Woordsoorten 3V

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Grammatica woordsoorten

Hulpwerkwoord

Als 'hulp' bij het koppelwerkwoord of zelfstandig werkwoord

Komt nooit zelfstandig voor

Heeft geen duidelijke betekenis in de zin

Nooit een voltooid deelwoord

Bijvoorbeeld: Ik heb lekker gegeten.

.

Zelfstandig werkwoord

Het werkwoord met de meeste betekenis

Achterin de zin bij meerdere werkwoorden

Voltooid deelwoord is altijd ZWW of KWW

Bijvoorbeeld: 

Morgen gaan we zwemmen.

Heb je lekker gezwommen?

Koppelwerkwoord

Koppelt het onderwerp aan een naamwoordelijk deel: NWG 

Iemand IS iets, het gaat om een toestand (denk aan: foto)

Achterin de zin bij meerdere werkwoorden

Zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen

Bijvoorbeeld: 

De jongen is heel aardig.

Zij wordt later directrice.

Jean is vandaag niet naar school gegaan.

Wat voor werkwoord is 'is'?

1. zelfstandig werkwoord
2. koppelwerkwoord
3. hulpwerkwoord
4. hoofdwerkwoord

Zij zullen de klas al wel over hun vakantie verteld hebben.

Wat is het zelfstandig werkwoord?

1. hun
2. verteld
3. zullen
4. hebben

Zulke strenge maatregelen blijken (1) moeilijk uitvoerbaar te zijn (2).

Blijken (1) en zijn (2) =

1. (1) zww (2) hww
2. (1) hww (2) kww
3. (1) kww (2) hww
4. (1) kww (2) zww

Is (1) Wikipedia volgens jou een bruikbare bron voor werkstukken?

Wat voor werkwoord is 'is'?

1. koppelwerkwoord
2. bijwerkwoord
3. zelfstandig werkwoord
4. hulpwerkwoord

Hij zou daar ziek geworden zijn.

Wat is het koppelwerkwoord?

1. zou
2. zijn
3. is er niet
4. geworden

Aanwijzend voornaamwoord

Wijst een mens, dier of ding aan.

-> Deze, dat, die, dit, zulk(e), dergelijk(e), zo’n, zelf, hetzelfde, dezelfde

Kan voor een ZN staan, maar ook alleen: die poster vind ik mooi, maar deze niet.

Betrekkelijk voornaamwoord

Verwijst naar een woord dat eerder genoemd is (het antecedent).

-> Die, dat, (op/van/..) wie, wat

De man die daar loopt

Het hondje dat zo blaft

Dat (1) is het boek dat (2) ik besteld heb.

Dat (1) dat (2) =

1. (1) betrekkelijk (2) aanwijzend
2. (1) betrekkelijk (2) betrekkelijk
3. (1) aanwijzend (2) betrekkelijk
4. (1) aanwijzend (2) aanwijzend

Na alles wat (1) we voor je gedaan hebben, zullen we dat (2) probleem ook nog wel even oplossen.

wat (1) dat (2) =

1. (1) aanwijzend (2) aanwijzend
2. (1) betrekkelijk (2) aanwijzend
3. (1) aanwijzend (2) betrekkelijk
4. (1) betrekkelijk (2) betrekkelijk

Wederkerig/wederkerend

wederkerig: elkaar, elkander, mekaar

wederkerend: het onderwerp van de zin komt terug.

Bijvoorbeeld:

zich vergissen: Ik vergis me.

zich wassen: Hij wast zich.

Daarvoor hoef je (1) je (2) niet te schamen.

Je (1) je (2) =

1. (1) persoonlijk (2) wederkerend
2. (1) persoonlijk (2) persoonlijk
3. (1) persoonlijk (2) wederkerig
4. (1) wederkerend (2) persoonlijk

Zij hebben elkaar (1) gisteren bijgepraat over ons (2) feest.

Elkaar (1), Ons (2) =

1. (1) wederkerend (2) persoonlijk
2. (1) wederkerig (2) persoonlijk
3. (1) wederkerend (2) bezittelijk
4. (1) wederkerig (2) bezittelijk

Bijwoord

Als de bijwoordelijke bepaling uit een woord bestaat

Bijv tijd (gisteren, morgen, vroeger), plaats/richting (er, daar, overal, waarheen), zekerheid (absoluut, echt), ontkenning (niet, nooit)

Kan iets vertellen over:

• Een werkwoord (Mathilde kan prachtig zingen)
  
• Een bijvoeglijk naamwoord (Deze ijscoman heeft bijzonder lekker softijs)
  
• Een ander bijwoord (Margje schreef de zinnen heel netjes in haar schrift)
  

Voorzetsel

Geeft tijd, plaats of reden aan

Door het raam, op de grond, wegens de vakantie, in het bos

Kan ook een richting aangeven:

De berg op, de garage uit

Let op:

Delen van scheidbare werkwoorden zijn bijwoorden!

Ik schrijf het antwoord op.

Onbepaald voornaamwoord

Duidt een persoon of zaak aan, maar zegt niet precies wie of wat bedoeld wordt

Iemand, niemand, iedereen, men, menigeen, het, (zo)iets, niets, alles, elk(e), ieder(e), menig(e), wat, ene, zekere, een of ander(e)

Heb je wat over voor het KWF?

Men vindt daar iets van.

Vragend voornaamwoord

Meestal aan het begin van een vraag/begin van een zin die gemaakt is van een vraag.

 Let op: Het zijn er maar vier! Wat/welk(e)/wie/wat voor

Woorden als waar, waarheen, wanneer en hoe zijn bijwoorden

Wil je wat drinken?
Wat is 'wat'?

1. vragend voornaamwoord
2. betrekkelijk voornaamwoord
3. onbepaald voornaamwoord
4. aanwijzend voornaamwoord

Waarom heb je dat gedaan?

'Waarom' is een:

1. aanwijzend voornaamwoord
2. vragend voornaamwoord
3. voorzetsel
4. bijwoord

Waarom is geen vragend voornaamwoord, omdat het niet op een mens, dier of ding slaat. Er zijn maar vier vragende voornaamwoorden: wat, wie, welk(e) en wat voor.

Die goede speler kan goed schaken.

1. goede = bijwoord goed = bijwoord
2. goede = bijwoord goed = bijvoeglijk nw.
3. goede = bijvoeglijk nw. goed = bijwoord
4. goede = bijvoeglijk nw. goed = bijvoeglijk nw.

Telwoorden

1. bepaald hoofdtelwoord: precies aantal, bv. acht, 1/4 2019

2. onbepaald hoofdtelwoord: onduidelijk aantal, bv. weinig, veel, sommige, enkele

3. bepaald rangtelwoord: precieze plaats, bv. eerste,  achtste

3. onbepaald rangtelwoord: onduidelijke plaats: bv. laatste, middelste, zoveelste, hoeveelste

De eerste dag van de vakantie ben ik altijd moe.
eerste dag = ?

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Enkele mensen (1) kwamen als laatste (2) over de streep.
1= ? 2 = ?

1. 1 = bepaald hoofdtw 2= bepaald hoofdtw
2. 1 = onbepaald hoofdtw 2= bepaald rangtw
3. 1 = onbepaald hoofdtw 2= onbepaald rangtw
4. 1 = bepaald hoofdtw 2= onbepaald rangtw

Verder oefenen

Meer weten?

Nieuw Nederlands vanaf bladzijde 256

Huiswerk: 

Nieuw Nederlands bladzijde 259, opdracht 1