Week 41 zinsdelen en woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Persoonsvorm en zinsdelen

.

Doelen

In deze lessenreeks leer je de basis

voor het ontleden van een zin.

• Je weet dat een zin uit zinsdelen bestaat
• Je weet dat zinsdelen uit woord(en) bestaan
• Je weet wat werkwoorden zijn
  
• Je kunt de persoonsvorm vinden
• Je kunt een zin in zinsdelen verdelen
  

Vooraf

1. Een zin bestaat uit meerdere woorden die verschillende zinsdelen vormen.

    vb: De kat / speelt / graag / met een balletje / in de tuin.

2. In elke zin staan één of meerdere werkwoorden (DOEN of ZIJN)

    vb: Graag eet Kevin een ijsje.

          Femke zou ook wel een ijsje willen gaan eten.

          De film is erg spannend.

3. Elke zin heeft een onderwerp  (antwoord op de vraag: Wie/Wat + WG?)

    vb: De jongens gamen elke weekend.

Uitleg zinsopbouw

Een zin bestaat standaard uit twee basisdelen.

- een deel dat zegt wat de handeling is (= werkwoordelijk gezegde)

- een deel dat zegt wie de handeling uitvoert (= onderwerp)

   vb: Fieke tekent. 

Deze zin kun je uitbreiden door er zinsdelen aan toe te voegen. Die geven extra informatie over bijvoorbeeld: wat, wie aan wie , met wie, wanneer, waar, waarmee, waardoor?

* Fieke / tekent / graag / paarden.

* Fieke / tekent / een paard / met een potlood.

* Fieke / heeft / gisteren / voor haar oma / een paard / getekend / met een potlood.

Sleep alle werkwoorden naar 'Werkwoorden' en alles wat geen werkwoord is naar 'Geen werkwoord'.

Werkwoorden

Geen werkwoord

huis

goede bedoelingen

verhuizen

heb willen houden

zijn

zijn hond

De persoonsvorm

De persoonsvorm is altijd een werkwoord en vertelt vaak wat iemand aan het doen is.

Bovendien kun je aan dit woord zien in welke tijd de zin staat.

      vb: De sportieve jongens | fietsen | ’s middags | graag | in het bos.

Je kunt de persoonsvorm vinden door:
•    de zin vragend te maken. De persoonsvorm komt dan vooraan in de zin te staan.
     vb: Fietsen | de sportieve jongens | ’s middags | graag | in het bos?

•    De tijd in de zin te veranderen. De persoonsvorm verandert dan van vorm.
     vb: De sportieve jongens | fietsten | ’s middags | graag | in het bos.

Wat is de pv?
Dit jaar zal niemand uit deze klas blijven zitten

1. Dit jaar
2. zal
3. niemand uit deze klas
4. zitten

Wat is de PV?

De trein stopte gisteren op het station.

1. stopte
2. gisteren
3. de trein
4. op het station

Wat is de PV?

Ik vind het leuk op deze school.

1. ik
2. op deze school
3. vind
4. het leuk

Wat is de PV?

Mijn oudste broer heeft jaren gevaren.

1. gevaren
2. mijn oudste broer
3. jaren
4. heeft

Wat is de PV?

September was dit jaar erg nat.

1. dit jaar
2. nat
3. was
4. september

Wat is de PV?

Elke vrijdagavond hang ik lekker op de bank

1. ik
2. hang
3. op de bank
4. elke vrijdagavond

Wat is de PV?

Sturen jullie ook altijd Kerstkaarten?

1. jullie
2. Kerstkaarten
3. Sturen
4. ook

Wat is de PV?

Koperen draden kunnen goed elektriciteit begeleiden.

1. goed
2. begeleiden
3. draden
4. kunnen

Wat is de PV?

Waarom zouden vrouwelijke militairen volgens jou geen generaal mogen worden?

1. zouden
2. mogen
3. worden
4. geen generaal mogen worden

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

1. Je zoekt eerst de persoonsvorm (pv). Maak de zin vragend, dan komt dit werkwoord
    vooraan in de zin te staan. Of zet de zin in een andere tijd. De persoonsvorm verandert.

2. Zet er een streep vóór en achter.

3. Je kijkt of er andere werkwoorden in de zin staan. Als die er zijn, zet je er ook een
    streep vóór en achter.

    Belangrijk: Alle werkwoorden samen vormen het werkwoordelijk gezegde (WG)

4. Alle woorden die al vóór de pv staan, vormen één zinsdeel.

5. Je gaat de overgebleven woorden vóór de pv proberen te zetten. Dat doe je met zoveel
    mogelijk woorden en de zin moet blijven kloppen.

