deel 5: Slaap en slaapproblemen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2,3

Slaap en slaapstoornissen

• Normale slaap

• Slaapapneu
• Slapeloosheid
• Parasomnie
• Restless legs

Deelopdracht: lesopbouw

Psycho-educatie, voorlichting en motiverende gespreksvoering:

Deel 1: Anorexia Nervosa, Boulimia Nervosa & Binge Eating Disorder 

Deel 2: Complexe zorg bij eetstoornissen en motiverende gespreksvoering 

Deel 3: Psychose, Schizofrenie

Deel 4: Leefstijlinterventies, psycho-educatie & ethiek

Deel 4: Slaapstoornissen & Zorgplanning 

Literatuur bij deze deelopdracht

Thema: Geestelijke gezondheidszorg

• Psychofarmacologie
  
• Recht en ethiek in de GGZ
  

             Introductie;

             Belangrijke Begrippen;

             Omgaan met ethische dilemma's in de GGZ.

• Psycho-educatie
  

Thema: Gezondheidsbevordering

• Gezondheidsbevordering het hele hoofdstuk
  
• Voorlichting, advies en instructie;
  

              Communicatie bij gezondheidsbevordering

• Aandachtpunten voor de branches;
  

              D. Aandachtspunten voor de geestelijke gezondheidszorg. 

Na deze les kun je:

Bij de zorgvragers met onderstaande slaapstoornissen de volledige zorg plannen, uitvoeren, evalueren en bijstellen:

- Slaapapneu

- Slapeloosheid

- Parasomnie

- Restless legs

Lesinhoud

Deel 1 van de les --> 60 minuten:

• Uitleg over slaap
• Uitleg verschillende slaapstoornissen

Deel 2 van de les --> 120 minuten

Leefstijlverbeterchallenge 

Hoeveel uur heb
jij vannacht geslapen?
1x invullen

Waarom slapen we?
Wat is het nut van slaap?

herstel van het lichaam: weefsels worden gerepareerd, spieren opgebouwd en energievoorraden aangevuld

hersenen en geheugen--> verwerken van informatie en bevorderen van cognitieve functies

emotionele regulatie --> te weinig slaap dan stemmingswisselingen, verhoogde stress, grote kans op angst of depressieve klachten

immunsysteem --> ondersteuning van afweer tegen ziektes

hormonale balans --> beinvloed productie van hormonene zoals melatomine, cortisol (stress)en leptine (hongergevoel)

onvoldoende slaap --> gewichtstoename en verhoogd risico diabetes type 2

✅ Herstel – Spieren en weefsels worden gerepareerd, energie aangevuld.

✅ Hersenen & Geheugen – Verbetert informatieverwerking en cognitieve functies.

✅ Emoties – Te weinig slaap verhoogt stress, angst en depressie.

✅ Immuunfunctie – Versterkt afweer tegen ziektes.

✅ Hormonen – Reguleert melatonine (slaap), cortisol (stress) en leptine (honger).

✅ Onvoldoende slaap – Risico op gewichtstoename en diabetes type 2.

⚠️ 9-15% heeft slaapstoornissen, minder dan de helft zoekt hulp.

De meeste mensen realiseren zich niet dat ze te weinig slapen

1. Waar
2. Niet waar
3. Waar, maar ook niet waar

Wie 6 uur per nacht slaapt, slaapt structureel te weinig

1. Waar
2. Niet waar
3. Waar, maar ook niet waar

Hoeveel slaap heb je nodig?

10%         meer dan 8 uur

80 %       7-8 uur

10%         minder dan 7 uur

📌 Slaap & Functioneren

✅ 8 uur slaap (2 weken) – Optimale prestaties.

✅ 5-6 uur slaap (2 weken) – Duidelijke achteruitgang in functioneren.

✅ 4 uur slaap (2 weken) – Grote achteruitgang, maar men denkt zelf goed te presteren.

⚠️ Meer ongelukken door slaaptekort dan door alcoholgebruik!

                  Hoe lang kunnen we zonder slaap?

Recordhouder: Randy Gardner (17 jaar) – 11 dagen zonder slaap; scriptie over wakker blijven

Vrienden hielpen hem wakker te blijven (wandelen, douchen)

• Stemming: Achteruitgang
• Concentratie: Zeer moeilijk
• Spraak: Dubbele tong, zinnen niet afmaken
• Geheugen: Vergeetachtigheid, korte-termijnproblemen
• Cognitief: Problemen met denken
• Psychisch: Achterdochtigheid, hallucinaties
• Lichaam: Dalende lichaamstemperatuur

Als avondmens kun je jezelf trainen om een ochtendmens te worden

1. Waar
2. Niet waar
3. Waar, maar ook niet waar

Je hersenen rusten tijdens de slaap

1. Waar
2. Niet waar
3. Waar, maar ook niet waar

Tijdens de slaap blijven je hersenen actief om herinneringen te verwerken, afvalstoffen op te ruimen en het lichaam te herstellen.

