Trauma rug

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Trauma rug

Inhoud :

Achtergrondinformatie

Aandachtspunten
Vragen en triage criteria
Mogelijke vervolgacties

Advies

Een pathologische fractuur ontstaat door licht trauma.

Waar

Niet Waar

Zenuwbundels

Ons zenuwstelsel bestaat uit een centraal deel (hersenen en ruggenmerg) en een perifeer deel (de zenuwen). Het ruggenmerg is het deel van het centraal zenuwstelsel dat zich in de wervelkolom bevindt. Het begint in de nek, onder de schedel, waar het aansluit op de hersenen, en loopt tot aan de onderrug. Van het ruggenmerg takken de zenuwwortels af op het niveau van elke wervel. De cauda equina is een voorbeeld van een belangrijke zenuwbundel.

Op welke locaties ervaart een patiënt klachten als de cauda equina bekneld is?
Er zijn 4 juiste antwoorden

Binnenzijde dijen

Blaas

Buitenzijde bovenbenen

Genitaliën

Heupen

Perineum

Onderbuik

Waar of niet waar?

Bij een wervelfractuur door een val op het zitvlak raken de zenuwen in het ruggenmerg vaak beschadigd.

Waar

Niet waar

Je hebt nu geleerd dat er weinig kracht nodig is om een pathologische fractuur te veroorzaken, en dat een beknelde cauda equina klachten op specifieke plekken geeft.

Ook leerde je dat bij een wervelfractuur door een val op het zitvlak het ruggenmerg meestal niet beschadigd is. 

Hoog-energetisch trauma (HET)

Het is belangrijk om uit te vragen waardoor het letsel of de pijn aan de rug bij de patiënt is ontstaan. Een HET kan levensbedreigend letsel geven zodat snelle zorg noodzakelijk is. Een voorbeeld van een HET is een val van grote hoogte. 

Wat is het meest bepalend om te kunnen spreken van een ‘val van grote hoogte’?

1. De hoogte waar iemand vanaf valt
2. De lichaamslengte van de persoon die valt
3. De ondergrond waarop de persoon terecht komt
4. De snelheid waarmee iemand valt

De lichaamslengte van degene die valt is het meest bepalend om te kunnen spreken over ‘val van grote hoogte’: een val van 2-3x de lichaamslengte geldt als val van grote hoogte.

Een baby die bijvoorbeeld van een commode valt, valt niet van 2 meter hoogte. Maar wel van een hoogte die groter is dan 2x zijn lichaamslengte. Daarom geldt zo’n situatie als ‘val van grote hoogte’. 

Bij een niercontusie heeft patiënt altijd én hematurie én urineretentie.

Waar

Niet Waar

Niet waar. Een patiënt hoeft deze symptomen niet allebei te hebben. Als de patiënt één van beide symptomen heeft is dat reden voor U2-urgentie. Symptomen die wijzen op een niercontusie zijn:

Hematurie (bloed in de urine)

Urineretentie (vasthouden van urine; de patiënt heeft een volle blaas maar kan niet plassen)

Wat zijn neurologische symptomen die wijzen op zenuwbeknelling en/of zenuwbeschadiging? Er zijn 5 juiste antwoorden

Dof gevoel, gevoelloosheid van de huid

Hoofdpijn

Koorts

Krachtsverlies in ledematen

Pijn in ledematen

Prikkelingen, tintelingen

Uitval van ledematen

Een patiënt geeft aan dat hij normaal gevoel heeft in zijn armen en benen, en geen last heeft van tintelingen.

Moet je daarna ook vragen of de patiënt zijn benen en voeten normaal kan bewegen?

Ja

Nee

Ja.
Beknelde zenuwen kunnen tintelingen of prikkelingen geven in armen en benen, of een dof gevoel in de huid. Maar dat hoeft niet altijd.

Door te vragen of een patiënt zijn benen en voeten nog normaal kan bewegen, check je ook of er sprake is van krachtsverlies. Krachtsverlies in de benen kan een symptoom zijn van ernstige beknelling of beschadiging van zenuwen in de onderrug.

Levensbedreigend, spoed of dringend

Traumaklachten aan de rug zijn bijna altijd U1 of U2. 

De urgentie voor penetrerend letsel is :

U1 Levensbedreigend

U2 Spoed

U3 Dringend

U1

De urgentie voor urineretentie is :

U1 Levensbedreigend

U2 Spoed

U3 Dringend

U2

De urgentie voor HET nog ter plaatse is :

U1 Levensbedreigend

U2 Spoed

U3 Dringend

U1

De urgentie voor neurologische symptomen door trauma is :

U1 Levensbedreigend

U2 Spoed

U3 Dringend

U2

De urgentie voor matig kortademig is :

U1 Levensbedreigend

U2 Spoed

U3 Dringend

U2

De urgentie voor hematurie is :

U1 Levensbedreigend

U2 Spoed

U3 Dringend

U2

De urgentie voor hevige pijn is :

U1 Levensbedreigend

U2 Spoed

U3 Dringend

U3

Welke pijnbelevingen van patiënten vallen onder ‘hevige pijn’?
Er zijn 4 juiste antwoorden

Ik geef mijn pijn een 8 of 9

Ik heb wel pijn, maar ik kan gelukkig nog wel wat doen

Ik doe niks meer door de pijn

Mijn pijn ligt tussen de 5 en 7

Met flinke dosis paracetamol kom ik de dag wel door

Stil zitten of liggen is het fijnst voor mij

Ze speelt niet, eet niet. Ze huilt alleen maar

Om pijn uit te vragen, kun je de pijnladder gebruiken. Als iemand zijn pijn een 8 of hoger scoort, geeft hij aan hevige pijn te hebben.

