Paragraaf 3.1 - Organismen en hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

3.1 Organismen in hun omgeving

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt beschrijven welke biotische en abiotische factoren invloed op organismen hebben
• Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is
• Je kunt met voorbeelden uitleggen hoe planten zijn aangepast aan hun ecosysteem

3.1 Organismen in hun omgeving

Wat heeft allemaal invloed op organismen?

• Biotische factoren (levende invloeden)
  - Voedsel, vijanden, schuilplaats, soortgenoten
•  Abiotische factoren (niet-levende invloeden)
  - Water, licht, temperatuur, wind
• Biotische + abiotische factoren > ecosysteem
  - Hoe het gebied eruit ziet (samenstelling)

3.1 Organismen in hun omgeving

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Voorjaarsbloeiers > leven in donkere bossen
  - groeien en bloeien voordat bomen bladeren krijgen
• Klimplanten > leven in donkere bossen
  - heeft hechtworteltjes aan stengel, groeit tegen boom omhoog naar het licht
• Wortelrozetten > leven in dichtbegroeide grasland
  - platte bladeren op de grond, creëert zo ruimte voor zichzelf, boven en onder de grond
• Woestijnplanten -> zuinig met water
  - weinig water verdampen uit bladeren (cactus geen bladeren, maar stekels)
  - kleine bladeren met vette waslaag of haren op bladeren

3.1 Organismen in hun omgeving

• Wat? Maken 3.1 – Opdracht 1 t/m 11
• Hoe? Blz. 132 t/m 138
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 11 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

3.1 Organismen in hun omgeving

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt met voorbeelden uitleggen hoe dieren zijn aangepast aan een koude of hete omgeving
• Je kunt uitleggen hoe het gebit van dieren is aangepast aan hun voedsel
• Je kunt uitleggen hoe de snavels van vogels zijn aangepast aan hun voedsel en hoe de poten van vogels zijn aangepast aan hun leefwijze

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan kou en hitte?

• Zoogdieren en vogels zijn warmbloedig (lichaamstemperatuur constant), rond 37° C
  
• Koude omgeving?
  - Vogels -> opgezette veren
  - Zoogdieren -> wintervacht, korte poten en kleine oren
  - Laag stilstaande lucht tussen veren of vacht > isolatie
  - Zoogdieren in water > dikke speklaag
• Warme omgeving?
  - Zoogdieren -> zomervacht, korte haren
  - Grote oren en langere poten
  
• Schutkleur = aanpassing aan omgeving

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan hun leefwijze?

Zoogdieren -> plooikiezen, hoektanden, knipkiezen

• plooikiezen > vermalen van planten (planteneters)
• hoektanden > prooi vasthouden (alleseters, vleeseters)
• knipkiezen > vlees in stukken scheuren (vleeseters)

3.1 Organismen in hun omgeving

Vogels -> haak-, zeef-, pincet- en kegelsnavel

• Haaksnavel > prooi aan stukken scheuren (roofvogels)
• Zeefsnavel > plantjes en diertjes uit water zeven (watervogels)
• Pincetsnavel > insecten lospeuteren uit bomen (weide- en tuinvogels)
• Kegelsnavel > zaden kraken (tuinvogels)

3.1 Organismen in hun omgeving

Soorten poten -> grijp-, zwem-, stelt- en klimpoten

• Grijppoten > klauwen met scherpe nagels (roofvogels)
• Zwempoten > zwemvliezen tussen de tenen (watervogels)
• Steltpoten > lange poten met lange tenen (weidevogels)
  - makkelijker door ondiep water of hoog gras lopen
• Klimpoten > tenen naar voren en achter (tuinvogels)
  - op en neer lopen langs boomstammen

3.1 Organismen in hun omgeving

• Wat? Maken 3.1 – Opdracht 12 t/m 25
• Hoe? Blz. 139 t/m 146
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 12 t/m 25 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)