Leesvaardigheid

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Nog één keer oefenen!

Wat zit er in de toets?

Les 1: Tekstdoelen

Les 2: Onderwerp en hoofdgedachte van een tekst

Les 3: Hoofd- en bijzaken

Les 16: Woordraadstrategieën

Les 57: meningen, argumenten en feiten

Les 58: Argumenten beoordelen

Les 59: Internetbronnen beoordelen

Tekstdoelen

Informeren: je leert iets van de tekst

Instructie geven: er wordt uitgelegd hoe je iets moet doen

Overtuigen: de mening van de schrijver staat centraal, hij wil je overtuigen van zijn gelijk

Activeren: de lezer wordt aangezet om iets te doen (kopen, lid worden, etc)

Amuseren: de schrijver wil de lezer vermaken

Beschouwen: de schrijver wil dat de lezer een mening vormt over een bepaald onderwerp. Het onderwerp wordt van meerdere kanten bekeken

Tekstdoelen

Een nieuwsbericht heeft als tekstdoel:

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Wat is het tekstdoel?

Wat is het tekstdoel?

1. Informeren
2. Amuseren
3. Overtuigen
4. Instrueren

Wat is het tekstdoel?

Wat is het tekstdoel?

1. overtuigen
2. activeren
3. informeren
4. amuseren

Het onderwerp van de tekst vind je door de volgende vraag te stellen:

"Waar gaat de tekst over?"

Het onderwerp is slechts één woord of een paar woorden. 

Waar vind je het onderwerp van de tekst meestal?

1. In het slot van de tekst
2. In de kern van de tekst
3. In de titel of de inleiding van de tekst

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte is het antwoord op de vraag:

"Wat zegt de schrijver over het onderwerp?"

Het is een heel korte samenvatting van de tekst, niet langer dan één zin. 

Soms staat de hoofdgedachte al genoemd in de tekst, soms moet je zelf de hoofdgedachte van de tekst bedenken. 

Onderwerp of hoofdgedachte?
De clubs en de bond zijn het oneens over "meisjes only"-voetbal.

1. Onderwerp
2. Hoofdgedachte

Onderwerp of hoofdgedachte?
Damesvoetbal

1. Onderwerp
2. Hoofdgedachte

Hoofdzaken

De delen van de tekst die echt nodig zijn om het verhaal te kunnen begrijpen.

Hoofdzaken staan vaak in de inleiding of aan het slot, in kernzinnen van alinea's en in titels en tussenkopjes

Bijzaken

De minder belangrijke onderdelen van een tekst. Denk aan voorbeelden of een toelichting. Het is extra informatie. 

Als je bijzaken weglaat, weet je nog steeds goed waar een tekst over gaat. 

Hoofd- en bijzaken:
Wat zijn hoofdzaken?

1. De belangrijkste informatie uit de tekst
2. Extra uitleg
3. De eerste zin van elke alinea
4. De minst belangrijke informatie uit de tekst

Hoofd- en bijzaken:
Wat zijn bijzaken?

1. Uitleg
2. Toelichting
3. Voorbeelden
4. Feiten

Is de volgende zin een hoofd- of bijzaak?
Het succes van de Quadricycle trekt investeerders aan, die Ford helpen om in 1899 zijn eigen autofabriek op te zetten.

1. hoofdzaak
2. bijzaak

Is deze zin uit de tekst een hoofd- of bijzaak?
Er zijn mensen die zeggen dat dat nou eenmaal het risico is van vuurwerk en dat je daar zelf voor zou moeten mogen kiezen.

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

Is deze zin uit de tekst een hoofd- of bijzaak?

Het gaat dan niet meer om 'schattige' sterretjes of 'nare' rotjes, maar om heuse vuurwerkbommen met letterlijk de kracht van een granaat

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

Is de volgende zin een hoofd- of bijzaak?

De topsnelheid is 32 kilometer per uur, heel wat in die tijd.

1. hoofdzaak
2. bijzaak

Woordraadstrategieën

Als je de betekenis van een woord niet kent kun je de context gebruiken om erachter te komen wat het woord betekent. 

Context: 

• de rest van de tekst
• eventuele afbeeldingen
• informatie over waar de tekst vandaan komt
• informatie over wie de tekst geschreven heeft

Woordraadstrategieën

• Lees terug of vooruit, soms wordt een woord uitgelegd in de zin(nen) die om het woord heen staat.  
• Let op synoniemen, een synoniem is een ader woord met dezelfde of soortgelijke betekenis
• Let op tegenstellingen, soms staat er een tegenstelling van het woord in de buurt
• Let op samenstellingen, misschien ken je al een deel van het woord
• Let op overeenkomsten, soms lijkt het woord op een woord dat je wel kent, bijvoorbeeld uit een andere taal. 

Meningen

Geeft aan hoe je over iets denkt of wat je van iets vindt. 

Elke zin waar je "ik vind...", "ik denk" of "volgens mij" voor kunt zetten kun je een mening noemen. 

Argumenten

Redenen waarom je een bepaalde mening hebt. Je gebruikt argumenten om je mening uit te leggen. 

Met argumenten kun je je eigen mening verdedigen of andermans mening aanvallen. 

Feiten

Iets wat echt gebeurd of echt waar is. Je kunt het bewijzen of controleren. 

In een tekst kun je feiten gebruiken om je mening te ondersteunen. 

Feit, mening, of argument?
Chocolade is lekker.

1. Feit
2. Mening
3. Argument

Feit, mening of argument?

'...want het is een veelzijdig vak.'

1. Feit
2. Mening
3. Argument

Feit, mening of argument?

Omdat ik morgen naar de tandarts moet.

1. Feit
2. Mening
3. argument

Feit, mening of argument?

Koken is moeilijk.

1. feit
2. mening
3. argument

Agumenten beoordelen

• Een goed argument bevat alleen informatie die waar is. 
• Een goed argument gaat over de mening en niet over iets anders
• Een goed argument voegt informatie toe aan de mening en is dus geen herhaling van de mening 

Goed argument of niet?
Het eten van minder vlees is beter voor het milieu.

1. Goed
2. Slecht

Goed argument of niet?
Het is ook beter om niet meer te vliegen naar je vakantiebestemming.

1. Goed
2. Slecht

Goed argument of niet?
mensen eten nu te veel vlees

1. goed
2. slecht

Succes met leren voor je toets!!