Soorten slaapstoornissen

• Slaapapneu; herhaaldelijk stoppen en starten van de ademhaling

• Slapeloosheid; insomnie ( in slaap vallen, doorslapen, te vroeg wakker)

• Parasomnie; abnormaal gedrag, bewegingen, emoties of waarnemingen tijdens de slaap of bij het ontwaken

• Restless legs; drang om benen te bewegen (neurologische aandoening)

💤 Slaapapneu

🔹 Afwijkingen in de ademhaling tijdens slaap

🔹 O₂-tekort → Verstoorde herstellende slaap

⚠️ Apneu = ademstilstand (>10 sec)

⚠️ Vaak niet direct herkend door artsen

📉 Gevolgen:

• Slechte slaapkwaliteit, vermoeidheid
• Verhoogd risico op hart- en vaatziekten
• Concentratieproblemen, stemmingswisselingen

😴 Slapeloosheid (Insomnie)

🟠 Wanneer?

✔️ Meer dan 2 keer per week slecht slapen

✔️ Overdag minder goed functioneren

⚠️ Vormen van slapeloosheid:

• Moeite met inslapen
• Lang wakker liggen
• Te vaak wakker worden
• Te vroeg wakker worden

Symptomen slapeloosheid

• Moe
• Energieloos
• Slaperig
• Prikkelbaar
• Slechte concentratie

😴 Oorzaken van Slapeloosheid

🔺 Psychisch: Piekeren, spanningen, zorgen

🟠 Lichamelijk: Pijn, jeuk, vaak plassen

🔺 Psychische klachten: Angst, depressie

🟠 Gewoontes: Jetlag, ploegendienst, dutten, cafeïne, nicotine, alcohol

🔺 Slaapstoornissen: Slaapapneu, narcolepsie, restless legs

📉 Gevolg: Slechte slaapkwaliteit en vermoeidheid overdag

Behandeling slapeloosheid

• Introduceer een slaapdagboek
• Boeken: beter slapen
• Oorzaak aanpakken 
• Slaapmedicatie

😴 Parasomnie (Parsamonia)

Verzamelnaam voor ongewoon gedrag of bewegingen tijdens de slaap.

🔺 Kenmerken:

                Persoon lijkt wakker, maar slaapt

                Heeft geen bewustzijn van zijn acties

⚠️ Voorbeelden:

• Slaapwandelen
• Tandenknarsen
• Hoofdbonken

📉 Gevolg: Verstoorde slaap en vermoeidheid overdag

Symptomen parasomnie

🟠 Heel verschillend per persoon

🔺 Vergelijkbaar met chronische vermoeidheid

⚠️ Veelvoorkomende effecten:

😡 Eerder geprikkeld

😠 Humeurig & gestrest

⚡ Weinig energie

💤 Moeite met wakker blijven

📉 Gevolg: Verminderde concentratie en slechtere prestaties

😴 Oorzaken van Parasomnie

Ontstaat vaak in de kinderleeftijd, maar ook volwassenen kunnen het ontwikkelen.

🔺 Veelvoorkomende oorzaken:

🧬 Erfelijke factoren

😰 Stress & psychologische problemen

💤 Slaapgebrek

🍷 Alcoholgebruik

🤒 Koorts

⏳ Verstoorde biologische klok (jetlag, nachtdiensten)

📉 Gevolg: Verstoorde slaap en vermoeidheid overdag

Behandeling parasomnie

• Varieert van adviezen over de manier van leven tot medicatie
• Geruststelling is de belangrijkste behandeling
• Psycholoog in consult 

🦵Restless Legs Syndrome (RLS)

Onrustig gevoel in de onderbenen

Treedt op vlak voor het slapen

⚠️ Klachten:

• Kriebelen, tintelen, kramp, jeuk
• Drang om benen te bewegen → verlichting van klachten

📉 Gevolg:

• Slaapproblemen en vermoeidheid overdag

🦵 Oorzaken van Restless Legs Syndrome (RLS)

🟠 Oorzaak onbekend, maar kan vaker voorkomen bij:

⚠️ Mogelijke verbanden:

❌ IJzertekort

❌ Foliumzuurtekort

🤰 Zwangerschap

🩸 Diabetes mellitus

🧠 Ziekte van Parkinson

🦋 Schildklieraandoeningen

🦵 Behandeling van RLS

🟠 Leefstijl & Zelfzorg

🔺 Gezonde levensstijl

🔺 Warme baden

🔺 Massage van de benen

🟠 Medicatie

🔺 Ropinirol (toegediend via pleister)

📉 Doel: Klachten verlichten & slaapkwaliteit verbeteren

Welke maatregelen kan je nemen voor een betere nachtrust?