AFPG-C-1 Spijsverteringsorganen pathologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Pathologie

Spijsverteringsstelsel

Ken je deze nog?

Colon = 

Duodenum = 

Ductus pancreaticus = 

Gaster = 

Glucagon = 

Oesofagus = 

Peritoneum = 

Vena portae = 

Ken je deze nog?

Colon = dikke darm

Duodenum = twaalfvingerige darm

Ductus pancreaticus = alvleesklierbuis

Gaster = maag

Glucagon = bloedglucose verhogend hormoon gemaakt in alvleesklier

Oesofagus = slokdarm

Peritoneum = buikvlies

Vena portae = poortader

De dunne darm bestaat uit meerdere delen. Welke volgorde is juist?

1. Duodenum, jejunum, ileum
2. ileum, duodenum, jejunum
3. Jejunum, ileum, duodenum
4. Jejunum, duodenum, ileum

1. Keelholte = farynx 
2. Strotklepje
   
3. Luchtpijp = trachea 
4. Slokdarm = oesophagus 
5. Maag
   
6. Lever = hepar 
7. Galblaas
   
8. Twaalfvingerige darm = duodenum 
9. Dunne darm
   
10. Dikke darm = colon 
11. Blinde darm
    
12. Wormvormig aanhangsel
    
13. Endeldarm = rectum 
14. Anus
    
15. Alvleesklier = pancreas 
16. Milt

Wat doet de maag met het voedsel

1. Tijdelijke opslag
2. Kneden en mengen met maagzuur
3. Vervoeren naar twaalfvingerigedarm
4. Alle drie de opties

De poortader (v. portae) vervoert bloed vanuit het spijsverteringskanaal naar de lever.

Algemene pathologie

• Slikstoornissen en slikklachten
• Braken en misselijkheid
• Veranderd defecatiepatroon en obstipatie
• Diarree
• Rectaal bloedverlies
• Icterus
• Stomatitis
• Oesofaguscarcinoom
• Ontstekingen darmen
• Levercirrose
• Colon- en rectumcarcinoom 

Slikstoornissen en slikklachten

Gevaar! --> bedreiging voedingstoestand en kans op pneumonie

Oorzaken:

Neurlogisch: verlammingen, bewegingsstoornissen

• slikken komt niet op gang, zorgvrager verslikt zich
• ziektebeelden: CVA, ziekte van Parkinson, ALS, MS, bewustzijnsverlies

Slikstoornissen en slikklachten

Tongapraxie

• zorgvrager weet niet hoe hij de tong moet gebruiken
• ziektebeelden: Ziekte van Alzheimer

Stemmingsstoornissen of angst

• zorgvrager slikt niet, weigert voedsel
• ziektebeelden: psychiatrisch, paranoïde wanen

Slikstoornissen en slikklachten

Droge mond, gebrek aan speeksel, pijn in mond of keel

• zorgvrager geeft aan dat hij het voedsel niet kan doorslikken
• ziektebeelden: ziekte van Sjögren, bestraling bij kanker, bijwerkingen medicatie, keelontsteking, slecht zittende gebitsprothese

Slokdarmstenose

• zorgvrager geeft aan dat voedsel blijft steken, voedsel komt terug
• ziektebeelden: slokdarmkanker

Braken en misselijkheid

Braken is een reflex

Aansturing vanuit braakcentrum in hersenstam

Prikkeling van braakcentrum door:

• zenuwimpulsen van uit organen in de maag en buik
• evenwichtsorgaan
• stoffen in het bloedplasma (uitleg verder)

Braken en misselijkheid

Braakcentrum geeft bij prikkeling:

• omgekeerde peristaltiek van darmen en maag
• aanspannen van buikspieren en middenrif
• gevoel van misselijkheid, bleekheid, transpireren en zuchten voor het braken

Braken en misselijkheid

Prikkeling van het braakcentrum door:

