9.4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

9.4

9.4 Ziek 

Leerdoelen 9.4?

• Je kunt opnoemen door welke ziekteverwekkers je ziek wordt
• Je kunt beschrijven hoe deze ziekteverwekkers in je lichaam komen
• Je kunt beschrijven hoe witte bloedcellen je weer beter maken
• Je kunt uitleggen waarom en waarmee je wordt ingeënt
• Je kunt uitleggen hoe je lichaam ziekteverwekkers herkent

Hoe word je ziek?

Infectie = besmetting

Infectieziekten: verkoudheid en griep

Besmet met een virus door: virus in te ademen, door iemand die besmet is aan te raken, voorwerpen aanraken die besmet zijn. 

Hoe word je ziek?

Ziekteverwekkers door micro-organismen:

- Bacteriën

- schimmels

- Virussen

Komen je lichaam op 2 manieren binnen:

1. via de slijmvliezen (mond, neus, vagina of penis)
2. via een wondje in je huid

Hoe word je ziek?

Ziekteverwekkers:

- Bacteriën: kunnen giftige stoffen afgeven en ontsteking veroorzaken

Bijv. longontsteking, ontstoken wond

Bacteriën delen zich.

- Virussen: dringen je cellen binnen. Dan vermeerderen ze, cel gaat kapot, je voelt je ziek.

Koorts

Hypothalamus

• Regelt je lichaamstemperatuur
• Koorts zorgt voor: 

1. Sneller stromen bloed
2. Sneller antistoffen

• Temperatuur te hoog (42 graden Celcius):

1. Eiwitten gaan kapot (bijv. enzymen)

Specifieke afweer door antistofcellen

- Ziekteverwekkers hebben lichaamsvreemde antigenen

- Antistofcellen maken antistoffen die passen op die antigenen

- Vreetcellen ruimen ziekteverwekkers op

Hoe genees je?

Afweer: je lichaam gaat aan het werk om de ziekteverwekkers uit te schakelen

Witte bloedcellen 2 soorten

Type 1: Witte bloedcellen die bacteriën opeten= vreetcellen --> pus/etter

Type 2: Witte bloedcellen die  antistofcellen maken--> immuun

''Vreetcellen''

''Antistofcellen''

Wat gebeurt er bij inenten?

• Het bestrijden van ziekteverwekkers kun je een handje helpen door je te laten inenten tegen een bepaalde ziekte
• Je lichaam gaat antistoffen maken
• Door inenten blijf je je hele leven lang immuun voor een bepaalde ziekte 

Immuun

Besmetting met ziekteverwekker:

• Actieve immuniteit
• Zelf antistoffen maken
• Geheugencellen

Door vaccinatie (antigenen of RNA):

• Actieve immuniteit
• Zelf antistoffen maken
• Geheugencellen

Inenting met antistoffen:

• Passieve immuniteit
• Korte tijd immuun
• Geen geheugencellen

Vier soorten immuniteit

• Door besmetting met ziekteverwekker (actief)
• Door vaccinatie met antigenen
• Door injectie met antistoffen (passief)
• Door borstvoeding 

Allergie

Immuun

Antistoffen

Infectie

Ziekteverwekker

Virus, bacterie of schimmel

beschermd tegen infectieziekten

Ziekteverwekkers die binnen het lichaam zijn en gaan vermenigvuldigen

Overgevoeligheid voor bepaalde stoffen

maakt ziekteverwekker onschadelijk

Opdracht: Zet het in de juiste volgorde

1

2

3

4

5

Vreetcellen verteren gekoppelde ziekteverwekkers

Ziekteverwekkers dringen het lichaam binnen

Antistofcellen maken de juiste antistof

De antistofcellen schakelen ziekteverwekkers uit

De antistofcellen gaan snel delen en maken allemaal antistoffen

Een bacterie is een ziekte-verwekker.

1. Juist
2. Onjuist

In de incubatietijd kun je niemand besmetten.

1. Juist
2. Onjuist

Welke stoffen worden aangemaakt bij de specifieke afweer?

1. Antigenen
2. Antistoffen
3. Vreetcellen
4. Antistofcellen

Wat voor soort stof is een antigen?

1. cel
2. eiwit
3. hormoon
4. enzym

Orgaantransplantatie

Wanneer:

• Als een orgaan niet goed werkt

Orgaanafstoting:

• Andere antigenen op de cellen
• Witte bloedcellen vallen het orgaan aan

Afweerremmers:

• Geen of veel minder antistoffen
• Na 5 jaar is ongeveer 1/3 alsnog afgestoten

Donorregister:

• Aangeven of je wel of geen donor wilt zijn, als je niets aangeeft staat er 'geen bezwaar tegen orgaandonatie'