1.4 De aarde brandt en beeft

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar:
- jas uit, telefoon weg,  inloggen op LessonUp

- boek  + schrift op tafel

Openingsvraag 1: Welke drie plaatbewegingen zijn er?

Openingsvraag 2: Wat zijn de drie drijfkrachten achter het bewegen van aardplaten?

Programma

1e uur:

• Terugblik + Hw bespreking 
• Uitleg 3 plaatbewegingen + gevolgen 
• Zelfstandig oefenen

2e uur:

• Introductie paragraaf 1.4
• Zelfstandig oefenen

Laptop en telefoons weer weg

 Volcán de Fuego - Guatemala

Weekplenda

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7 +8
§1.1 t/m 1.3	§1.4 §2.1	§2.2 - 2.3 SO	§3.1 - 3.2	§3.3 - 3.4 §4.1	§4.2 SO	Herha-ling + Toets

Korte recap einde §1.2

• Men geloofde de theorie van Wegener niet (Continental drift)
  
  
• Nu genoeg bewijs: actualiteitsbeginsel, fossielen, gletsjerkrassen en paleomagnetisme 
  
  

IJzer in stollend gesteente richt zich naar de magnetische polen

Opdracht 6: Paleomagnetisme

6a)

• omkering van het magnetisch veld

6b) 

• 4, 3, 2, 1 

6c)

• A = oudste bodem, B = jongste

Korte recap §1.3

• 3 drijfkrachten achter platentektoniek:
  convectiestromen
  ridge push
  slab-pull
  
  
• 3 plaatbewegingen met elke beweging andere gevolgen 
  (zoals aardbevingen, bergvorming en vulkanen)

Striptekening Platentektoniek

• Je gaat zo jouw tekening presenteren aan een klasgenoot
• Je gaat stapsgewijs jouw beweging uitleggen 
• Gebruik ALLE begrippen op je werkblad  

Neem 2 minuten om je uitleg voor te bereiden

Striptekening Platentektoniek

Ronde 1

• Leerling A presenteert tekening aan leerling B 
• Leerling B stelt minimaal 1 vraag over de tekeningen / begrippen. 
  
  Na 2.5 minuut rollen omdraaien
  

Divergentie

• uit elkaar
  
  
• oceaan = mid-oceanische rug
  nieuwe korst groeit aan
  onderzeese vulkanen (niet explosief)
  lichte aardbevingen
• continent = rift valley 

Convergentie

• naar elkaar toe
  
  
• Oceaan + continent = subductie
• Oceaan + oceaan = subductie van
  oudere oceaanische korst
• continent + continent = berg
   

Transform

• langs elkaar heen
•  naast horizontale verschuiving,
  ook horsten en slenken
• aardbevingen

Zelfstandig aan het werk

• Snap je het nog niet goed           lees paragraaf 1.3
  
  
•  Maak op pagina 28 opdracht 2, 4, 7, 8
• Heb je vragen of  ben je klaar, steek je hand op!
  
  
• Je mag samenwerken met je buurman/vrouw

5 minuten pauze

1.4 De aarde brandt en beeft

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

 uitleggen hoe vulkanen, aardbevingen, tsunami's en gebergten ontstaan;

Het grote plaatje

Stuk uitleg over:

• Vulkanisme
• Aardbevingen
• Tsunami's 
• Gebergten 

Ligging van vulkanen

Wat valt je op als je deze twee kaarten vergelijkt?

Locatie van aardbevingen

Wat valt je op als je deze twee kaarten vergelijkt?

Vulkanisme

• Vulkanisme meestal bij randen van platen
• Uitzonder: hotspot vulkanisme  

Soorten vulkanen

Onderscheid in verschillende soorten vulkanen op basis van vloeibaarheid magma en omstandigheden van uitbarsting:

1) Schildvulkaan

2) Spleetvulkaan

3) Stratovulkaan

4) Caldeira

Schildvulkaan

Kenmerken:

- Lava zeer vloeibaar, waardoor het ver weg stroomt

- Effusieve uitbarsting

- Vulkaan heeft brede basis en
    flauwe hellingen

- Bij hotspots en divergerende
    plaatgrenzen

Spleetvulkaan

Kenmerken:

- Lava zeer vloeibaar, waardoor het ver weg stroomt 

- Effusieve uitbarsting

- Lava komt uit kilometerslange scheuren naar buiten

Stratovulkaan

Kenmerken:

- Lava is taai-vloeibaar door combi basalt en graniet
- Taaie lava verstopt in de kraterpijp

- Explosieve uitbarstingen 

- Vulkaan is kegel met kleine doorsnede en steile wanden

- Bij subductiezones

Caldeira

Kenmerken:

- Dak van magmakamer stort in door grote explosie

- Kratermeer in diepte die ontstaat

Uitzondering: Hotspots

Hotspot niet aan rand van plaat (bijv. Hawaii hotspot). 

Kenmerken:

- Uit onderste deel mantel komen hete mantelpluimen basaltisch

   materiaal boven (top pluim = hotspot)

- Materiaal brandt dwars door lithosfeer heen

- Mantelpluimen liggen vast in mantel en platen bewegen over hotspots     heen

Soorten vulkanisme

Wat voor soort vulkaan heb ik gezien?

1) Schildvulkaan

2) Spleetvulkaan

3) Stratovulkaan

4) Caldeira

 Volcán de Fuego - Guatemala

Aardbevingen

Spanning en wrijving tussen platen

Hypocentrum = plaats waar aardbeving ontstaat

Epicentrum = plaats van aardbeving aan aardoppervlak loodrecht boven hypocentrum

Schaal van Richter

Tsunami's

Tsunami’s zijn hoge
golven die ontstaan
door aardbevingen
in oceanen.

Tsunami's

Gebergtevorming

plooiingsgebergten

breukgebergten (horsten en slenken)

Zelfstandig lezen 
en verwerken

• Lees paragraaf 1.4 of bekijk het filmpje in de LessonUp (volgende slide)
  
  
• Verder met: vraag 2, 4, 7 en 8 (p.28/29)
• Maak werkblad (tabel invullen) 

Verdiepend artikel

https://www.geografie.nl/artikel/geldingadalir-en-soufri%C3%A8re

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

 uitleggen hoe vulkanen, aardbevingen, tsunami's en gebergten ontstaan;

Lesdoel checken aan de hand van 4 open vragen. Log weer in op LessonUp

Wat zijn de 4 typen vulkanen en wat maakt ze zo verschillend?

Wat is het verschil tussen het hypocentrum en epicentrum?

Hoe ontstaat een Tsunami? Leg uit in 3 stappen.

Bij welke plaatbeweging ontstaat een breukgebergte met horsten en slenken?

Tot donderdag!

Huiswerk donderdag:
- Paragraaf 1.3 opgave 2, 4, 7 en 8

- Werkblad tabel invullen