grammatica 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Herhaling meewerkend voorwerp, bijwoordelijke bepaling naamwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde =

• Zegt wat iemand DOET.

• Drukt een HANDELING uit.

Hij heeft de bakkersopleiding gedaan.

Naamwoordelijk gezegde =

• Zegt wat iemand IS.

• Drukt een TOESTAND uit.

Hij is bakker geworden.

Maar:

Het is niet altijd duidelijk wat er in de zin wordt gedaan. 

Er ontbreekt dan nog iets.

Ik ben moe.          Ben?
Mijn moeder heet Marleen.       Heet?
Youssof wordt toneelspeler.       Wordt?

Naamwoordelijk gezegde

Woorden die op zichzelf niet veel betekenis hebben, daar hoort nog iets bij (een zelfstandig naamwoord of een bijvoeglijk naamwoord).

Ik ben moe.

Mijn moeder heet Marleen.

Youssof wordt toneelspeler.

Naamwoordelijk gezegde =

Wanneer er naast de werkwoorden in de zin ook nog andere naamwoorden nodig zijn om het gezegde af te maken

Naamwoordelijk gezegde

Bestaat dus uit twee stukken:

• Het werkwoordelijk deel (alle werkwoorden in de zin)
• Het naamwoordelijk deel (het naamwoord: een bijvoeglijk naamwoord of een zelfstandig naamwoord)
  
  
• Het werkwoordelijk deel heeft altijd een koppelwerkwoord bij zich. Zonder een KWW kan er nooit een nwg in de zin zitten!
  

Koppelwerkwoorden

Zijn, worden, blijven, blijken lijken, schijnen, heten dunken, voorkomen

Naamwoordelijk gezegde

KOPPELWERKWOORD + (hulpwerkwoorden) + naamwoordelijk deel

Meewerkend voorwerp

AAN WIE / VOOR WIE / BIJ WIE

+ gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

• Ik heb aan Piet gisteren een fiets gegeven.
• Aan wie heb ik een fiets gegeven? > aan Piet

Meewerkend voorwerp

Is een zinsdeel waar je het voorzetsel voor of aan of bij
vóór kunt plaatsen.

Ik geef jou een boek.

Ik geef aan jou een boek.

Ik vertel haar een verhaal.

Ik vertel aan haar een verhaal.

Meewerkend voorwerp

Als voor, aan of bij al in de zin staat, moet je het weg kunnen laten.

Ik heb aan haar een brief geschreven.

Ik heb haar een brief geschreven.

MV = aan haar

Meewerkend voorwerp

• Niet in elke zin staat een meewerkend voorwerp!

Een klein meisje verkocht heerlijke kersen aan de kant van de weg.

> aan is niet weglaatbaar

Bijwoordelijke bepaling (bwb)

Zegt iets over het gezegde. Geeft antwoord op vragen als:

Waarom?                           Vanwege de vogelpest is dit gebied afgesloten.

Wanneer?                                                   De training begint om vijf uur.

Hoe lang?                                   De verlenging zal een half uur duren.

Waarheen?                                             Wij gaan naar Frankrijk  dit jaar.

Waarvandaan?                       De meeste druiven komen uit Frankrijk.

Hoe?                                         Hij heeft zijn hele leven hard gewerkt.

Waarmee?                          De indiaan maakte met een kleed rooksignalen.

Bijwoordelijke bepaling

• Antwoord op vragen als: waar, wanneer, hoe
• Blijven vaak als laatste over in de zin
• Niet elke zin heeft een bijwoordelijke bepaling (bwb)

Ik ga morgen pizza eten.

Pv = ga
Wwg = ga eten

O = ik
Lv = pizza

Mv = X

Bwb = morgen

Bijwoordelijke bepaling

Ik heb de wedstrijd niet gezien.

Zou Ajax deze wedstrijd ook winnen?

Waar heb je hem nou gelaten?

Ik kan dat wel begrijpen.

Woorden als niet, ook, nou en wel zijn ook bijwoordelijke bepalingen.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Katrien is moe.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

1

2

3

4

5

6

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin:
Hij gaf haar een kus.

1. Hij
2. gaf
3. haar
4. een kus

Wat is hier het naamwoordelijk gezegde:
Timo wordt tennisser.

1. Timo
2. wordt
3. tennisser
4. wordt tennisser

Wat is in deze zin de bwb?

Morgen eet ik patat.

1. Morgen
2. eet
3. ik
4. patat

Bij het meewerkend voorwerp moet je voor, aan of bij vóór kunnen plaatsen of het kunnen weglaten

1. Waar
2. Niet waar

De hond staat aan de kant van de weg.

Is 'aan' hier een meewerkend voorwerp?

1. Ja
2. Nee

Wat is/zijn de bijwoordelijke bepaling(en) in deze zin:

In de zomervakantie ga ik naar Afrika.

1. In de zomervakantie
2. naar Afrika
3. ga ik
4. In de zomervakantie,, naar Afrika

Een meewerkend voorwerp...

1. … begint altijd met een voorzetsel.
2. … begint nooit met een voorzetsel.
3. … kan met een voorzetsel beginnen, maar dat hoeft niet.
4. … geen idee wat dat is.

Het meewerkend voorwerp is altijd een 'wie'.

1. ja
2. nee

Meewerkend voorwerp is een?

1. Woordsoort
2. Zinsdeel
3. Persoonsvorm

Een meewerkend voorwerp

1. staat in elke zin
2. moet altijd aan/voor bevatten
3. staat in een zin met werkwoorden die iets te maken hebben met vertellen of geven
4. "ondergaat'' wat het onderwerp doet

Wat is het meewerkend voorwerp?

Zij heeft het ons toch verteld.

1. zij
2. heeft
3. ons
4. toch

Het meewerkend voorwerp...

1. aan wie of voor wie
2. wie + gezegde + onderwerp
3. wat + gezegde + onderwerp
4. is altijd een voorwerp

Moeder kookte een heerlijke maaltijd.

Ik zie haar.

Wij geven jullie een bos bloemen.

Heb je hun geschreven?

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Ik help hem.

Ik zie haar.

Wij geven jullie iets.

Heb je hun geschreven?

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp