Skriuw mar Frysk - ferfolch - les 5 (twataldiktee)

• Fries
• Beroepsopleiding

Skriuw mar Frysk - ferfolch - les 5

Wurklist

• Weromsjen op ôfrûne wike: bjusterbaarlike wurden fûn?
  
• Húswurk meitsje kinnen?
  
• Skriuwopdracht weromjaan en ynleverje.
• Meartal, ferlytsing en wurdsjes lykas of / oft, as, dêr't / wêr't
• Stavering g / ch
• Ynterferinsjes
• Húswurk: Skriuw mar Frysk / skriuw in fakânsjeferslach

Skriuw mar Frysk

Hantlieding lesjouwer side 104.

Wat is de goede skriuwwize?

1. resjerzje
2. rezjersje
3. resjersje

Alle lessen begjinne mei in tal fragen út Blinder of blunder fan PraatmarFrysk.nl.

Wat is it Fryske wurd foar 'doorsnuffelen'.

1. trochneuze
2. trochsykje
3. trochsneupe

Wat is de goede skriuwwize?

1. pliesje
2. plysje
3. plyzje
4. pliesie

Goed of ferkeard:
'Hy hat wat ûntdutsen'.

1. goed
2. ferkeard

  Diktee

[Boek ticht & les diele út]

Diktee

Stavering g / ch

(oersjoch regels side 13)

g	begjin wurd en wurdlid	graach, goed, gol, grut, hege, fragen
ch	ein wurd en ein wurdlid	graach, dwerch, mich, fraachpetear
ng	is gjin g-lûd !!!	learling, kening, stavering
g	foar -d, -m en -n	deugd, dogma, prognoaze
ch	foar -s en - t	dochst, macht
g/gg	stimbannen trjilje wol tusken twa lûden	dagen, miggen
ch	stimbannen trjilje net tusken twa lûden	kachel, gûchelje
-gje	tiidwurden	Ik brûk foar it seagjen in lyts seachje .
-chje	ferlytsingswurden	It barchje is oan it bargjen yn de modder.
-chber	altyd	bûchber, ûnneifolchber, draachber
-chlik / -glik	chlik as stam útgiet op -ch / oars -glik	beweechlik, draachlik, mooglik

NED graag = Frysk graach 

Grammatika

Of = as it giet om ien fan beiden: De reade of de wite trui.

Oft = by twifel: Ik wit net oft er komt.

As = yn it Nederlânsk als, indien: As it reint, bliuwe wy thús.

Utsûnderingen lidwurd by lichemsdielen: it kût (de kuit), it ankel (de enkel), it kin (de kin).

Dêr't = weromferwize: It doarp dêr't ik wenje.

Wêr't = fraach of twifel: Hy wol witte wêr't de krante is.

Dêr't = weromferwize yn it Nederlânsk waarin, waarmee, ensfh. wurde yn it Frysk meastal útinoar helle: It hûs dêr't ik yn wenne haw.

(oersjoch regels side 37-38)

Skoft

Opdracht 1

Folje yn of, oft of as.

Boarne:

EduFrysk

Ekstra materiaal 1

Grammatika 8.3a

Opdracht 1

Folje yn of, oft of as.

Boarne:

EduFrysk

Ekstra materiaal 1

Grammatika 8.3a

Opdracht 2

Folje yn der, dêr, dêr't,

  wer of wêr't.

Boarne:

EduFrysk

Ekstra materiaal 1

Grammatika 8.3a

Opdracht 2

Folje yn der, dêr, dêr't,

  wer of wêr't.

Boarne:

EduFrysk

Ekstra materiaal 1

Grammatika 8.3a

Opdracht 3

Skriuw it meartal en it ferlytsingswurd.

Boarne:

EduFrysk

Ekstra materiaal 1

Grammatika 8.1b

Opdracht 3

Skriuw it meartal en it ferlytsingswurd.

Boarne:

EduFrysk

Ekstra materiaal 1

Grammatika 8.1b

Opdracht 4

Set de sinnen oer yn it Frysk.

Opdracht 4

Set de sinnen oer yn it Frysk.

Opdracht 5

Ferbetterje de flaters yn de sinnen.

Opdracht 5

Ferbetterje de flaters yn de sinnen.

Tuskenspul

Yn it tuskenspul, dat wol sizze alle slaggen nei it jildich weromslaan troch in perkspiler fan in opsleine bal, is it wol tastien mei twa hannen te kearen, of te slaan.