• Maag: gastritis, virus, chemische prikkeling (voedselvergiftiging), bloed
• Darmen: gastro-enteritis, ileus (afsluiting)
• Andere organen: alvleesklierontsteking, peritoneale prikkeling, galblaasontsteking
• Buikvlies: maagperforatie, tumorgroei, appendicitis

Braken en misselijkheid

Prikkeling van het braakcentrum door:

• Borstholte: myocardinfarct
• Keel: vinger in de keel stoppen
• Bloedplasma met zwangerschapshormoon: zwangerschapsmisselijkheid
• Bloedplasma met stof van buiten het lichaam: geneesmiddelen, chemokuren, vergiftigingen

Wat is de functie van de dunne darm

1. Afval stoffen toevoegen
2. Voedingsstoffen opnemen
3. Slechte stoffen opnemen
4. Onttrekken van water

Veranderd defecatiepatroon, obstipatie

Normaal defecatiepatroon:

• frequentie 2x per dag tot 2x per week
• vrij makkelijke passage
• eigen individueel patroon, gewoonte

Veranderd defecatiepatroon, obstipatie

Obstipatie: defecatie laat op zich wachten, en ontlasting is hard en droog

Oorzaken: te weinig vezels, weinig bewegen, bedrust, darmziekten (ontstekingen, poliepen, darmgezwellen), verteringsstoornissen (ziekten van galwegen, alvleesklier of darmen), minder darmperistaltiek (dwarslaesie, ms), bijwerkingen medicatie, te lang ophouden, hormonaal (schildklieraandoening)

Diarree

Gevaar! negatieve vochtbalans met kans op uitdroging, met name gevaarlijk voor ouderen, zuigelingen en jonge kinderen

2 vormen:

Acute diarree: heftig verloop, meestal een paar dagen tot 1 week

Chronische diarree: minder heftig verloop, kan maanden tot jaren aanhouden

Diarree

Acute diarree: viraal of bacterie, voedselvergiftiging, dieetfouten, vergiftiging door medicatie, zware metalen, laxeermiddelen, bijwerking van antibiotica

Chronische diarree: langdurige infecties, chronische ontsteking (Crohn), vetdiaree (alvleesklierontsteking), gebrek aan suikersplitsend enzym (lactosedeficientie), darmtumor, diverticulitis, na operatie aan maag of darmen, hormonaal, stofwisselingsziekten, allergie, etc.

Rectaal bloedverlies

• Bloed op wc-papier: aambei of fissuur bij anus
• Scheut bloed bij ontlasting: bloeding rectum of sigmoid
• Bloed door ontlasting: bloeding hoger in dikke darm
• Melaena, zwarte kleverige ontlasting: bloeding in maag of duodenum

Oorzaken: ontsteking, tumor, wondje bij anus, aambeien, te veel orale antistolling

Icterus = geelzucht

Geelverkleuring van huid en oogwit

Te veel bilirubine in het bloedplasma en weefselvocht

Bilirubine is een afbraakproduct van hemoglobine (rode kleurstof van rode bloedcel)

Normale afvoer:

Bilirubine in bloed --> lever (in gal verwerkt) --> galwegen / galblaas --> duodenum --> ontlasting (geeft bruine kleur) 

Icterus = geelzucht

Oorzaken:

• Galwegobstructie: galsteen, ontsteking galwegen, alvleesklierkanker
• Leverziekten: hepatitis, metastasen
• Sterke aanmaak van bilirubine: versnelde afbraak van rode bloedcellen 

Wat gebeurt er in de Twaalfvingerige darm?

