ASS: wat is autisme?

• maatschappelijke zorg
• MBO
• Studiejaar 2

3 workshops over autisme 

1. Wat is autisme? (2)

2. Communicatie en functioneren

3. ASS & VB  en begeleiden/behandelen

Doel: 

Je hebt kennis over  over autisme: 

diagnose, theory of mind, centrale coherentie, executieve functies en andere kenmerken. 

Waar denk je aan bij autisme?

Schrijf op een Post-it blaadje waar jij aan denkt bij autisme.

Per blaadje één kenmerk!

Plak wanneer je klaar bent het blaadje op het bord!

Beeldvorming

Autisme is een  bekende stoornis.

Veel mensen hebben een beeld gevormd over autisme 

Maar hebben we het juiste beeld? 

Aantal kinderen met autisme

In 2020 zegt 2,1 procent van ouders van kinderen van 4 tot 12 jaar dat hun kind autisme of een daaraan verwante stoornis heeft. Dat betekent dat het volgens deze ouders om ongeveer 31.000 kinderen van 4 tot 12 jaar gaat. Bij jongens komt het volgens deze gegevens drie keer zo vaak voor als bij meisjes (jongens: 3 procent, meisjes: 1,1 procent). Deze cijfers zijn gebaseerd op de Gezondheidsenquête, die is gehouden onder ouders (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2021).

Er is in Nederland geen onderzoek gedaan naar het aantal geregistreerde diagnoses autismespectrumstoornis. In buitenlands onderzoek wordt de prevalentie van stoornissen in het autismespectrum gewoonlijk op 60 tot 100 per 10.000 mensen geschat, of ongeveer 1 procent. Omdat geen verschillen worden gevonden tussen etnische groepen of tussen groepen met een verschillende sociaaleconomische status is er geen reden om aan te nemen dat de prevalentie in Nederland zou afwijken van het buitenland, stelt de Gezondheidsraad (2009). Het CBS heeft ook gegevens verzameld over de diagnose-behandelcombinaties (dbc's) uit de geestelijke gezondheidszorg. In 2011 waren er binnen de tweedelijns curatieve geestelijke gezondheidszorg 26.000 behandeltrajecten van 4- tot 12-jarigen. Jongens worden vier maal zo vaak behandeld als meisjes.

www.autisme.nl

Een autistisch spectrum

1% van alle Nederlanders heeft een vorm van autisme (ongeveer 190.000). 

ASS komt vier keer vaker voor bij jongens dan bij meisjes. 

Meer dan de helft van de mensen met ASS heeft een normale tot bovennormale intelligentie. 

Zo’n 30 tot 50% heeft een verstandelijke beperking.

Een autistisch spectrum

Autisme uit zich op veel verschillende manieren. 

Daarom wordt er gesproken van een spectrum. 

Je kunt het vergelijken met een streepjescode.

Elk streepje staat voor een kenmerk van autisme. 

Ieder individu heeft een gedeelte van de streepjes, lang niet allemaal. 

Daarom is elke combinatie anders en heeft autisme zoveel verschillende uitingsvormen. 

Een spectrum of verloop  is een reeks van opeenvolgende kleuren, geluiden of andere verschijnselen. 

Oorzaken van autisme

Autisme heeft meerdere oorzaken:

waarvan de biologische oorzaken op dit moment het meest onderzocht worden.

Welke oorzaken precies een rol spelen, is nog niet bekend.

Wel is duidelijk dat autisme erfelijke factoren kent.

Als je ouders autisme hebben, is de kans groter dat jij er ook mee geboren bent.

Het gaat overigens alleen om een grotere kans.

Naast biologische factoren spelen ook omgevingsfactoren een rol:

Als het kind zuurstofgebrek heeft tijdens de geboorte, is de kans groter dat het autistische kenmerken ontwikkelt.

Er zijn ook andere theorieën over het ontstaan van autisme:

bijwerking van vaccinaties

een glutenintolerantie 

Gedrag wordt bepaald door hoe iemand de wereld waarneemt

Iemand met autisme neemt de wereld op een andere manier waar. 

De informatie die binnenkomt, krijgt een andere vertaling. 

Centrale coherentie (samenhang ) 

Hersenen zijn in staat zijn losse informatie te verwerken tot een betekenisvol geheel.

Hoofd- en bijzaken van elkaar kunnen scheiden. 

Door de centrale coherentie van je denken, krijgt de wereld betekenis. 

