H6 Voeding en vertering

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Voorkennis (pak je binas erbij)

Voedingsmiddel
Voedingsstof
Eiwitten
Vetten
Koolhydraten
Verteringsstelsel

fotosynthese of verbranding

bladgroenkorrel     mitochondrien

assimilatie        dissimilatie

 glucose wordt afgebroken       glucose onstaat 

CO2 ontstaat        CO2 wordt opgenomen

O2 ontstaat     O2  wordt opgenomen

licht     donker      plant      schimmel    dier    

§6.1 gezonde voeding

Je weet en kunt toepassen wat de functie is van vetten, koolhydraten, eiwitten, mineralen en vitamines in voedsel.

 oefenen op biologie pagina havo 4 hfstk 6

6.2 oefenen verteringsstelsel

oefenen  functies voedingsstoffen

zoogdieren en vogels

warmbloedig, vacht, veren

Vogels en zoogdieren moeten continu op temperatuur blijven

Je kunt het verband tussen oppervlakte en inhoud uitleggen en toepassen wat de gevolgen zijn voor stofwisseling (verbranding) en op temperatuur blijven.

stofwisseling per kg lichaamsgewicht per uur

Moedermelk, borstvoeding

Volledige voeding
Antistoffen

                                       Ontwikkeling darmflora  in de dikke darm

Darmflora: dikke darm bacteriën, die bijdragen aan de vertering.

Je weet wat de functie is van antistoffen in moedermelk.

Je weet en kunt uitleggen wat wordt bedoeld met darmflora en wat de functie is van darmflora.

Evenwichtige voeding, gezonde voeding

= afgestemd op de behoefte van het individu

Fysieke arbeid, koude omgeving, groei , herstel, zwanger, borstvoeding geven.

welzijnsziektes

gebreksziekte (BINAS 82 A)  ADH

ADH = aanbevolen dagelijkse hoeveelheid

Je kunt uitleggen en toepassen wat wordt bedoeld met welvaartziekten en gebreksziekten en je kunt voorbeelden noemen. (BINAS 82A)

 fotosynthese

Wat is voortgezette assimilatie?

Welke stoffen  ontstaan er bij voortgezette  assimilatie?

Welke stof toon je aan met jodium?

additieven  = E-nummers

Binas tabel 82B        E300 (82 A Vitamine C)
Stoffen in voedsel met een bepaalde functie.
conserveermiddel, kleurstof, geurstof, stabilisator, emulgator

ADI-waarde = aanvaardbare dagelijkse inname

Je kent het begrip ADI (BINAS tabel 95A) en je kunt dit toepassen.
Je kent het begrip Additief (BINAS 95B) (ook de soorten additieven) en je kunt dit toepassen.

Oefenen!
Binas 82 c

verteringsstelsel

verteren

voedingsstoffen

macromoleculen
= koolhydraten, eiwitten, vetten

-worden afgebroken (verteerd) en opgenomen
enzymen

LEERDOELEN

Je weet dat alle enzymen eiwitten zijn.
Je kunt uitleggen wat wordt bedoeld met denaturatie van eiwitten (en dus ook enzymen)
Je kunt beschrijven waar en op welke wijze enzymen reacties katalyseren, en hoe temperatuur en pH die processen beïnvloeden.
Je kunt uitleggen en toepassen wat wordt bedoeld met een pH- en temperatuur optimum, minimum en maximum
Je kunt uitleggen wat wordt bedoeld met het begrip substraat.
Je weet en kunt toepassen dat een enzym specifiek is. (maar 1 soort reactie kan versnellen)
Je weet en kunt toepassen dat een enzym zelf na de reactie onveranderd “over” is.

Je kunt de bouw en functie (waar welke verteringssappen) beschrijven  van (BINAS 82C)

 6.3 Enzymen

Enzymen zijn reactieversnellers (biokatalysator)
Het zijn eiwitten.
Ze worden niet verbruikt.
Ze zijn specifiek (maar 1 substraat)
Ze hebben een optimum temperatuur.
Ze hebben een optimum pH waarde.
Hun naam eindigt op -ase

www.bioplek.org

Alle enzymen zijn eiwitten

Denatureren bij een bepaalde temperatuur.

optimum kromme pH

Binas  82 E,F en G                                                                     

bestuderen biologiepagina H6.3    informatie
                                           6.3 Vertering van zetmeel
                                          6.3 vertering van eiwitten
                                           6.3     vertering van vetten

Enzym
substraat

Waar?
Welke rol spelen galblaas en alvleesklier?
Waar naar toe getransporteerd?

§6.4 Transport door de darm, opname van stoffen

uitleg

opgaven maken

peristaltische beweging

Tekst

Dunne darmcellen

- nemen voedingsstoffen op uit de voedselbrei/darminhoud

- geven verteringsenzymen af aan de voedselbrei/darminhoud

-enzymen voor

vet- koolhydraat- en eiwitvertering

bloedvaten en lymfevat

LET OP

koolhydraten (glucose) en aminozuren worden door bloedvaten afgevoerd naar de lever (poortader)

 

Vetzuren worden door de lymfevaten afgevoerd

lever

functies

opslag glycogeen

omzetten van aminozuren

afbraak overtollige aminozuren -> ureum

productie van bepaalde bloedeiwitten (stolling)
productie cholesterol en fosfolipiden
afbraak van hemoglobine -> bilirubine
opslag van Fe-ionen
productie van  gal
afbraak van gifstoffen

Je weet en kunt toepassen op welke manier bloed van en naar de lever stroomt. (BINAS 84A)

Je kunt de leverslagader, leverader en poortader benoemen in beschrijving of afbeelding.

Het antwoord van de vorige dia is C !

verklaring: bloedvat 1 is de poortader suikers zijn net verteerd, en gaan via de poortader naar de lever.

Ureum wordt gevormd in de lever, en moet afgevoerd worden, dus leverader.

voedingsstoffen

glucose
opslaan als glyocogeen
glycogeen afbreken -> glucose

Je kunt met BINAS 82 D beschrijven op welke manier de lever is opgebouwd uit leverlobjes

Je weet dat bilirubine een afvalstof is van hemoglobine en hoe het wordt afgevoerd.

Je kunt verklaren hoe geelzucht ontstaat.

galproductie, galblaas

galzure zouten (emulgator)
afbraak van hemoglobine -> bilirubine (geel)
opslag van Fe - zouten

aminozuren aangevoerd door de poortader

omzetten van aminozuren (niet-essentieel)

afbraak van overtollige aminozuren  ( -> ureum )

vorming van bloedeiwitten

Je weet waar in het lichaam ureum wordt gevormd, waar het een afvalproduct van is en waar het uit het lichaam wordt uitgescheiden.

1= letter Q en opgeslagen in R

2 = C (vetten)

vetzuren:

zijn de bouwstenen voor cholesterol productie in de lever

cholesterol nodig voor bouw van celmembranen

De lever kan (niet-essentiële vetzuren) ombouwen in ander vetzuren. ( vandaar dat ze niet-essentieel worden genoemd)

De essentiële  vetzuren moet je uit de voeding halen!

zelf aan het werk

1: Biologiepagina oefenen
oefening 6.5 bouw van de lever
2: boek 6.5 doorlezen, opgaven maken en nakijken

3: Biologiepagina oefenen
oefentoets 6.5 lever
Toepassen melk