H1.3 Egypte en de Nijl

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 1

1.3 | Egypte en de Nijl

Blz. 33 t/m 34
Opdrachten 1 t/m 5

Leerdoel

• Je kunt uitleggen hoe irrigatielandbouw langs de Nijl werkte.
  

Op de oevers van de Nijl was de grond heel vruchtbaar, doordat elke zomer de rivier overstroomde en een vruchtbaar laagje slib (modder) meenam. Nadat het water was gezakt, bleef het vruchtbare slib liggen. De Egyptenaren verbouwden op de drooggevallen grond hun gewassen, zoals graan en bonen.

Om het hele jaar voldoende water te hebben, legden de Egyptenaren kanaaltjes, dijken en waterbekkens aan. De kanalen bevloeiden de akkers die wat verder van de Nijl lagen. Dijken voorkwamen dat al het water terugstroomde naar de Nijl en in waterbekkens werd water opgeslagen. Op deze manier hadden de Egyptenaren toch water voor hun akkers. Deze manier van landbouw heet irrigatielandbouw.

Wat gaan we doen deze les?

1. 9 vragen over Egypte (lesson-up)

2. nakijken gemaakte opdrachten (1 t/m 5)

2. Kort filmpje over de Nijl.

3. Opschrijven huiswerk in planagenda.

De Nijl was van levensbelang want de rest van Egypte was......

1. Woestijn
2. Onbewoond
3. Vruchtbaar
4. Bergachtig

Wat liet de Nijl achter NA een overstroming?

1. Slib
2. Klei
3. Plastic
4. graan

Waarom zou het land Egypte zonder de Nijl niet bestaan?

1. In de Nijl wordt goud gevonden
2. De Nijl voorziet Egypte van water en voedsel
3. Zonder de Nijl kan er niet gehandeld worden
4. In de Nijl leven nijlpaarden

Wat is de irrigatielandbouw?

1. Het water geven van de Nijl
2. Een systeem met kanalen en dijkjes om het water te verspreiden
3. Het bestuur van de Egyptische samenleving
4. De ontwikkeling van de landbouw in Egypte

Egypte was een:

1. Industriële samenleving
2. Landbouwsamenleving
3. Landbouw-stedelijke samenleving
4. Stedelijke samenleving

In Egypte ontstonden voedseloverschotten door?

1. De bevolkingsgroei.
2. Vruchtbare slib en goede landbouwmethoden.
3. Irrigatielandbouw en goed beheer ervan.
4. Vruchtbare slib en irrigatielandbouw.

Wat is de bekendste rivier in Egypte?

1. De Tigris
2. De Eufraat
3. De Nijl
4. De Rijn

Wat is handel?

1. Geld geven zodat iemand anders wat kan kopen.
2. Iets krijgen om daarna weer weg te geven.
3. Iets kopen om het daarna weg te geven.
4. Iets kopen om het daarna voor meer geld te verkopen.

Wie was de leider van Egypte?

1. De rijkste van de stad
2. De belangrijkste god
3. De mummie
4. De farao

1. De laptop maak je dicht.

2. De laptop berg je op in de tas.

3. Pak je werkboek voor je.

4. Neem blz. 33 en 34 voor je.

Opdracht 1

Gebruik bron 1.

Was er in Egypte veel of weinig vruchtbare grond? Leg je antwoord uit.

• Er was weinig vruchtbare grond. Alleen het groene gebied was vruchtbaar.

Opdracht 2

Maak de tekst kloppend.

Thebe en Memphis waren belangrijke steden in Egypte. Er woonden boeren, maar ook mensen met andere beroepen, zoals schrijvers, bakkers en timmerlieden. Deze mensen verbouwden ook / niet hun eigen voedsel. Zij waren dus wel / niet afhankelijk van de boeren.

Egyptische boeren hadden dus meer voedsel dan ze zelf opaten / niet genoeg voedsel om zichzelf te voeden. Zij zorgden voor meer / minder voedsel dan de jagers-verzamelaars.

Opdracht 3

Lees de leertekst ‘Landbouw langs de Nijl’.

Schrijf kort op wat de volgende woorden betekenen.

Vruchtbare grond:

• grond waarop planten goed groeien

Slib:

• modder

Gewas:

• soort plant (zoals graan) die boeren verbouwen

 

Opdracht 4

Welk voedsel was er in de buurt van de Nijl?

