informatie opzoeken
3. Overwegen
4. Vragen stellen

Wat betekent het woord 'toelichten'?

1. Uitleg geven
2. Een samenvatting geven
3. Aanvullen met extra informatie
4. In detail beschrijven

Woordraadstrategie 1

Zoek een woord op in een woordenboek

Zoek eerst de grondvorm op. Dat ziet er soms anders uit dan dat je gewend bent

flardje = flarden

juwelen = juweel

dofte op = opdoffen

gerezen = rijzen

Synoniemen

Woordraadstrategie Synoniem

Daarom is het soms handige om te kijken of er in de zin of in de tekst een woord staat wat bijna het zelfde betekent.

Synoniem

Docent- leraar

Kapot - stuk

Opmerkelijk- opvallend

Betekenen ongeveer hetzelfde. Dit noem je synoniemen

Wat is een voorbeeld van synoniemen?

1. groot en groter
2. viool en trompet
3. stuk en kapot
4. dag en nacht

De leerlingen voeren veel klusjes uit.

Synoniem voor voeren uit:

1. absoluut
2. neertellen
3. verrichten
4. talloze

letterlijk / figuurlijk

Je kunt woorden letterlijk en figuurlijk gebruiken.

Gebruik je woorden letterlijk, dan bedoel je precies wat je zegt.

Gebruik je woorden figuurlijk, dan bedoel je iets anders. 

Je gebruikt een beeld om iets duidelijk te maken

Dat is een vreemde vogel.
Is dit letterlijk of figuurlijk

1. letterlijk
2. figuurlijk
3. letterlijk en figuurlijk

Wat een hondeweer!

1. letterlijk
2. figuurlijk

De tandarts zei dat ik goed had gepoetst.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Je ziet zo een fragment uit een tv-programma. Wat zie je dus?

1. een stukje van het tv-programma
2. het begin van het tv-programma
3. het einde van het tv-programma
4. het hele tv-programma

0

Wat was nou de boodschap of grap van dit tv-fragment?

Bedenk voorbeelden van synoniemen. Maar eerst een luisterfragment.

0

Noem een aantal synoniemen die je gehoord hebt.

Synoniem voor crimineel is

1. onaardig
2. misdadig
3. agressief
4. enthousiast

Synoniem voor mengen is

1. weggooien
2. knoeien
3. mixen
4. regelen

Synoniem voor opmerkelijk is

1. normaal
2. gezien
3. bijzonder
4. merkloos

Wat is een synoniem voor het woord 'beginnen'

1. Starten
2. Stoppen
3. Aanvangen
4. Eindigen

Wat is een ander woord voor het woord 'lelijk'

1. Prachtig
2. Afzichtelijk
3. Afschuwelijk
4. Mooi

Wat is een synoniem voor het woord 'moeilijk'

1. Lastig
2. Ingewikkeld
3. Gemakkelijk
4. Eenvoudig

Wat is een ander woord voor het woord 'snel'

1. Rap
2. Vlug
3. Traag
4. Langzaam

Wat is een synoniem voor het woord 'groot'

1. Klein
2. Reusachtig
3. Middelmatig
4. Enorm

Wat betekent de uitdrukking 'de knoop doorhakken'?

1. Een beslissing nemen
2. Iets in stukken hakken
3. Iets vastknopen
4. Een knoop in een touw maken

Welke zin bevat letterlijk taalgebruik?

1. De boom is een toren
2. De boom is een monster
3. De boom heeft veel takken
4. De boom huilt tranen

Welke zin bevat figuurlijk taalgebruik?

1. Hij heeft een grote neus
2. Hij heeft een snelle auto
3. Hij heeft een hart van steen
4. Hij heeft blauwe ogen

Maak opdracht 33, 34, 35

Aan de slag!

https: