Basisstof 2 thema 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Chromebook

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Planning

Terugblik vorige les (10 min)

Vragen over het huiswerk (10 min)

Basisstof 2 (30 min)

Toets bespreken

Koolhydraten zijn een voorbeeld van...

1. Voedingsstoffen
2. Voedingsmiddelen

Een fles cola is een voorbeeld van een...

1. Voedingsstof
2. Voedingsmiddel

Spelers van Ajax eten vaak een paar uur voor de wedstrijd veel Spaghetti. Waarom zouden ze dit doen?

Vragen over het huiswerk?

Leerdoelen

Je kunt de functie van vertering, verteringssappen en enzymen beschrijven. (T1)

Je kunt de delen van een gebit noemen met hun functie. (T1)

Je kunt de werking en functie van de darmperistaltiek beschrijven. (T2)

Tijdens de uitleg probeer je  zoveel mogelijk opdracht 4 op blz 101 mee in te vullen

Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig om te kunnen functioneren. Voordat je cellen de voedingsstoffen kunnen opnemen, moet je voedsel worden verteerd. Daarvoor zorgt het verteringsstelsel.

Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig om te kunnen functioneren. Voordat je cellen de voedingsstoffen kunnen opnemen, moet je voedsel worden verteerd. Daarvoor zorgt het verteringsstelsel.

Directe opname door darmwand: glucose, mineralen, water en vitamines.

Eerst verteerd moeten worden: eiwitten, de meeste koolhydraten (zoals suiker en zetmeel) en vetten

Voedingsstoffen

Filmpje malmberg

Vertering van voedingsstoffen

Verteringsstelsel

Hoe ver komen we?

Verteringsstelsel

Vertering = het omzetten van voedingsstoffen die 

niet door de darmwand heen in het bloed kunnen 

worden opgenomen, in verteringsproducten die 

wel kunnen worden opgenomen in het bloed.

• Mechanische vertering
• Chemische vertering

Mechanische vertering

Kauwen

--> makkelijker doorslikken

oppervlakte vergroting

--> makkelijker te verteren

Chemische vertering

Vertering met behulp van verteringssappen, door middel van scheikundige reacties.

Verteringssappen worden gemaakt in verteringsklieren.

Verteringsklieren

• Speekselklieren         speeksel
• Maagsapklieren         maagsap
• Lever        gal
• Alvleesklier         alvleessap
• Darmsapklieren         darmsap

Chemische vertering - enzymen

• Veel verteringssappen bevatten enzymen.
• Versnellen de reactie
• Mechanische vertering zorgt ervoor 

dat enzymen over groter oppervlak 

kunnen werken.

Wat is verteren?

Vetten, eiwitten en de meeste koolhydraten zijn te groot om via de darmwand opgenomen te kunnen worden in het bloed.

Enzymen zijn hulpstoffen de te grote voedingsstoffen kleiner te maken.

Enzymen die door verteringsklieren worden gemaakt "breken" deze voedingsstoffen daarom in kleine stukken.

Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig om te kunnen functioneren. Voordat je cellen de voedingsstoffen kunnen opnemen, moet je voedsel worden verteerd. Daarvoor zorgt het verteringsstelsel.

Darmkanaal: mond > anus

Doel:  voedsel afbreken tot kleine voedingsstoffen die het lichaam kan opnemen (via het bloed) en gebruiken en verwijdert onverteerbare resten via de ontlasting

Het verteringsstelsel

Welk deel in het voedsel in onverteerbaar?

Voedingsvezel

(voor energie, groei en herstel van het lichaam)

Grotere voedingsstoffen afgebroken tot kleinere verteringsproducten 

Twee stappen:

• voedsel in kleine stukjes verdelen door te kauwen
• voedingsstoffen omzetten met behulp van verteringssappen

Vertering

Hoek- en snijtanden: stukken van voedsel afbijten

Kiezen: fijnmalen van het voedsel

Beter doorslikken

Kauwen --> vergroten oppervlak

Kauwen

Hoektanden zijn iets puntiger

kiezen hebben knobbelige bovenkant

Mechanische vertering

Oppervlaktevergroting (geel) door kauwen

Speeksel en maagsap

 

Verteringsklieren:

• de speekselklieren

• de maagsapklieren

• de lever

• de alvleesklier

• de darmsapklieren

Stoffen in je voedsel worden afgebroken tot steeds kleinere stoffen (de verteringsproducten).

Scheikundig proces: 

Stoffen worden omgezet in andere stoffen.

Verteringssappen

Verteringssappen bevatten

Enzymen:

Laten reacties sneller verlopen

Voedingsstoffen in het voedsel beter bereikbaar voor de enzymen door oppervlaktevergroting

Chemische vertering

Darmperistaltiek

lengtespieren: zorgen ervoor dat het voedsel door de darmen gaat.

kringspier: zorgen ervoor dat het voedsel voortbeweegt

Spieren trekken zich samen en ontspannen zich afwisselend.

Voedselbrij wordt gekneed en goed vermengd met verteringssappen.

Peristaltische bewegingen of darmperistaltiek.

Darmperistaltiek

Achter voedselbrok:

- lengtespieren zijn ontspannen

- kringspieren trekken samen

Vóór voedselbrok:

- kringspieren zijn ontspannen

- lengtespieren trekken samen

 --> voedsel vooruit

Darmperistaltiek

Voedingsvezels prikkelen de spieren in de darmwand en zorgen zo voor een goede darmwerking.

opgave 1, 2, 3, 5 tm 8

blz 100 tm 103

Huiswerk