Voedsel om op te jagen:

• vissen en vogels

Voedsel om te verzamelen:

• dadels, vijgen, druiven en amandelen

Opdracht 5

a.

Gebruik bron 2 en 3. De Egyptenaren kenden drie seizoenen.

Zet bij de plaatjes in bron 3 de juiste namen van de seizoenen. Kies uit: oogsttijd •

overstromingstijd • zaaitijd.

Opdracht 5b

Gebruik de leertekst ‘Landbouw langs de Nijl’. De Egyptenaren gebruikten een aantal middelen om water op de akkers te krijgen. Waarvoor dienden de volgende

middelen? Maak de juiste combinaties.

Opdracht 5

c.

Wat was een voordeel van irrigatielandbouw?

• Boeren hadden het hele jaar voldoende water voor hun akkers.
  

Noteer in je agenda

Hfd-1.

3. Egypte en de Nijl 

lezen blz. 35 t/m 39

maken opdrachten 6 t/m 13 (13 maak je online)

Leerdoel (blz. 35)

• Je kunt uitleggen dat irrigatielandbouw leidde tot het ontstaan van handel, steden en een staat.

1. Er ontstonden nieuwe beroepen. De akkers leverden door de irrigatielandbouw meer

voedsel op dan de mensen nodig hadden. Daardoor hoefde niet langer iedereen als

boer te werken en zijn eigen voedsel te verbouwen.

2. Er ontstond handel. Ambachtslieden ruilden bijvoorbeeld hun producten tegen

voedsel of andere spullen die zij nodig hadden.

3. Er ontstonden steden. In sommige dorpen gingen veel ambachtslieden en handelaren

wonen. Die dorpen groeiden uit tot steden waar duizenden mensen woonden.

4. In de steden was een bestuur nodig. Dat is een groep mensen die plannen en regels

maakt en taken verdeelt.

Leerdoel (blz. 35)

Je kunt uitleggen dat irrigatielandbouw leidde tot het ontstaan van handel, steden en een staat.

5. Ambachtslieden deden veel nieuwe uitvindingen, zoals het wiel en de ploeg.

Rond 3100 v.C. gingen de Egyptenaren een schrift gebruiken om regels op te schrijven en om de belastingen bij te houden.

6. Sommige steden werden zo rijk en machtig dat ze andere dorpen en steden veroverden. Zo ontstonden grote gebieden onder één bestuur: een staat

Leerdoel (blz. 37)

• Je kunt noemen welke sociale lagen er waren in Egypte.

Egypte werd een samenleving met verschillende sociale lagen. Dat zijn groepen mensen die van elkaar verschillen in rijkdom, macht en aanzien.

1. Het minste aanzien hadden de mensen die tot slaaf waren gemaakt.
2. Boeren vormden de grootste bevolkingsgroep. Zij hadden weinig aanzien. 
3. Daarboven kwam de groep van eenvoudige ambachtslieden.
4. Kleine groep van mensen met veel scholing, zoals schrijvers, architecten en ambtenaren.
5. Meeste aanzien had een kleine groep van belangrijke bestuurders. De koning (farao) had de meeste macht. 

Leerdoel (blz. 37)

• Je kunt noemen welke sociale lagen er waren in Egypte.

Egypte werd een samenleving met verschillende sociale lagen. Dat zijn groepen mensen die van elkaar verschillen in rijkdom, macht en aanzien.

1. Het minste aanzien hadden de mensen die tot slaaf waren gemaakt.
2. Boeren vormden de grootste bevolkingsgroep. Zij hadden weinig aanzien. 
3. Daarboven kwam de groep van eenvoudige ambachtslieden.
4. Kleine groep van mensen met veel scholing, zoals schrijvers, architecten en ambtenaren.
5. Meeste aanzien had een kleine groep van belangrijke bestuurders. De koning (farao) had de meeste macht. 

Wat gaan we doen?

1. Nakijken gemaakte opdrachten (1.3: opdr. 6 t/m 13)

2. Wat is het huiswerk voor de twee volgende lessen? Dat zet je in de agenda.

Opdracht 6

Lees de leertekst ‘Handel en steden’.

