Les 5 Maatschappijleer TL4

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma

1. 5.6 Straffen of voorkomen: uitleg (15 min.)
2. Herhalingsvragen (5 min.)
3. Kijkopdracht: Rechtszaak Helmer (20 min.)

5.6 Straffen of voorkomen?

Leerdoelen

• Je kunt zelf een (gerechtelijke) uitspraak doen en dit onderbouwen op basis van kennis over criminaliteit en de rechtszaak.

Je kunt onderscheid maken tussen verschillende soorten straffen die opgelegd kunnen worden.

• Je kunt het verschil tussen repressie en preventie uitleggen en dit toepassen op een bron.

•Je ken vijf verschillende doelen van straf en kunt beredeneren welke voorkeur linkse en rechtse politieke partijen hebben.

• Je kunt onderbouwen welke straf jij zou opleggen bij een gegeven bron. 

Soorten straffen

Als de rechter vindt dat iemand schuldig is, zijn er

verschillende mogelijkheden om te straffen. 

• Een hoofdstraf (geldboete, gevangenisstraf, taakstraf)

• Een bijkomende straf (bijvoorbeeld rijbewijs inleveren, beroepsverbod)

• Een speciale maatregel (bijvoorbeeld een schadevergoeding

betalen)

TBS 

• Een speciale maatregel is tbs: de terbeschikkingstelling.
• Tbs is bedoeld voor mensen die ontoerekeningsvatbaar zijn: het gepleegde delict kan de dader niet worden aangerekend vanwege een psychische stoornis.
• Dit wordt na onderzoek vastgesteld door het Pieter Baancentrum in Utrecht. Hieraan kan de verdachte wel of niet meewerken.
• De verdachte wordt dan behandeld in een tbs-kliniek. Verdachte komt pas vrij als de artsen verklaren dat ze genezen zijn. (Het wordt steeds met 5 jaar verlengd)

Stel je hebt een ernstig misdrijf begaan waar mogelijk 20 jaar cel of langer op staat? Ga je dan meewerken aan een psychologisch onderzoek?

Ja

Nee

Doel van straffen

• Vergelding: tegemoet komen aan maatschappelijke roep om straf (gerechtigheid).
• Afschrikking: ontmoedigen van potentiële daders.
• Heropvoeding/resocialisatie: de dader moet zijn of haar gedrag verbeteren (denk aan TBS)
• De samenleving veiliger maken: door een gevaarlijk iemand vast te zetten, kan iedereen zich veiliger voelen (bv. moordenaar, verkrachter)
• Voorkomt eigenrichting (mensen gaan zelf rechter & beul spelen)

Jeugdstrafrecht

Voor jongeren is er het jeugdstrafrecht: strafrecht voor jongeren
tussen 12 en 18 jaar die een zwaar misdrijf plegen.
De nadruk ligt hierbij meer op voorkomen dat jongeren opnieuw in
de fout gaan.

Als je tussen 12 en 18 jaar oud bent en een licht misdrijf pleegt

kan de politie je naar Halt sturen.

Werk je mee, dan krijg je geen strafblad.

Welke functie van straffen is het duidelijkst bij jeugdstrafrecht?

1. Vergelding
2. Gedrag verbeteren
3. Bescherming van de maatschappij
4. Afschrikking

Welke functie van straffen past het beste bij linkse politieke partijen?

1. Vergelding
2. Gedrag verbeteren
3. Bescherming van de maatschappij
4. Afschrikking

2 aanpakken van criminaliteit: Repressie en preventie

Repressie is criminaliteit onderdrukken.

Repressie is handelen ná het delict. Veroordeelde criminelen

moeten langer de cel in. En er moeten extra agenten komen

en justitie moet meer geld krijgen

Preventie betekent criminaliteit voorkomen.

Preventie is handelen vóór het delict. Bijvoorbeeld door te zorgen

voor meer toezicht. Dan wordt er minder gestolen.

Of helpen van voormalige criminelen aan een baan.

Repressie

Preventie

Agressie training

Linkse partijen

Rechtse partijen

Hoge straffen

Herhalingsvraag 1: welke rollen heb je allemaal bij een rechtszaak

Herhalingsvraag 2: wat zijn de 7 stappen van een rechtszaak in de juiste volgorde?

Stappen van een rechtszaak

1. De rechter controleert de persoonsgegevens van de verdachte
   
2. De officier van justitie leest de aanklacht voor. De rechter, officier en advocaten stellen vragen aan de verdachte
3. De rechter, officier van justitie en advocaten stellen vragen aan de getuigen.
4. De officier van justitie legt nog eens uit waarom de verdachte schuldig is en eist een straf.
5. De advocaat weerlegt de standpunten van de officier
   
6. De verdachte krijgt als laatste het woord
   
7. Bij eenvoudige zaken neemt de rechter meteen een beslissing (het vonnis). Bij andere zaken volgt het vonnis twee weken later.

Wat is het vonnis van de rechter?
Welke functie van straffen heeft hij vooral op het oog en welke niet?

Op een onbewoond eiland

1. Brainstorm (5 min.): bedenk eerst in je groep van 4 de belangrijkste argumenten (logos) voor je standpunt. Bedenk ook welke emoties in het debat je kunt gebruiken en welke verhalen daarbij aansluiten (pathos). Houd ook je geloofwaardigheid (ethos) in de gaten.
2. Structuur betoog (5 min.): bedenk wat je gaat zeggen in de opzetbeurt (1 min.), vrije beurt (4 min.) en conclusiebeurt (1 min.).
3. Taakverdeling en uitwerking (5 min.): Verdeel de taken (1 opzetbeurt, 2 vrije beurt, 1 conclusiebeurt) en werk per persoon je verhaal verder uit.
4. Eindcontrole (5 min.): controleer als groep of het betoog een goed geheel vormt en pas waar nodig aan.

Check-uit: wat is je bijgebleven van deze les?