Hoofdstuk 1: Paragraaf 2.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 1: Burgers & Stoommachines

Paragraaf 2: Het leven in een industriestad

Wat gaan wij vandaag doen?

• Lesdoelen
• Introductie
• Instructie
• Verwerking
• Aan de slag!
• Afsluiting

Studiewijzer

d

Week ...	Lesdoel	Opdracht
	A: Je kunt de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beschrijven. B: Je kunt de werk- en leefomstandigheden van de gegoede burgerij en de middenklasse beschrijven. C: Je kunt een belangrijk economisch idee en een belangrijk politiek idee noemen van liberalen in de 19de eeuw.	Lees: Paragraaf 2, hoofdstuk 1. Maak: Opgave 2 t/m 12.

A. Het leven van Arbeiders

Werkomstandigheden

• De werkdagen waren lang
• De lonen waren erg laag
• Vaak moest het gehele gezin werken in de fabriek, dus ook de kinderen

''De kinderen zagen er dan ook ‘allerellendigst en als levende skeletten uit. Daarbij komt dat zij niet genoegzaam gevoed worden en slechts ƒ 0,25 per dag verdienen.'' (Uitspraak uit de Arbeidsenquite 1887)..

Bron 1: Kinderarbeid in de Verenigde Staten (1908). 

A. Het leven van Arbeiders

Werkomstandigheden

• Het werk was gevaarlijk
  
• Het werk was ongezond
  
• Arbeiders raakte vaak langdurig ziek of gehandicapt

''Ik verzuip mijn kinderen nog liever, dan dat ik ze hun handen kwijt laat werken '' 

(Uitspraak uit de Arbeidsenquite 1887)..

A. Het leven van Arbeiders

Werkomstandigheden

• Ondernemers konden arbeiders zomaar ontslaan
• Arbeiders die klaagden werden ontslagen

A. Het leven van Arbeiders

Leefomstandigheden

• De huizen van arbeiders lagen erg dicht bij de fabrieken
• De huizen waren van erg slechte kwaliteit: geen stromend water, riolering, dicht op elkaar.
• Er braken vaak ziektes uit door slechte hygiëne
• Geldgebrek en dus slecht eten

Bron 2: Arbeidswoningen uit 1856 in Amsterdam. 

Verwerking

Welke werk- en leefomstandigheden herken je in het volgende fragment?

Individueel schrijf je het volgende in je schrift op: 

• De werkomstandigheden van arbeiders
• De woon/leef omstandigheden van arbeiders
• Wat vind je van de positie van de arbeiders? Is deze goed of slecht?

Aan de slag!

Lees: Paragraaf 2 van hoofdstuk 1

Maak: Opgave 1b t/m11

Klaar?

Leren paragraaf 2 van hoofdstuk 1

Of...

Samenvatten paragraaf 2 van hoofdstuk 1

Afsluiting

Stiftenopdracht

Je krijgt met je klas 2 minuten de tijd om op het bord zo veel mogelijk op de schrijven over:

Wat heb je vandaag geleerd?

Je mag stiften doorgeven, maar niet gooien. 

Als je klaar bent ga je zitten.

Op het einde bespreken we de opdracht. 

Hoofdstuk 1: Burgers & Stoommachines

Paragraaf 1: De industriële Revolutie

Wat gaan wij vandaag doen?

• Terugblik
• Lesdoelen
• Instructie
• Aantekening
• Verwerking
• Aan de slag!
• Afsluiting

Bron 1: Foto van ondernemersgezin ergens eind 19de eeuw. 

Terugblik

De vorige les hebben we het gehad over:

De werk- en leefomstandigheden van fabrieksarbeiders.

Schrijf op je post-it zo veel mogelijk op wat je hier nog van weet.

Klaar? Plak je post-it op het bord en wacht even tot we de opdracht gaan bespreken.

Studiewijzer

d

Week ...	Lesdoel	Opdracht
	A: Je kunt de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beschrijven. B: Je kunt de werk- en leefomstandigheden van de gegoede burgerij en de middenklasse beschrijven. C: Je kunt een belangrijk economisch idee en een belangrijk politiek idee noemen van liberalen in de 19de eeuw.	Lees: Paragraaf 2, hoofdstuk 1. Maak: Opgave 2 t/m 12.

B. Het leven van de burgerij

De samenleving was opgedeeld in verschillende groepen en deze verschilden drastisch van elkaar.

Gegoede burgerij

Deze woonden ver weg van de fabrieken, weg van het vuil en de stank. Zij hadden grote huizen met tuinen.

Zij werden minder snel ziek, want ze hadden onder andere een eigen wc, gezond voedsel en schoon drinkwater. 

Deze groep had veel bezittingen, zoals fabrieken. Zij hadden dus veel geld.

Middenklasse

 De middenklasse was een middengroep van bijvoorbeeld geschoold kantoorpersoneel, winkeliers en schoolmeesters. Zij hadden het beter dan de arbeiders, maar waren niet zo rijk als de ondernemers.

Arbeidersklasse

• De arbeidersklasse was de grootste klasse, onderaan de samenleving. De arbeiders hadden geen eigen bezit (land, huis of bedrijf). Ze konden alleen iets verdienen door te werken.

Verwerking

Schrijf 1 t/m 3 op in je schrift.

Schrijf pér afbeelding op.

1. Welke klasse zie je?

2. Waar zie je dat aan?

3. Hoe waren hun leefomstandigheden?

AFBEELDING 1.

Verwerking

Schrijf 1 t/m 3 op in je schrift.

Schrijf pér afbeelding op.

1. Welke klasse zie je?

2. Waar zie je dat aan?

3. Hoe waren hun leefomstandigheden?

AFBEELDING 2.

Verwerking

Schrijf 1 t/m 3 op in je schrift.

Schrijf pér afbeelding op.

1. Welke klasse zie je?

2. Waar zie je dat aan?

3. Hoe waren hun leefomstandigheden?

AFBEELDING 3.

C. Het liberalisme

Alleen mensen uit de gegoede burgerij mochten stemmen op de politiek.

Hierom werd er weinig gedaan aan de slechte werk- en leefomstandigheden van de arbeiders.

Deze gegoede burgerij waren aanhangers van het liberalisme.

Schrijf mee met de volgende aantekening

Aantekening paragraaf 2: Het liberalisme

Aan de slag!

Lees: Paragraaf 2 van hoofdstuk 1

Maak: Opgave 1 t/m11

Klaar?

Leren paragraaf 1 van hoofdstuk 1

Of...

Samenvatten paragraaf 1 van hoofdstuk 1

Afsluiting

Stiftenopdracht

Elke rij in de klas is een groep. Elke groep krijgt één stift.

Telkens mag er maar één iemand pér groepje schrijven.

Je schrijft op je eigen borddeel zo veel mogelijk over de omstandigheden van de middenklasse- en gegoede burgerij op.