Links staan vijf begrippen (A t/m E), rechts vijf beschrijvingen (1 t/m 5).

Welke beschrijving past bij welk begrip? Maak de juiste combinaties.

Opdracht 7

a.

Leg uit dat door irrigatielandbouw nieuwe beroepen ontstonden.

Door irrigatielandbouw 

• was er meer voedsel dan de boeren zelf opaten.

Daardoor 

• hoefde niet iedereen boer te zijn en konden sommigen
  

ambachtsman worden.

Opdracht 7

b.

Leg uit dat door irrigatielandbouw ook handel ontstond.

Door irrigatielandbouw 

• was er (dus) meer voedsel dan de boeren zelf nodig hadden.

Daardoor 

• konden boeren voedsel gaan ruilen, bijv. voor nijverheids- producten.

Opdracht 8

Egyptische boeren betaalden belasting.

a.

Waarvoor werd die belasting gebruikt?

• Belasting werd gebruikt om ambtenaren te belonen/ betalen.
  

Opdracht 8

b.

In Nederland betalen mensen nu ook belasting. Noem een verschil met het betalen van belastingen in Egypte.

• Nu betalen we belasting in geld, niet in goederen (voedsel of producten). 
• Nu houden computersystemen bij wie belasting moet betalen, in Egypte deden schrijvers dat.

Opdracht 9

Leefden de Egyptenaren in de prehistorie of historie?

A Prehistorie.

B Historie.

• B Historie

Opdracht 10

Lees de leertekst ‘Verschillen in rijkdom en macht’.

Gebruik bron 6. Dit is een getekende piramide.

Zet de volgende mensen in die piramide, van meest belangrijk naar minst belangrijk:

ambachtslieden • bestuurders • boeren • schrijvers • slaven.

Opdracht 10

Lees de leertekst ‘Verschillen in rijkdom en macht’.

Gebruik bron 6. Dit is een getekende piramide.

Zet de volgende mensen in die piramide, van meest belangrijk naar minst belangrijk:

ambachtslieden • bestuurders • boeren • schrijvers • slaven.

Opdracht 11

Gebruik bron 4.

a.

Bij welke sociale laag hoorden deze mensen?

A Bij de ambachtslieden.

B Bij de boeren.

C Bij de bestuurders.

D Bij de mensen met veel scholing.

E Bij de slaven.

Opdracht 11

b.

Leg je antwoord bij vraag a uit.

• Je ziet timmermannen in hun werkplaats. Er worden houten planken gezaagd en getimmerd. Timmermannen hoorden bij de ambachtslieden.

Opdracht 12

Er waren in Egypte grote sociale verschillen.

Wat zijn daarvan twee voorbeelden?

A Boeren stonden graan en vee af als belasting.

B De Egyptenaren gebruikten geen geld, maar ruilden voedsel en producten.

C De farao was veel rijker en machtiger dan een boer.

D Landbouw was het belangrijkste bestaansmiddel.

E Schrijvers hadden veel aanzien, want maar weinig mensen konden schrijven.

Opdracht 13a

Opdracht 13b

Opdracht 13c

Pak je planagenda:

1.4 Goden en mummies

lezen | blz. 40 t/m 45

maken | opdrachten 2, 3, 6 t/m 9 (9 maak je online)

Leerdoel (blz. 41)

• Je kunt beschrijven hoe de Egyptenaren hun goden vereerden en uitleggen waarom ze dat belangrijk vonden.

De Egyptenaren geloofden dat de goden alles regelden: het leven van de mens en het leven in de natuur. De Egyptenaren vereerden niet alleen de zon, maar ook de Nijl en andere natuurkrachten en dieren. Egyptenaren vereerden hun goden in tempels. Daar brachten ze offers (geschenken) aan de goden om hen tevreden te houden. Dat was belangrijk, want als de goden ontevreden waren, zorgden ze voor rampen en ongelukken in Egypte.

Leerdoel (blz. 42)

• Je kunt beschrijven hoe de Egyptenaren dachten over het leven na de dood.

De Egyptenaren geloofden dat zij na de dood zouden voortleven in een dodenrijk. Alleen

mensen die goed geleefd hadden, kwamen in het dodenrijk. Daarbij moest het lichaam

wel volledig bewaard zijn.