Daarnaast kun je gerichte vragen stellen over de invloed van pijn op de dagelijkse activiteiten van de patiënt: iemand die door de pijn niks meer kan doen, heeft hevige pijn.

We gaan nu verder naar de vervolgacties

Wat is de best passende vervolgactie?

Je geeft aan dat Hamid de klachten nog even mag aanzien. Als Hanane over een uurtje nog huilt moet hij terugbellen.

Je belt in overleg met de arts een ambulance.

Je laat Hanane en haar vader met spoed naar de praktijk komen.

Je vraagt de vader om met Hanane om 15 uur op het spreekuur langs te komen.

Hanane is alert en huilt. Dat is een goed teken. Ook kan ze haar armen en benen gewoon bewegen. Ze heeft hoorbaar hevige pijn (U3). Haar vader belt vlak na het ongeluk vanuit de speeltuin, en Hanane is van (relatief) grote hoogte gevallen (HET). Daarom kies je voor U1 en laat je de ambulance komen.

Wat is de juiste vervolgactie?

Je laat meneer Kovács binnen een uur door de arts beoordelen.

Je maakt een afspraak voor het spreekuur van morgen.

Je plant meneer Kovács in voor het einde van het middagspreekuur.

Meneer Kovács is niet van grote hoogte gevallen. Er is dus geen sprake van een HET.
Meneer heeft wel klachten die passen bij hematurie. Dit is een U2-triagecriterium. Je laat meneer daarom binnen een uur door een arts beoordelen.

Wat is de juiste vervolgactie?

Je geeft Sarah een zelfzorg- en een contactadvies.

Je maakt een afspraak voor Sarah op het middagspreekuur.

Je laat Sarah binnen een uur door de arts beoordelen.

Je maakt een afspraak op het spreekuur voor de volgende dag.

Sarah hoeft niet langs te komen. Je geeft Sarah zelfzorgadvies (U5) en vraagt haar terug te bellen als de pijn na enkele dagen niet vermindert of als er nieuwe klachten ontstaan.

In het zelfzorgadvies ga je in op o.a.:

Het belang van blijven bewegen

Pijnstilling

Op Thuisarts.nl  vind je meer informatie voor een zelfzorgadvies bij (lage) rugpijn.

We gaan nu verder naar de adviezen

Overbruggingsadviezen

Met het juiste advies kun je voorkomen dat letsel verergert.

Welke adviezen geef je aan iemand die belt voor een patiënt met een hoog-energetisch-trauma aan de rug?
Er zijn 3 goede antwoorden

Laat de patiënt stilliggen

Laat de patiënt liggen in de aangetroffen houding

Leg de patiënt voorzichtig in de stabiele zijliggen

Leg de benen hoger dan de romp

Probeer het hoofd in een vaste positie ten opzichte van de romp te houden.

Deze adviezen geef je aan de beller terwijl de patiënt op hulp wacht:

• Laat de patiënt liggen in de aangetroffen houding.
• Laat de patiënt stilliggen.
• Probeer het hoofd in een vaste positie ten opzichte van de romp te houden.
  
  

Het kan helpen om het lichaam met bijvoorbeeld kussens te ondersteunen. Let daarbij wel op dat iemand het lichaam niet per ongeluk beweegt of verplaatst.

Met een reddingsdeken uit een EHBO-doos kan iemand zorgen dat de patiënt niet te veel afkoelt terwijl hij op hulp wacht.

Waar of niet waar?
Waar of niet waar ?
Een patiënt mag alleen beginnen met pijnstilling nadat hij door een arts gezien is.

Waar

Niet Waar

Niet waar.

Pijnbehandeling verstoort latere diagnostiek door de arts niet. Als het nodig is, kan de patiënt dus al beginnen met een passende dosis pijnstilling voordat hij door de arts gezien wordt. Dit geldt overigens niet alleen voor trauma-situaties, maar ook in het algemeen. Meer over pijnbehandeling vind je in de Triagewijzer.

Waar of niet waar?
Veel bewegen voor een patiënt met lage rugpijn is onverstandig.

Waar

Niet Waar

Niet waar.

Het kan een paar weken duren voordat de rugpijn is verdwenen. Tot die tijd is het belangrijk dat iemand met rugpijn veel blijft bewegen.

Beweging is namelijk juist erg goed als iemand last heeft van lage rugpijn. Het kan ervoor zorgen dat de pijn sneller verdwijnt en iemand soepel en sterk blijft.