Les 6 H3 Overheid VWO

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Economie

Wat gaan we vandaag doen?

• Klaslokaalexperiment
• Herhaling stof vorige les
• Theorie Overheid bespreken
• Zelf opdrachten maken

Klaslokaalexperiment

Economisch experiment:

Je hebt de keuze tussen 2 tenten:

In tent 1 staat een man met een muntje die jou gegarandeerd € 1.000 geeft.

Wordt het kop: krijg je er € 500 bij

Wordt het munt: krijg je er niks bij.

In tent 2 staat een man met een muntje die jou € 2.000 geeft. Daarna moet je verplicht een muntje gooien.

Wordt het kop: moet je € 1.000 teruggeven.

Wordt het munt: moet je € 500 teruggeven.

Welke tent ga je in?

Tent 1 of tent 2?

Tent 1

Tent 2

Loss aversion

Loss aversion of verliesaversie is het fenomeen dat mensen de pijn van iets verliezen, bijvoorbeeld geld, 2 keer zo sterk ervaren als de voldoening

van iets krijgen of winnen. 1000 Euro verliezen doet voor

mensen, in het algemeen, 2 keer zo veel pijn als het

plezier van 1000 euro krijgen.

Loss aversion

Komt een vraag over tijdens het SE: Dit is jouw bewijs van deelname aan het klaslokaalexperiment.

Geef kort antwoord bij de vraag. Wanneer geen antwoord ingevuld is, kan het bewijs niet getoond worden.

Wanneer je weinig tijd over hebt tijdens de toets, hou je antwoord dan zo kort mogelijk.

Herhaling stof vorige les

• Wanneer is er sprake van een marktevenwicht? 
• Bij welk punt maximaliseren bedrijven hun winst?
• Waarom wordt er (theoretisch gezien) geen winst gemaakt bij volkomen concurrentie?
• Aan welke voorwaarden moet voldaan worden voor prijsdiscriminatie plaats kan vinden? 

Opdrachten bespreken

4.1 en 7.3

Hoofdstuk 3: De overheid

Vind jij dat de overheid zich moet bemoeien met marktwerkingen (waarom wel en waarom niet)

Overheid

Zonder overheidsingrijpen is sprake van marktwerking: de markt is vrij om tot een evenwicht te komen. De overheid kan dit ongewenst vinden en grijpt in, bijvoorbeeld door:

• subsidies
• accijnzen
• minimumprijzen
• enz.

Belangrijkste reden ingrijpen

Externe effecten: een effect van productie dat buiten de markt om werkt, bijvoorbeeld milieuvervuiling, leereffect, uitzicht, stank, gezondheid enz.

Gevolg van extern effect:

Marktfalen: de marktprijs geeft niet de 'maatschappelijke' prijs weer. 

Andere belangrijke reden

Beperkte economische doelmatigheid:

voorkomen monopolies e.d.

Economische doelmatigheid

Economische doelmatigheid kan gemeten worden door surplus: Hoe hoger het surplus, hoe meer welvaart door de markt gecreëerd wordt.

Volkomen concurrentie is een perfecte markt: er is geen welvaartsverlies. Een monopolie zorgt voor het meeste welvaartsverlies.

Welvaartsverlies

Harbergerdriehoek

Minder belangrijke reden ingrijpen:

Politieke redenen:

• bescherming agrarische sector
• vriendjespolitiek

Drie manieren waarop overheid evenwicht beïnvloedt:

1. Prijsregulering
2. Wet- en regelgeving
3. heffen belasting/verstrekken subsidies

Prijsregulering

Door middel van minimumprijzen of maximumprijzen. Leidt tot bescherming leverancier, bescherming consument of beiden.

Wet en regelgeving

Belangrijkste wet: de mededingingswet: voorkomt prijsafspraken, kartelvorming, enz.

Belasting en subsidies

kostenstijging door accijnzen

kostendaling door subsidies

Wat kan de overheid doen met (o.a.) die accijnsopbrengsten?

Doelmatige bestedingen:

Collectieve goederen

Product waarbij het niet mogelijk is niet-betalende consumenten uit te sluiten van consumptie en waarbij de consumptie door de ene consument niet ten koste gaat van de consumptie door een andere consument.

Oftewel: goederen die van ons allemaal zijn

Welke collectieve
goederen ken je?

Uitsluiting

Wel mogelijk bij:

• pretparken
• wifi

Niet mogelijk bij:

• dijken
• het leger

Zelf aan de slag