1. Verplaatst voedsel naar de dikke darm
2. Verplaatst het voedsel naar de dunne darm
3. Door krachtige spieren wordt het eten vermalen
4. Door galsap en alvleeskliersap en darmsap wordt voedsel verder verteerd

Stomatitis = mondslijmvliesontsteking

Stomatitis = algemene en pijnlijke ontsteking van het mondslijmvlies en de tong

Oorzaken:

• Bacterie, virus, schimmel
  
• Problemen met (kunst) gebit
  
• Medicatie, bv antibiotica, chemotherapie, bestraling
  
• Slechte algemene conditie
  
• Niet kunnen kauwen
  
• Bloedarmoede
  

Stomatitis = mondslijmvliesontsteking

Behandeling:

• Antibiotica
  
• Antischimmelmedicatie
  
• Ontstekingsremmende medicatie
  

Complicatie:

• Gebitselementen laten los
  

Oesofaguscarcinoom = slokdarmkanker

Een kwaadaardige tumor in de slokdarm

Oorzaken:

Langdurige irritatie van het slijmvlies: alcohol, roken, hete koffie

Overgewicht, brandend maagzuur

Oesofaguscarcinoom = slokdarmkanker

Symptomen:

• Passageklachten
  
• Verminderde eetlust
  
• Pijnlijk en vol gevoel thv borstbeen
  
• Duizelig en vermoeidheid / bloedarmoede (door bloedverlies)
  
• Teerachtige, zwarte ontlasting (bloed)
  
• Braken van bloed
  
• Chronische hikklachten
  

Oesofaguscarcinoom = slokdarmkanker

Curatief: operatie, radiotherapie, chemoradiatie

Palliatieve behandeling: radiotherapie tegen passageklachten, stent

Complicatie: uitzaaiingen naar lymfeklieren, longen, lever

Ontstekingen

Ziekte van Crohn

Is een chronische ontstekingsziekte van het maagdarmstelsel waardoor vernauwingen en afsluitingen kunnen ontstaan

Colitis ulcerosa

Is een chronische ontsteking van de dikke darm

Crohn / Colitis ulcerosa

Bij de ziekte van Crohn: hele maagdarmkanaal 

Bij colitis ulcerosa: alleen in de dikke darm en de endeldarm

Bij de ziekte van Crohn kan de dunne darm zijn aangetast, hierdoor verminderde voedselopname (tekort aan mineralen en vitaminen, vermagering, bloedarmoede, groeiachterstand)

Bij de ziekte van Crohn vaker littekenweefsel en daardoor vernauwingen. Bij colitis ulcerosa vrijwel nooit.

 

Crohn / Colitis ulcerosa

Fistels en granulomen komen alleen voor bij de ziekte van Crohn.

Bij de ziekte van Crohn kunnen de zweren diep zijn. Bij colitis ulcerosa zijn deze oppervlakkiger en tasten ze alleen het slijmvlies aan.

Levercirrose

Verschrompeling van de lever, weefsel sterft af, littekenweefsel

Oorzaken:

• Langdurig alcoholgebruik of medicijngebruik
  
• Hepatitis
  
• Ontstekingen van lever en galgangen
  
• Auto-immuunziekte
  
• Vetstapeling in de lever
  
• Veel ijzer in het lichaam
  

Levercirrose, symptomen

• Misselijk, braken, verminderde eetlust, gewichtsverlies
  
• Algemene malaise, moe, buikpijn
• Geelzucht = icterus, jeuk
• Spinvormige bloedvaatjes op borst en bovenarmen
  
• Donkere plekken in gezicht en rode handpalmen
  
• Menstruatie stopt, overmatige haargroei
  
• Borstvorming en impotentie bij mannen
  
• Bloedarmoede, oedemen

Colon- en rectumcarcinoom

Kwaadaardige tumor van de darm in het colon of in het rectum.

Symptomen:

• Bloed en slijm bij de ontlasting (er op of er door)
  
• Veranderde stoelgang
  
• Verstopping of diarree
  
• Buikpijn
  
• Vermoeidheid
  
• Loze aandrang
  
• Bloedarmoede
  

Colon- en rectumcarcinoom

Behandeling:

• Operatief verwijderen
• Stoma
• Medicatie om groei af te remmen van tumor
• Chemotherapie

Ontwikkeling carcinoom

Endoscopische Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie