Les

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Wat voor bijzondere week is het deze week? 

Lesdoelen

- Je proeft poëzie 

- Je kunt verschillende 

vormen gedichten noemen 

en herkennen

- Je kunt poëzie schrijven ✧･ﾟ:* *:･ﾟ✧

Schrijf jij wel eens gedichten?

😒🙁😐🙂😃

In het lokaal zijn verschillende gedichten te vinden. 

Welk gedicht springt er voor jou uit?

Wat spreekt je aan? 

- onderwerp?

- vorm

- taalgebruik? 

Een man met rood haar

zet streepjes in zijn gezicht

op een doek vol kleur.

Lees het gedicht voor. Vraag: - Wie weet welke dichtvorm dit is? > Het is een haiku, een dichtvorm die bedacht is in Japan. - Wie kan het lettergreepschema benoemen? - Is het een goed gedicht over dit schilderij? Waarom wel, of niet? Of gaat het misschien meer over de maker? Of over allebei?

 Haiku

Een superkort, niet-rijmend gedicht. De basis van een haiku is de zintuiglijke ervaring van de dichter. Een haiku bestaat uit drie regels met een vast aantal lettergrepen. De haiku is een van oorsprong Japanse dichtvorm.

Een haiku gaat vaak over een natuurbeleving

een - man - met - rood - haar

zet - streep - jes - in - zijn - ge - zicht

op - een - doek - vol - kleur

Bespreek vervolgens de opbouw van het gedicht: drie regels, met schema 5 - 7 - 5. Vertel dat het bij haiku's gaat het om het aantal lettergrepen, niet om het aantal woorden. Sta eventueel nog even stil bij het afbreken van woorden, en hoe iets soms anders kan klinken dan je het meestal schrijft: 'stree - pjes' vs. 'streep - jes'.

Haiku-houvast

• Kijk goed en vraag: Wat zie ik? Wat gebeurt     er? Welk gevoel krijg ik erbij?
  
  
• Herkent een lezer in jouw haiku het schilderij   waar het over gaat?
  
  
• Drie regels, rijmschema 5 - 7 - 5

Bespreek nog even kort de belangrijke punten bij het maken van een haiku. Benoem dat het niet noodzakelijk is dat alle vragen 'beantwoord' worden. De vragen zijn een hulpmiddel bij het zoeken naar woorden en zinnen. Ander rijmschema? Met de tekenfunctie rechtsonder kan het schema worden doorgestreept en veranderd.

Dus: een haiku bestaat uit

drie regels, met lettergreepschema

5

7

5

Laat deze samenvatting even kort zien, alvorens naar het volgende voorbeeld te gaan. Is de groep al bekend met haiku's, dan is dit een goed moment om afwijkende schema's (zie: VOORBEREIDING - differentiatie) te introduceren. Met de schrijftool onderaan de pagina kunnen de cijfers worden doorgestreept en aangepast.

buiten voor het raam

punniken spinnen hun web

dodelijk kunstwerk

Albert ten Cate

krokus

kom op

wees niet bang

kom maar te voorschijn

lente

Je gaat een elfje maken:

De eerste regel heeft 1 woord, 

De tweede regel heeft 2 woorden,

De derde regel heeft 3 woorden

De vierde regel heeft 4 woorden 

De vijfde regel heeft weer 1 woord en bevat meestal een samenvatting van het geheel..

Het stappenplan:

Stap 1: Neem een ding, dier of mens in je hoofd waarover het gedicht zal gaan. Kies een eigenschap dat hierbij past en schrijf dit in 1 woord op. Bijvoorbeeld de kleur, het karakter, de geur, de smaak etc.

Stap 2: Schrijf in 2 woorden bij wie of wat die eigenschap hoort.

Stap 3: Waar is het ding, dier of mens?

Stap 4: Stel een vraag over waar de eerste drie regels over gaan.

Stap 5: Wat zegt het, welk geluid maakt het?