Bs 4 resorptie + Bs 5 gezonde voeding

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Welkom!

Vandaag 

• Herhaling & contextvraag vertering
• Leerdoelen
• uitleg bs 4 resorptie
• maken opd 24-26
• quiz 
• bs 5 gezond eten 
• leerdoelcheck

Welk onderdeel voorkomt dat drinken in je neusholte kan komen?

wat hoort bij elkaar

lipiden

eiwitten

zetmeel 

(amylum)

lipase

amylase

pepsine

maltose

Wat is het nut van emulgeren van vetten?

Wat is de functie van de galblaas?

1. gal maken
2. gal opslaan
3. gal maken en opslaan

Wat is de goede volgorde van je spijsvertering?

1. slokdarm, maag, dikke darm, dunne darm
2. mondholte, slokdarm, dunne darm, maag
3. mondholte, slokdarm, maag, dunne darm
4. dikke darm, dunne darm, maag, mondholte

Welke van de genoemde verteringsorganen maakt niet zelf verteringsenzymen?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. mond
2. slokdarm
3. 12 vingerige darm
4. maag

De peristaltische bewegingen
vinden plaats in .......
kies het beste antwoord

1. de mond, de dikke darm
2. de darmen, de maag en de slokdarm
3. de maag en de slokdarm
4. de mond en de maag

1. Vanuit de dikke darm worden water en
voedingsvezel aan het bloed toegevoegd
2.De niet-verteerde voedselresten verlaten het
lichaam via de anus

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 waar 2 nietwaar
4. 1 nietwaar 2 waar

1. Vanuit de dunne darm worden de
verteringsproducten opgenomen in het bloed
2. Het alvleeskliersap helpt bij de vertering van
koolhydraten, eiwitten en vetten

1. beide waar
2. beide nietwaar
3. 1 waar 2 nietwaar
4. 1 nietwaar 2 waar

Vandaag 

• Herhaling & contextvraag vertering
• Leerdoelen
• uitleg bs 4 resorptie
• maken opd 51 t/m 60
• bs 5 gezond eten 
• leerdoelcheck

Herhalingsvragen 

pak je Binas 82E/F erbij

Schrijf je antwoorden op in je schrift!

1. Waar in het verteringsstelsel vindt de vertering van eiwitten allemaal plaats?
   En welke enzymen zijn hierbij betrokken?
2. Welk enzym zorgt voor vertering van vetten?
3. waarom zorgt gal niet voor vertering, maar heeft het wel een belangrijke functie bij de vertering?
4. Wat is de functie van HCO3 (waterstofcarbonaat) in alvleessap?
5. waardoor vind de meeste opname van voedingsstoffen in de dunne darm plaats?

Contextvraag 47 t/m 50

Maak en bespreek vraag 23 met je groepje 

Antwoorden:

47) Dit is een voorbeeld van negatieve terugkoppeling. Door het eten raakt de maag gevuld en neemt de ghrelineproductie af, waardoor je hongergevoel afneemt. Het effect van het proces, remt het proces.

48) De concentratie ghreline neemt toe, waardoor je meer honger krijgt. Dit zorgt ervoor dat iemand veel meer gaat eten.

49) Wanneer je honger hebt, is de ghrelineconcentratie in je lichaam hoog. Hierdoor word je impulsiever bij het kiezen van producten en kun je moeilijker weerstand bieden aan de impuls om producten in je mandje te leggen.

50a) De persoon heeft om 8.00 uur ’s morgens voor het laatst gegeten. De ghrelineproductie daalt nadat er is gegeten.

50b) grafiek 

Leerdoelen 

Basisstof 4 Resorptie:

• Je kan beschrijven op welke wijze voedingsstoffen worden opgenomen in het darmkanaal 
• Je kan beschrijven welke factoren invloed hebben op de resorptie 

Basisstof 5 gezonde voeding: 

• Je kan aangeven wat een gezond voedingspatroon is 
• Je kent de risico's van te veel ongezonde voeding 

Basisstof 4: Resorptie 

lezen bs 4 

Resorptie

Opname van stoffen via darmwand.

Mond: o.a. alcohol

Maag: o.a. alcohol en water

Darmen: 

monosachariden, aminozuren, vitamines, mineralen, water, medicijnen en (via  lymfe:) vetzuren.

Opname

Opname gaat niet vanzelf.

Voor grote stoffen is transporteiwit en energie nodig. 

Door actief transport kun je meer op nemen dan door diffusie.

 

Water

Water wordt opgenomen in maag, dunne en
vooral dikke darm.

Waar komt al dit water vandaan?

Bijzonderheden

Vetten lost niet op in water.

Vertering en opname moeilijker.

In de darmcellen wordt er uit glycerol en vetzuur weer vetten gevormd, 

Deze gaan niet direct in bloed maar worden in lymfe opgenomen.

• terugvorming tot triglyceriden in darmepitheel
• transport in waterige omgeving -> eiwitmantel (lipoproteïnen)
• weg: darmepitheel -> intercellulaire ruimte -> lymfe -> borstbuis (ader)

Na opname?

Opgenomen stoffen via bloed in poortader naar lever.

