Zelfstandig werkwoord en koppelwerkwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Pak alvast: grammaticaboekje 

Deze les

Zelfstandig werkwoord

Koppelwerkwoord

Lesdoelen

Aan het eind van de les...

... weet je wat een zelfstandig werkwoord en een koppelwerkwoord is;

... begrijp je hoe je een zww en kww kunt herkennen in een zin;

... weet je dat in een zin met meerdere ww de pv het hww is.

Aan de slag

• Ontdekopdracht 5, blz. 44
• Geen woorden toevoegen/ veranderen
• 5 minuutjes, dan bespreken + uitleg

Soorten werkwoorden

• Elke taal heeft minstens drie soorten woordsoorten: 
• Werkwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord
• In het Nederlands: drie soorten werkwoorden

1. Zelfstandig werkwoord (zww)
2. Koppelwerkwoord (kww)
3. Hulpwerkwoord (hww)

WG: zelfstandig werkwoord

• In een zin met een WG is het werkwoord de baas
• WG soms maar 1 werkwoord
• Bijv.: 'Jan fietst.'
• 'Fietsen' heeft betekenis = het zelfstandig werkwoord

Meerdere werkwoorden

• Zww nodig om snel  betekenis aan de zin te kunnen geven. 
  
• WG soms meer werkwoorden
• 'De jongen zou een cadeau aan het meisje willen geven.'
• Hoe veel ww? Welke is het zww?
• Hoe veel rollen deelt het zww uit?
• Welk zinsdelen krijgen welke rol?

Zelfstandig werkwoord = de baas

• Zww is de baas van een zin met een werkwoordelijk gezegde, want:

1. Het draagt de betekenis van de zin, en
2. Bepaalt welke rollen andere zinsdelen kunnen vervullen. 

Aan de slag

• Maak opdracht 20 en 21
• Mag samen 
• +- 5 minuten, daarna bespreken

Ontdekopdracht 6

1. Maak zo veel mogelijk kloppende zinnen door rij 1 en 2 te combineren > dit keer mag je (werk)woorden vervoegen en toevoegen
2. Bepaal welke zinnen WG-zin zijn > zww onderstrepen en hww omcirkelen
3. Bepaal welke zinnen NG-zin zijn > hww omcirkelen
4. Er blijven ww over! Welke ww niet onderstreept of omcirkeld?

• +- 10 min. eerst 5 min. stil alleen, daarna mag je samenwerken
• Daarna bespreken + uitleg

Ontdekopdracht 6 

Voorbeeldzinnen:

• Hij gaat/ wil/ moet beroemd worden. | Hij is beroemd geworden.
• Hij gaat/ wil/ moet een ei bakken. | Hij heeft een ei gebakken.
• Hij gaat/ wil/ moet de baas zijn. | Hij is de baas geweest.
• Hij gaat/ wil/ moet een rondje zwemmen.  Hij heeft een rondje gezwommen. | Hij is een rondje gezwommen.
• Hij gaat/ wil/ moet zich omdraaien. | Hij heeft zich omgedraaid.

WG

• Welke zinnen bevatten een WG?
• 'een ei bakken, een rondje zwemmen, zich omdraaien'
• Welke ww heb je onderstreept als zww?
• 'Bakken, zwemmen, omdraaien' (en de vervoegingen)
• Welke ww heb je omcirkeld als hww? 
• 'Gaan, willen, hebben, moeten, zijn' (en de vervoegingen)

NG

• Welke zinnen bevatten een NG?
• 'beroemd worden' en 'de baas zijn'
• Welke ww heb je omcirkeld als hww?
• 'Gaan, willen, hebben, moeten, zijn' (en de vervoegingen)

Niet onderstreept

• Worden, geworden, zijn, geweest 
• Dus geen zelfstandig werkwoord én geen hulpwerkwoord
• Maar: koppelwerkwoord!

NG: koppelwerkwoord

• NG-zin: onderwerp heeft eigenschap/ toestand
• Bijv.: 'Jan is bakker.'
• Het werkwoord dat het onderwerp koppelt aan deze eigenschap/ toestand = het koppelwerkwoord (kww)
• Wat is dus hier het koppelwerkwoord?
• Net als 1 zww in een WG-zin, ook maar 1 kww in een NG-zin!

Meerdere werkwoorden

• Bijv.: 'Piet is docent geworden.'
• Meer ww in een zin? Op zoek naar de pv! 
• Pv is altijd hww én dus niet het kww!
• Wat is in de voorbeeldzin het kww?
• Geworden = 'belangrijkste' ww in de zin, want koppelt eigenschap aan ow!
• Kan er maar 1 zijn en staat rechts in de zin bij meer ww

Dusss...

• WG-zin? Belangrijkste werkwoord in de zin is het zww, alle overige werkwoorden zijn een hww
• NG-zin? Belangrijkste werkwoord in de zin is het kww, alle overige werkwoorden zijn een hww
• Hww kunnen dus in beide soorten zinnen én met meerdere tegelijk voorkomen
• Van een zww en kww kan er maar één in de zin!

Aan de slag

• Maak opdracht 22, blz. 49
• Niet klaar = huiswerk
• Klaar? Interviewproject of grammatica herhalen

Even checken

• Kan een WG-zin een zww en kww hebben?
• Kan een zin meer hww bevatten?
• Hoe weet je of een ww in een WG-zin een zww of hww is?
• Hoe weet je of een ww in een NG-zin een of kww of hww is? 

Vooruitblik

Volgende week: 

• Herhalen zww, kww + uitleg hulpwerkwoord
• Interview uitwerken (ook tijd in de les)
• Interview af: donderdag 29 maart (en eerste presentaties)