4.1 Ontwikkeling van het leven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 4: Evolutie

Evolutie

EVOLUTIE

Evolutie is het langzame proces waarbij soorten onder invloed van natuurlijke selectie, en geholpen door genetische variatie, uit elkaar kunnen ontstaan.

Organisch <-> Anorganisch

Anorganische stoffen zijn:

• klein en eenvoudig gebouwd
• bestaan maar uit een paar atoomsoorten
• belangrijkste voorbeelden: O2, CO2, H2O, NO3-, N2 etc

Organische stoffen zijn:

• ingewikkelder van bouw
• bestaan ten miste uit C, H en (meestal) O atomen (vaak N en/of P en soms S en andere soorten)
• zijn door organismen geproduceerd 
• belangrijkste voorbeelden: glucose, zetmeel, aminozuren, eiwitten, DNA/RNA, chlorofyl

Uit het Miller-Urey experiment bleek dat organische moleculen konden ontstaan uit anorganische onder toevoeging van:

1. zuurstof
2. vuur
3. bliksem
4. water

Prokaryoten en Eukaryoten 

Pro = voor....

Karyon = Kern

--> Voordat er celkernen waren

Eu=  Echt

prokaryoten = zonder kern

eukaryoten = met kern                                                  

Zet de stappen van de endosymbiose theorie in de juiste volgorde.

Prokaryoten nemen zuurstof gebruikende bacteriën op. 

Prokaryoten nemen foto-autotrofe bacteriën op. 

Er ontstaan verschillende typen prokaryoten.

Er ontstaan mitochondriën en chloroplasten

Geschiedenis van het leven op aarde

Precambium (7% zuurstof in atmosfeer)

• 4,6 miljard jaar geleden: ontstaan aarde
• 3,8 miljard jaar geleden: eencelligen
• 670 miljoen jaar geleden: meercelligen 

Paleozoïcum

• 542 miljoen jaar geleden: gepantserde dieren, geleedpotigen, stekelhuidigen en vissen -> fossielen
• 400 miljoen jaar geleden: eerste landplanten en daarna geleedpotigen
• 350 miljoen jaar geleden: gewervelden (amfibieën), eerste planten met vaatbundels en reptielen en insecten
• 250 miljoen jaar geleden: eerste zaadplanten

Binas tabel 94A

Geschiedenis van het leven op aarde

Mesozoïcum

• Reptielen (eerste gewervelde landdieren), niet meer afhankelijk van water voor de voortplanting (eieren in schaal = geen uitdroging) en de Sauriërs (eerste zoogdieren en vogels = warmbloedig)

Cenozoïcum

• Langdurige klimaatverandering na een meteorietaanslag = verdwijning Sauriërs
• Zoogdieren en vogels konden zich verder ontwikkelen
• 5 miljoen jaar geleden: oudste fossielen met menselijke kenmerken

Binas tabel 94A

Tot welk domein behoort
deze cel?

1. Planten
2. Dieren
3. Prokaryoot
4. Eukaryoot

7

Ordening op basis van:

- Celtype: prokaryoot (geen celkern) of eukaryoot (wel celkern)

- Aan/afwezigheid van celwand

- Eencellig / meercellig

- Autotroof / heterotroof

- Vorm

Binas 78: "De vier rijken"

Verder onderverdelen:

ezelsbruggetje:

Leven > domeinen > rijken

Drama, Scheikunde OF geschiedenis

DR, SK OF GS