Lever controleert op:

•  bloedsuiker niveau,
• giftige stoffen (zoals medicijnen)

Lever neemt bouwstoffen op en bewerkt deze.

Maken: 

51 t/m 60 

Waarom moet insuline worden geinjecteerd en kan het niet in pilvorm worden ingenomen?

De opname van alcohol kan bijna overal in het darmkanaal plaatsvinden. Door welke oorzaak is de opname van alcohol in de dunne darm het grootst?

Door verhoging van de glucose concentratie in de darmcellen kan het waterverlies in het lichaam toenemen. Juist of onjuist, leg uit!

Door gebruik van transporteiwitten voor zowel glucose als aminozuren kunnen per tijdseenheid meer Na+ ionen worden opgenomen.

1. juist
2. onjuist

welke bewering(en) is/zijn juist?
1 de verteringsproducten die in het bloed worden opgenomen, zijn beter oplosbaar in water dan producten die in de lymfe worden opgenomen
2 een deel van de verteringsproducten wordt via diffusie en een deel via actief transport uit de dekweefselcellen in het bloed opgenomen
3 het al dan niet verzadigd zijn van de vetzuren bepaalt of deze in de lymfe of in het bloed worden opgenomen.

1. 1,3
2. 1,2
3. 2
4. 1,2,3

Examenvraag (HAVO)

De behandeling van clostridiumziekte met antibiotica duurt lang en vaak komen de klachten weer terug. Daarom werd in het AMC in Amsterdam een onderzoek gedaan naar het toepassen van fecale bacterietherapie, ofwel poeptransplantatie, als alternatief voor de antibioticumbehandeling. Internist Max Nieuwdorp legt uit hoe dit in zijn werk gaat: "Gezonde donoren leveren hun ontlasting in. Na menging met een vloeistof en filteren door een zeefje ontstaat een vloeistof die aan patiënten met een clostridium-infectie kan worden toegediend. Op deze manier wordt de darm voorzien van een gezond bacteriebehang."

De vloeistof wordt toegediend via een slangetje door de neus naar het spijsverteringskanaal. Waar in het spijsverteringskanaal zal zich het uiteinde van het slangetje bevinden wanneer wordt gestart met de toediening

Waar in het spijsverteringskanaal zal zich het uiteinde van het slangetje bevinden wanneer wordt gestart met
de toediening

1. slokdarm
2. twaalfvingerige darm
3. endeldarm
4. blinde darm

Basisstof 5 Gezond eten

Bespreek in je groepje

1. Volg jij een dieet? En met welke overtuiging doe je dat? (medisch, religieus, tred volgen, sportdoel, etc)
2. Op welke manier krijg jij informatie over eten? (reclame, diëtist, vlogs, voedingscentrum, etc.)
   

Leerdoelen 

Basisstof 5 gezonde voeding: 

• Je kan aangeven wat een gezond voedingspatroon is 
• Je kunt aangeven wat de gezondheidsrisico's zijn van ongezonde voeding 

N.a.v de video...

• Wat betekend gezond eten voor jouw? 
• Denk je dat je zelf gezond eet? Waarom wel/niet 
• Wat zou je zeker moeten checken voordat je een veel te duur dieetboek of -middel koopt..

Cholesterol-HDL-ratio 

• bouwstof (van celmembraan)
• gemaakt in de lever, in bloed vervoerd in lipoproteinen (cholesterol + eiwit)
• varianten VLDL (Very Low Density Lipoprotein), LDL, HDL 
  
  
• cholesterol uit je lever -> VLDL -> afgifte aan bloed
• cellen nemen vetten op uit VLDL -> blijft over vooral cholesterol =LDL
• LDL: wordt opgenomen door lever, bijnieren, teelballen, etc.
• Deel LDL blijft in het bloed -> afzetting in bloedvaten (atherosclerose)
• HDL wordt ook aangemaakt in lever
• Functie: opname LDL cholesterol uit bloed en afvoer naar lever
• LDL/HDL (cholesterol- HDL-ratio) is een maat voor verhoogde kans op hart en vaatziekten

VLDL, LDL en HDL cholesterol ratio

Wat heeft invloed op hoeveel calorieën je kan eten? 

Gevolgen van ongezonde voeding

Te veel suiker

• Tandbederf/cariës = gaatjes in tanden en kiezen,  doordat bacteriën suikers omzetten in een zuur.  (glazuur en tandbeen worden aangetast)
• insuline ongevoeligheid 
• overgewicht 

Te veel vet

• Cholesterolgehalte in het bloed neemt toe. Cholesterol = vetachtige stof die je lichaam gebruikt om nieuwe cellen te maken.
• overgewicht 

Deze mensen hebben hetzelfde BMI, wie is er het gezondst? 

www.voedingscentrum.nl

Huiswerk

Maak basisstof 5 

oefen voor het SE

Maak examenopdrachten 

Heb je de leerdoelen gehaald?

Basisstof 4 Resorptie:

• Kan je beschrijven op welke wijze voedingsstoffen worden opgenomen in het darmkanaal 
• Kan je beschrijven welke factoren invloed hebben op de resorptie 

Basisstof 5 gezonde voeding: 

• Kan je aangeven wat een gezond voedingspatroon is 
• Ken je de risico's van te veel ongezonde voeding