Leesvaardigheid les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leesvaardigheid les 2

Havo 4

Lesdoelen

Aan het einde van de les...

- Weet je wat er bedoeld wordt met de tekstindeling;

- Ken je de functies van een inleiding.

Lesprogramma

- Activeren voorkennis

- Aan de slag met opdrachten

- Afsluiting les

Wat wordt er bedoeld met tekstindeling?

Welke tekstindeling ken je?

Uit welke indeling bestaat een krantenbericht meestal?

1. Driedeling
2. Tweedeling

Uit welke indeling bestaat een betoog meestal?

1. Driedeling
2. Tweedeling

Tekstindeling

Driedeling: inleiding - kern - slot

Tweedeling: kern - slot

Let op: zeg op je toets nooit het woord 'midden' als je een driedeling moet benoemen. Dus niet: inleiding, midden en slot. Dat is namelijk fout. Je moet echt het woord kern of middenstuk gebruiken. Het woord 'midden' is fout! 

Dus: inleiding - middenstuk - slot                        of             inleiding - kern - slot

Welke twee functies heeft de inleiding van een tekst?

Waarom moet de inleiding de aandacht van het publiek trekken?

Manieren om de inleiding aantrekkelijk te maken

• Naar een actuele gebeurtenis verwijzen

Een tekst kan beginnen met iets wat nu (in de media, onder de mensen) in de belangstelling staat. Die actualiteit vormt dan de aanleiding voor de tekst.

• Kort de voorgeschiedenis beschrijven

De inleiding kan kort weergeven hoe er in het verleden over het onderwerp is gedacht of hoe ermee is omgegaan. Dat maakt het publiek nieuwsgierig naar hoe het tegenwoordig zit en dat is dan het onderwerp van de tekst.

Manieren om de inleiding aantrekkelijk te maken

• Een aantrekkelijk voorbeeld geven

Een voorbeeld is een kort verhaaltje, een specifiek geval van het onderwerp van de tekst. Een bijzondere vorm is de anekdote: een kort, grappig (waargebeurd) verhaaltje.

• Het belang voor het publiek aangeven

Wanneer de inhoud van de tekst van belang kan zijn voor het publiek, kan daar in de inleiding op gewezen worden. Zo wordt de aandacht van het publiek getrokken.

Een inleiding wordt ook aantrekkelijk door een sterke eerste zin. Klassieke manieren zijn:

• Een intrigerende vraag

"Dames en heren, ik wil beginnen met een vraag: Hoeveel keer per dag liegt u?"

• ‘schokkende’ of opvallende cijfers

Een op de zeven jongens in 4 havo blijft zitten.

• een paradox (een schijnbare tegenstelling

Hoe gespecialiseerder iemand is, hoe minder hij kan.

Een inleiding wordt ook aantrekkelijk door een sterke eerste zin. Klassieke manieren zijn:

• Een prikkelend citaat

 ‘Ik denk, dus ik besta', schreef de Franse filosoof en wiskundige René Descartes.

• Een suggestieve of raadselachtige opsomming:

'Drieëntwintig stripboeken, een weduwe en een jonge Engelsman. Wat, geacht publiek, hebben die met elkaar te maken?'

Inleiding: het onderwerp van de tekst introduceren

De tweede functie van de inleiding is duidelijk maken waarover de tekst gaat. Een onderwerp kan op de volgende manieren geïntroduceerd worden:

• Er worden een of meer vragen gesteld.

• Er wordt een mening (standpunt) geformuleerd.

• Er wordt een probleem geschetst.

Inleiding: het onderwerp van de tekst introduceren

In het middenstuk worden dan die vragen beantwoord, de argumenten bij het standpunt gegeven, of de verklaringen en/of oplossingen voor het probleem gepresenteerd.

Bij gesproken teksten kondigt de spreker in de inleiding vaak de deelonderwerpen aan die hij in het middenstuk van zijn tekst gaat bespreken.

Aan de slag

Ga nu op je Chromebook online aan de slag met Nieuw Nederlands: 

Cursus 1 Meer dan lezen - paragraaf 1 herhaling onderbouw

Maak opdracht 2.2