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

De jonge held | kreeg | een onderscheiding.

1. juist
2. onjuist

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Koala's | eten | geen | vlees.

1. juist
2. onjuist

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Over | een paar jaar | heeft | iedereen | een smartwatch.

1. juist
2. onjuist

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Ons team | won | gisteren | een belangrijke sportprijs.

1. juist
2. onjuist

Maak met de zinsdelen een goede zin

De ober

heeft

de jas

aan de klant

gegeven.

Maak met de zinsdelen een goede zin

Fieke

voor haar opa

had

geschreven.

een mooi gedicht

Maak met de zinsdelen een goede zin

bracht

een goed boek

voor mij

Gisteren

mee

ze

Maak met de zinsdelen een goede zin

Willem 2

weer

Zal

gaan winnen?

de volgende wedstrijd

tegen NAC

Opdracht zinsopbouw

Breid de volgende zin uit zoals de zin hierboven: 

 Arvid speelt ...

Kenmerken werkwoorden

- geven een tijd aan

- geven een getal aan

Werkwoorden moet je vaak vervoegen in een zin. 

Werkwoorden

Werkwoorden noemen we ook weleens doe-woorden.

Het zijn namelijk dingen die je kunt doen, zoals:

lopen, fietsen, staan, zitten, schrijven, slapen, gamen, eten, wachten......

Er zijn zelfstandige werkwoorden en hulpwerkwoorden

ik spring

jij springt

wij springen

ik wandel

jij wandelt

wij wandelen

ik slaap

jij slaapt

wij slapen

ik bloem

jij bloemt

wij bloemen

ik doos

jij doost

wij dozen

Wat is het werkwoord in onderstaande zin?

Wij werken graag thuis op de computer.

1. wij
2. werken
3. graag
4. computer

Wat is het werkwoord in onderstaande zin?

Pieter haalt drinken in de supermarkt.

1. Pieter
2. haalt
3. drinken
4. supermarkt

Hoeveel werkwoorden staan er in deze zin?

Marieke heeft een granaat gevonden in de speeltuin.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel werkwoorden staan er in deze zin?

Kleine kinderen hebben kunnen wennen op school.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

kenmerken zelfstandig naamwoord 

- zijn MeDiPlaDi woorden

- gevoel is ook een zn

- meervoud

- verkleinwoordje

- lidwoord

Het zelfstandig naamwoord

Voor een zelfstandig naamwoord kun je (bijna) altijd een lidwoord (de, het, een) zetten.

Voorbeelden:

de tafel, de auto, het meisje, een hond

Lidwoorden

We hebben in het Nederlands 3 lidwoorden:

de (bepaald)

het (bepaald)

een (onbepaald) 

Bijvoeglijk naamwoord

* Zegt iets over een zelfstandig naamwoord

* Staat vóór een zelfstandig naamwoord en na het lidwoord

Het woord "een" noemen we een....

1. Lidwoord
2. Zelfstandig naamwoord
3. Bijvoeglijk naamwoord

Kies de juiste woordsoort.

Gelukkig mag ik straks weer naar huis.  

1. Zelfstandig werkwoord (zww)
2. Zelfstandig naamwoord (zn)
3. Bijvoeglijk naamwoord (bn)
4. Voorzetsel (vz)

Kies de juiste woordsoort.

Je moet ook nooit Cola drinken bij de computer.

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Voorzetsel (vz)
3. Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Kies de juiste woordsoort.

Ik fiets nog snel even naar de winkel.

1. Bepaald lidwoord (blw)
2. Onbepaald lidwoord (olw)

Kies de juiste woordsoort.

Gisteravond heb ik een film gekeken.

1. Zelfstandig werkwoord (zww)
2. Hulpwerkwoord (hww)

Ik zoek de betekenis van het woord straks even op. 

1. Wel een voorzetsel
2. Geen voorzetsel

welk woordsoort is 'fiets'

1. lidwoord
2. bijvoeglijk naamwoord
3. werkwoord
4. zelfstandig naamwoord

welk woordsoort is 'zwemmen'?

1. werkwoord
2. zwemwoord
3. lidwoord
4. bijvoeglijk naamwoord

Waar zegt het bijvoeglijk naamwoord iets over?

1. Zelfstandig naamwoord
2. Bijwoord
3. Werkwoord
4. Bijvoeglijk naamwoord

SLEEP DE WOORDSOORTEN NAAR DE GOEDE PLEK

De ouders van Bilal zijn erg aardige en behulpzame mensen.

zelfstandig naamwoord

bijvoeglijk naamwoord

werkwoord

lidwoord

ouders

de

aardige

mensen

Bilal

zijn

behulpzame