Marktresultaat en overheidsinvloed H1 + H2

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Marktresultaat en overheidsinvloed

H1 ec doelmatigheid +H2 de overheid grijpt in

Leerdoelen:

- Surplussen kunnen arceren en uitrekenen

Markt voor Vervoer

Steeds sneller en goedkoper. 

Transactiekosten worden hierdoor lager. 

Betere vervoersmogelijkheden lokken nieuwe vraag naar vervoer uit. 

--> Dit hoofdstuk alleen markten met de marktvorm volkomen concurrentie. 

Consumenten-surplus

Verschil tussen betalingsbereidheid en verkoopprijs.

Producenten-surplus

Verschil tussen verkoopprijs en leveringsbereidheid.

• P - MK (vaak variabele kosten).

Totale surplus

Consumentensurplus

• Alle kopers

Producentensurplus

• Alle aanbieders

Totale surplus

Vragers en aanbieders kunnen ruilwinst behalen --> economische uitkomst op de markt is doelmatig. 

De perfecte markt

Marktwerking zorgt voor een evenwichtsprijs en evenwichtshoeveelheid.

Vraaglijn

Surplus maximaal, doelmatigheid maximaal = perfecte markt. 

• Betalingsbereidheid = vraaglijn

• Leveringsbereidheid
• Marginale kostenlijn --> volkomen concurrentie. 
• = aanbodlijn

Perfecte markt

0,5 x L x B

Pareto-optimaal of Pareto-efficiënt

Een marktuitkomst is Pareto-optimaal wanneer de som van consumenten- en producentensuplus maximaal is. Het is de meest efficiënte uitkomst van een markt.

Een persoon kan zijn resultaat niet verbeteren zonder dat het ten kosten gaat van een ander persoon. 

Een uitkomst is doelmatig of efficiënt als er weinig middelen nodig zijn voor het behalen van het resultaat van die activiteit. Anders gezegd, wanneer er zo min mogelijk offers gebracht hoeven worden voor het resultaat.

Opdracht

1. Teken de Qa en Qv lijn

Qv = -4p + 100

Qa = 5p - 25

2. arceer het consumentensurplus en producentensurplus

3. Bereken het consumenten, producenten en totale surplus

Antwoord

Qa = Qv

Evenwichtsprijs = 13,89

Evenwichtshoeveelheid = 44,5

Consumentensurplus

0,5 x (25 - 13,89) x 44,5 = 247,20

Producentensurplus

0,5 x (13,89 - 5) x 44,5 = 197,80

H2 De overheid grijpt in 

Leerdoel:

Leren hoe de overheid ingrijpt op de markt en wat de gevolgen zijn. 

Ingrijpen in de markt

• Regulering van (vooral) de monopoliemarkt. Dit is vooral nodig bij natuurlijke monopolies. 
  
• Mededingingswet. Kartelvorming en prijsafspraken zijn per wet verboden. 
  
• Minimumprijzen ter bescherming van producenten. 
  
• Maximumprijzen ter bescherming van consumenten.

Harberger-driehoek

In de afbeelding heeft de overheid de producenten belast met een (flinke) heffing. Als gevolg daarvan is de aanbodlijn naar boven verschoven en ontstaat een nieuwe evenwichtsituatie, met een hogere prijs. Per saldo daalt de welvaart met de driehoek WV.

Deze Harberger-driehoek geeft het welvaartsverlies weer.

maximumprijs

minimumprijs

Maximumprijzen

• De overheid vindt soms de prijs die ontstaat op een markt van vraag en     aanbod te hoog. 
• Ze kunnen dan ingrijpen door een maximumprijs in te stellen.
• De producenten mogen hun product of dienst dan niet voor een prijs   boven de maximumprijs aanbieden.
• Let op: een maximumprijs ligt onder de evenwichtsprijs!
• Voorbeeld: treinvervoer.

Wat ontstaat er door een maximumprijs?

Een vraagoverschot en een aanbodtekort

Dit kan opgelost worden door een subsidies te geven aan bedrijven waardoor ze meer willen leveren. Moet wel worden opgebracht door belastingbetalers

Miminumprijzen

• De overheid vindt soms de prijs die ontstaat op een markt van vraag en aanbod te laag.
  
• De overheid is bang dat de producent zal stoppen.
• Is dat erg? 
• Denk aan noodzakelijke goederen zoals voedsel en fossiele brandstof.
• Ze kunnen dan ingrijpen door een minimumprijs in te stellen.

Een minimumprijs ligt 

boven de evenwichtsprijs.

Bij een minimumprijs is het 

aanbod groter
dan de vraag, 

zodat er een aanbodoverschot 

ontstaat.  

Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.

Indirecte belasting en subsidie

Invoeren indirect belasting (accijns, heffing): 

Stijging in de kosten. Hierdoor neemt het aanbod af.

Invoeren indirecte subsidie: 

Daling van de kosten. Hierdoor neemt het aanbod toe.

Belastingheffing

De overheid grijpt ook in door belasting te heffen. 
Door een belastingheffing op een product (bijvoorbeeld bij externe effecten), schuift de aanbodlijn naar links / omhoog. 
Bij elke aangeboden hoeveelheid, wil de aanbieder de oorspronkelijke prijs + de heffing.

Check out 

Leerdoelen:

-  Surplussen kunnen arceren en uitrekenen

- Leren hoe de overheid ingrijpt op de markt en wat de gevolgen zijn.