Opdracht 1 Galchje

Wurkje yn groepkes fan 3-4.

Ien betinkt in wurd fan it wurdfjild en skriuwt likefolle puntsjes as letters op. De oaren neame om bar in letter op. Stiet de letter net yn it wurd, dan wurdt in stik fan de galge tekene. 

Besykje it wurd te rieden foar't it popke oan de galge hinget.

[boeken ticht]

Yn it kursusboek is opdracht 1 Lettermiks (letters fan de frjemde wurden husselje). Is gjin handige opdracht foar dysleksy.

Opdracht 6

Twatalbingo.

Opdracht kaart A:

A lêst opdrachten B fan kaart A foar.

B follet de bingo opdrachtkaart B yn.

Brûk de antwurdkaart om nei te sjen.

Dêrnei wikselje en kaart B dwaan.

Hantlieding lesjouwer side 98-101.

Antwurden kaart A

Antwurden kaart B

Opdracht 7

Elk siket fiif tiidwurden (ynfinityf) út it boekje Tiidwurden. 

Dobbelje om bar en set de tiidwurden yn de goede foarm.

Opdracht 8

Der moat in ferhaal ôfmakke wurde. It tema is: 

in frjemde ûntdekking.

Betink earst in oantal wurden.

Wat mâlder, wat moaier.

Folje dêrnei de wurden yn op de lege plakken.

Hantlieding lesjouwer side 102.

Opdracht 9

Ferbetterje de flaters. Soms sitte der mear flaters yn in sin.

List mei ynterferinsjes:

oersjoch regels side 71-72

Algemien 5.

Skriuwopdracht eksamenkandidaten

Produkteasken: lesboek side 57. Oersjoch regels side 78.

Do hast yn de fakânsje in rûnreis makke op de fyts en mei de tinte. It wie net in hiel grut sukses. Skriuw in reisferslach.

Skriuw in pear sinnen by ien fan de plaatsjes.

Brûk meartal, ferlytsing & wurdsjes lykas of / oft, as, dêr't / wêr't.

Lês mar Frysk

Foar it ferstevigjen fan it wurdbyld is it wichtich om in soad te lêzen. 

Lêstekst yn it antwurdeboek.

Nijsgjirrich om te witten.

Boeketip fan kursist.

Willem Schoorstra - Erfskip

Fryslân yn de 8ste iuw: Ubba, soan fan Raeddeg en Gerlind, hat syn thús op Grut Bjinthiem, it tsjinwurdige Hege­beintum. Yn syn jonge jierren is er in dwerse kneppel, in neatnut, ta fertriet fan syn heit en ta freugde fan syn mem. It is Gerlind dy’t wit dat har soan ta grutte dieden foarbestimd is. Ommers: it is Wêda dy’t derfoar soarge dat se him krigen hat, de heechste fan de goaden dy’t Ubba by syn berte opeaske. 

Húswurk

Opdrachten dy't we yn de les net dien hawwe + 11, 12, 13: en fertel ús oer in nijsgjirrich wurd / moaie sin dy'tst tsjinkaamst.

Skriuw mar Frysk 2.5.

... jout ús nije wike in boeketip.

Neigesetsje

1640 Friesche Tsjerne

Gysbert Japicx

Japicx libbe op 'e grins fan renêssânse en barok en dy oergong is ek yn syn wurk te merkbiten. Hy ûntwikkele nei it ferfal fan 'e Aldfryske taaltradysje in nije Fryske kultuertaal. Dêryn skoep er sawol proaza as poëzij. Syn fersen skreau er – lykas yn dy perioade gebrûklik – foaral om sjonge te kinnen. By syn libben waard de Fryske Tsjerne útjûn, twa jier nei syn dea ferskynt syn samle wurk yn de Fryske Rymlerye.

Boarne:

Frysk út fiif ieuwen - histoaryske blomlêzing, side 18.

Gysbert Japicx (1603-1666) - Friesche Rymlerye, 1681.

https://www.liederenbank.nl/text.php?recordid=90330&lan=nl

Evaluaasje

Taalspegel, tot 1990 een vaste

taalrubriek in de LC, getekend door Piet Rodenhuis.

Opdracht 1 - 5

Earst sels neitinke.       Dan yn twatallen oerlizze.   Dêrnei neisjen.