• Je hoeft hier meestal niet over na te denken, je hersenen doen dit automatisch. 
  
• Denken en reageren gaat snel. 
  
• Je ziet gemakkelijk verbanden en krijgt overzicht.
  

Wat betekent coherentie:

situatie waarin de samenhang tussen afzonderlijke dingen helemaal klopt 

Bijvoorbeeld als je twee bollen vacht ziet, vier poten, een bewegend lang uitsteeksel en twee ogen.

Dan vertalen je hersenen dit onmiddellijk in ‘kat’.

Als je zinnen achter elkaar leest, maken je hersenen hier automatisch een betekenisvol verhaal van. 

Gevolgen van zwakke centrale coherentie

Mensen met autisme hebben vaak een zwakke centrale coherentie, ze zien de wereld als een berg losse onderdelen. 

Tussen deze onderdelen leggen hun hersenen niet automatisch verbanden. 

• Geen onderscheid tussen wat belangrijk is en wat niet. 
  
• Gericht op details.
  

Stel je voor dat je op een vreemde planeet wakker wordt.

Je ziet van alles, maar hebt geen idee wat.

Dit kost veel denktijd en energie.

Je weet niet of je het goed hebt.

Je bent bezig met alle details en hebt geen idee van het geheel.

Je kunt niet inschatten wat belangrijk is en wat niet.

De wezens die op de planeet wonen, doen in jouw ogen bizarre dingen waar je niets van begrijpt.

Zo ervaren mensen met een zwakke centrale coherentie de wereld.

Wat zijn executieve functies?

Laat de studenten eerst zelf nadenken over wat executieve functies zijn. 

Bespreek hun antwoorden en kijk daarna het filmpje op de volgende sheet.

Moeite met executieve functies

Theory of mind

Theory of mind is het vermogen om:

• Gedachten
  
• Bedoelingen
  
• Gevoelens
  
• Ideeën 
  

van jezelf en anderen op merken en hier rekening mee te houden. 

Theory of mind = begrijpen en onder woorden kunnen brengen van je eigen gevoelens, bedoelingen en gedrag.

Iemand met een goede theory of mind kan zich verplaatsen in de ander en bedenken wat deze bedoelt of voelt.

Als je praat met de ander en aanvoelt dat hij verdrietig is, reageer je anders dan wanneer hij blij is.

Als je vriend niet met je wil voetballen, begrijp je dat hij nog steeds je vriend is, maar dat hij zin heeft om iets anders te doen. 

Gevolgen van beperkte theory of mind

• Meer moeite met  inleven in de gevoels- en gedachtewereld van  anderen. 
  
• Meer moeite met inbeelden dat iemand iets anders zou kunnen denken of voelen dan zijzelf. 
  
• Het begrijpen van de emoties van anderen is lastiger. 
  

Door hun gerichtheid op details kunnen ze moeilijk gevoelens van gezichten aflezen. 

Bijvoorbeeld:

"iemand fronst doordat hij diep aan het nadenken is, ze kunnen denken dat de persoon boos is"

Contact mist vaak wederkerigheid.

Vrienden maken en behouden verloopt veelal moeizaam.

Verwoorden van bedoelingen en gevoelens is niet vanzelfsprekend.

Over- en ondergevoeligheid voor prikkels

Mensen met autisme kunnen een combinatie hebben van overgevoeligheid en ondergevoeligheid voor prikkels.

Welke externe prikkels zijn er?

Externe prikkels:

Geluiden

Beelden

Geuren

Smaken

Trillingen

Welke Interne prikkels zijn er?

Interne prikkels:

Gedachten

Gevoelens

Pijn

Jeuk 

Verwerken van prikkels gaat moeilijker en duurt het langer. 

De prikkels stapelen zich op tot er kortsluiting ontstaat: overprikkeling. 

Ondergevoelig zijn voor bijvoorbeeld: 

• Warmte
  
• Pijn
  
• Geuren
  

Het gevolg van overprikkeling is:

Boos worden

Vluchten

Terugtrekken

Rust helpt om alle onverwerkte prikkels een plaats te geven.

Ervaringsdeskundige: 

1. vuil 

2. warmte / kou niet of veel voelen 

3. overmatig dagdromen 

4. stimmen 

5. echolalie 

6. neuriën

7. Arfid (gevoel pos/neg structuur voeding)

8. hypergevoelige huid  

mevrouwspectrum.nl

Wat neem je mee?

Hoe ga je uit de les weg?

😒🙁😐🙂😃